Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1950, Qupperneq 119

NOKKUR ORÐ UM ÍSLENZKT SKRIFLETUR
119
.r.-iD
m
Hm Íat&ktfbio ncf4 cíofo^o ttfc yCti) b.
‘íio AZ*) Ct$b. 5t* í> (cyt5 naoqVt
%o leotit.^AÍoé % Ct^ ona e£ naco^t $ téc,
rtújpe í>eí Arjyatyi-^aCa'

íeUtjjtA Aftetm (cíc -f ö; mii Atti^ftono..
ty' t»l |gac 1?cr t>A Anytaiccc et). Am tt? 3t?
% t ljo^ Kö (ektn? fnCelcetd vAf|>t

f* vttóe. (t«t>AC *5 fet ^ftanö
3. mynd. Jarteinabók Þorláhs biskups, AM 645, 4to. Ejtir Cod. Corp. Isl. XII bls. 9.
Ein fatpkr maþr bio ner1 / sió hafþi heitít aeN. sela. tliorlac. biscop. At honn scylde nacqerrt liialp-
raþ / honom lecia. þa fór honn siþon ifioro. At vita ef nacqnat være reke/j / til géþa oc faN eki.
ENer hann etlaþe heim at ganga. þa sa honn / sel ligia a steini scamt fro ser. en non al/ner sionom.
Gec hann / siþan til þongat. oc hét þá anyía ieíc e.\. aeN sela. thorlac. hiscop. At / hann reþi i hpnd
\\onom þaN sel. es honn sa þá. En selreN vacþi / oc sa hann es hann gek at honom. oc vilde. forþasc
oc fara af steinenom.
gerð er fullkomið íslenzkt stafróf með stöfum til að tákna öll sérhljóð, sem tungan
átti að fornu. Tveir þeirra, y og e>, eru komnir úr engilsaxnesku. Stafsetning íslenzkra
skinnbóka er oftast að meira eða minna leyti í samræmi við reglur ritgerðarinnar, en
þeim er hvergi fylgt að öllu leyti. T. d. nefnir höfundur hennar ekki límingarstafi, en
þeir eru oft notaðir til að tákna au, œ, ö,- Skoðanir fræðimanna eru skiptar um
aldur þessarar merkilegu ritgerðar. Lengi fram eftir töldu menn hana samda um
1150 eða jafnvel fyrr, en sumir telja hana yngri. Þó munu allir samdóma urn það, að
hún sé samin fyrir 1200.
Eitt af því, sem einkennir íslenzk handrit. er mikil notkun styttinga til þess að
spara tíma og bókfell eða til þess að „rit verði minna ok skjótara ok bókfell drjúg-
1) Síðari hluti þessarar Iínu á myndinni: „lofoþo aller. cuþ. oc selan. thorlac biscop“, er niðtirlag
næsta kafla á undan. — Merki það í 1. Iínu, sem táknar orðið maþr, er hin forna m-rún.
2) Það eru nefndir límingarstajir, þegar tveir hljóðstafir eru dregnir saman, svo að úr verður
einn stafur, hljóðvarpsstafur eða tvíhljóður, sbr. œ á 1. ntynd (a-j-e) og au í nafninu ravkiaholti
2. mynd 1. línu. Límingarstafirnir, sem tákna au og ö, eru oft nálega eða alveg eins (báðir a-fu).
Eins konar límingarstafur er santan dregið aa, sem oft er notað til þess að tákna á eða langt a sbr.
4. mynd 7. 1. á. Andstæða límingarstafa eru lausaklojar, tvíhljóðar skrifaðir eins og vér ritum au,
ei, ey (stafirnir hvor í sínu lagi).
3) Tilgátur ýmissa fræðimanna urn aldur og höfund ritgerðarinnar eru raktar í doktorsriti
Anne Holtsmark En islandsk scholasticus jra det 12. árhundre Oslo 1936 bls. 107—12. Sjálf
telur hún ritgerðina samda svo sem 1180, sennilega af Páli Jónssyni síðar biskupi (d. 1210). I riti
A. H. er dreginn saman mikill fróöleikur, en niðurstöður hennar eru hæpnar að ntörgu Ieyti.
Sbr. Magnus Olsen Arkiv f. nord. fil. liii, 109—46 og Didrik Arup Seip Norsk tidsskr. f. sprog-
videnskap IX, 352—71.