Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1985, Síða 66

skepnan getur síðan nýtt sér. Innihaldi meltur aftur á móti
mikið af PBN aukast nýtingarmöguleikarnir, bæði fyrir ein-
maga dýr og jórturdýr. Eftir sem áður er leysanleiki í vömb
yfirleitt meiri en í fiskimjöli, en líffræðilegt gildi próteinanna
getur jafnvel verið hærra en í fiskimjöli. >
Hægt er að skilja meltur í tvo hluta þ.e. hrat eða mauk-
hluta, sem er tiltölulega þurr og vökva eða uppleystan hluta.
Líffræðilegt gildi próteina í uppleysta hlutanum er oft aðeins
um eða yfir 50% þar sem samsvarandi tala fyrir maukhlutann
er tæplega 90%. Meltanleiki próteinanna í báðum tilvikum er
mjög svipaður.
Mikilvægt er að amínósýrurnar skemmist ekki í meltunum.
Lýsín, sem er takmarkandi amínósýra í mörgum tegundum
kornfóðurs, skemmist yfirleitt ekki við súrsun á hráefninu.
Lýsín er því ekki takmarkandi í meltum. Aftur á móti hefur
verið sýnt fram á að amínósýran tryptófan er takmarkandi í
uppleysta hlutanum, en brennisteinsamínósýrurnar
(metíónín og systein) í þeim óuppleysta. I meltum almennt ^
virðist tryptófan oft vera sú amínósýra sem er mest takmark-
andi, enda getur hún skemmst við geymslu.
Fita er mikilvægur orkugjafi, sérstaklega hjá einmaga dýr-
um. Fituinnihald meltna getur orðið hátt, en því geta fylgt
ókostir. Ef meira en 5% fita er í heildarfóðri jórturdýra hefur
það yfirleitt neikvæð áhrif á nýtingu fóðursins. Þetta fer þó
mikið eftir annarri samsetningu fóðursins. Hægt er að nota
meira magn fitu handa einmaga dýrum út frá fóðurfræðilegu
sjónarmiði, en mikil fita skapar oft óbragð af afurðunum. Því
er oft ráðlagt að nota ekki meltu með meira en 4% fitu og að
fitan fari ekki yfir 1% í heildarfóðrinu. Þrátt fyrir þetta getur
meltugjöfin komið í stað lýsisgjafar.
Eins og í flestum afurðum úr sjávarafla eru meltur tiltölu-
lega ríkar af steinefnum. Um einstaka steinefni verður ekki
fjölyrt hér. |
Yfirleitt virðast fituleysanleg vítamín (A- og D-vítamín)
geymast vel í rotvörðum meltum, en sum vatnsleysanleg
vítamín (B-vítamín) nokkuð verr. Má þar nefna að í sumum
fisktegundum t.d. vatnafiskum, er tíamínasi sem er hvati sem
68