Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1976, Blaðsíða 52

3. Snýklar.
Um hvorttveggja getur verið að ræða, útvortis- eða inn-
vortissnýklar. Utvortis eru yfirleitt tækifærissinnar og leggj-
ast oft þungt á skepnur eftir aðra kvilla eða annað, sem veikt
hefur mótstöðuafl þeirra. Þessir snýklar valda oft miklum
vanþrifum, en sjúkdómsgreiningin fæst með því að skoða
kvikindin sem honum valda.
Helstu innvortis snýklar eru iðrasnýklar eins og hníslar,
bandormar, flatormar, þráðormar, ostertagia-ormar, en auk
þess lungnaormar.
Þótt litið sé á hnísla sem iðrasnýkla, valda þeir yfirleitt
ekki vanþrifum. Hníslasótt er yfirleitt ekki lengi að búa um
sig og kemur því nokkuð snögglega í ljós (acute). Einkennin
eru skita (oft blóðmenguð) með áreynslu og algjörri tæm-
ingu á þörmum þegar sóttin er á háu stigi og síðan dauði.
Heilbrigðar skepnur láta oft frá sér hníslaegg í saur,
stundum í miklu magni, án þess að heilsu þeirra sé ábóta-
vant. Þótt mörg egg finnist í saur, þarf það því ekki að bera
vott um að sóttin sé til staðar.
Bandormar (tapeworms-cestodes) finnast mjög oft í inn-
ýflum dýra sem eru í vexti, einkum í lömbum og oft í miklu
magni. í rauninni hefur ekki fengist úr því skorið hvort
bandormar valda vanþrifum. Hinn mikli fjöldi þeirra, sem
fyllir oft garnirnar, gefur gjarna til kynna að einhverskonar
truflun er varðar starfsemi garnanna. Truflun þessi getur
komið í ljós, einkum ef vanþrif af öðrum völdum eru einnig
til staðar. Alla jafna er bandormasýking ekki álitin mikil-
væg orsök vanþrifa.
Talning á bandormaeggjum byggð á einu saursýni er of
óábyggilegt til þess að fram komi hversu smitið er mikið,
þar eð fullþroska hlutar bandormsins (innihalda eggin)
ganga óreglulega úr skepnunni.
Flatormar (trematodes) valda oft vanþrifum í mörgum
löndum. Ormurinn á sér bólfestu í lifur snigla, sem er hluti
af hringrásinni á þroskaferli ormsins utan skepnunar.
Hæpið er að þetta ormasmit sé vandamál á íslandi.
54