Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1950, Side 120

120
BJÖRN K. ÞÓRÓLFSSON
4. mynd. Stjórn, AM 227, jol. frá miðri 14. öld. Eftir PA II nr. 15.
Efther þersa guðlegha víttran hofdíngía1 / kallar Iosue saman alla hofding / ia gydinga sua
segiande. farít skí / ott vm allar herbuder ok hioðít folk / ínu at huerr maðr buí sínn varnað
ok vister / þui'at efther þrea dagha skulut þer fara yfer iorda / an ok ganga til eighnar aa þa iorð
er drottínn / guð man ydr gefa. Sidan kallar Iosue til sín / þa menrc sem komner voru íra ituhen
ok gáað sunum / Iacobs ok helming kyns manase. þersu folki ha / fde moyses meðan hann lifde
gefít riki þat er þeir / hofdu vunnít fyrir austan iordan af heidnum konung / um þeim er þeim
bannade medr bardagha er þeír / beidduz meðr friðe at fara yfer þetta riki. Ios
ara“, eins og höfundur elztu málfræðiritgerðarinnar kemst að orði. Þær eru að
miklu leyti kerfisbundnar og latneskar að uppruna. Hið latneska styttingakerfi var
fundið á 9. öld, en flestar erlendar þjóðir nota það svo að segja eingöngu í ritum
á latínu. Engilsaxar nota það nokkuð í ritum á móðurmáli sínu, Norðmenn meira,
en íslendingar mest allra þjóða. Styttingarnar skiptast að mestu leyti í tvo aðalflokka,
böntl og skammstafanir.2 Orðið bönd er oftast haft um merki (latnesk að uppruna),
1) Þetta er síðasta orðið í fyrirsögn kapítulans: Iosue kallade saman hofdingia. Að öðru leyti er
fyrirsögnin neðst á fyrir farandi bls.
2) Úr fornu máli þekkist orðið bönd ekki í þessari merkingu, en í elztu málfræðiritgerðinni
finnst sögnin binda í samsvarandi merkingu: „bindi hverr med titli sem til fyndiligt ok auðskillekt
þikkir.“ Islands grammatiske litteratur i middelalderen I—II bls. 13. Nú segjum vér, að handrit sé
bundið, þegar í því eru mjög notaðar styttingar. — Orðið skammstöfun finnst ekki í fornu máli.