Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1950, Síða 134

134
BJORN
K. ÞÓRÓLFSSON
19. mynd. Vísitazía Brynjól/s biskups að FróSá 1642. Ejtir vísitazíubók í ÞjóSskjalasafni. SmækkaS.
Marmkyrckia á Fródaá heimaland halfft / med gögnum og giædurn sem þar fylgia. Seigir /
Visitatiubók herra Gijsla Jonssonar halfft heima- / -landid xxxc. Jtem á hún Tradaland. / Enn ined
þvij hólmar haffa sellder verid / frá Jördunni sem henni haffa fylgt ad fornu / Oskar Bi.s7i«pinn
aff Gudmundi Jonssyni kyrckiun / -nar formanni epter ad gangast huort þeir / hólmar skulu ecki
vnder heimalands Nafni / skilder verid hafía, og þess sökum ad helmijn- / -gi kyrckjunnar eign sem
annad héimaland, og / hann haffi þar vppá laga dóm feingid Jnnnn / Jafnleingdar og sendann til
skalholltts.
ast virðist að nefna svo einungis þá skrift, sem tengir stafi náið saman, enda sé stafa-
gerð léttiskriftar, og má sérstaklega hafa m og n til marks. Rithönd sú, sem að miklu
leyti tekur yfir árin 1429—34 í bréfabók Jóns biskups Vilhjálmssonar (sbr. 6. mynd)
má nálega heita léttiskriftarhönd, en er þó að nokkuru leyti sett. Það er hönd bréfa-
skrifara, enda má vera, að erlend áhrif á handarlag hafi borizt með Jóni biskupi, sem
var enskur að þjóðerni. A 7. mynd er sýnt bréf, sem er skrifað ágætu bókaletri, en
svo mikil leturvöndun mun fágæt í bréfum. En jafnvel þó að á þeim sé nokkurs konar
léttiskrift, mun hún oftast svo stílfærð, að um skýrleika munar ekki miklu á henni og
settu letri.1 Slík sundurgerð í skrift sem sýnd er á 4. og 5. mynd mun tæplega finnast
á 15. og 16. öld, en furðulega fastheldnir voru Islendingar á megineinkenni hins gotn-
eska bókaleturs. Gott dæmi þeirrar íhaldssemi er rímnabókin AM 604, 4to, sbr. 9.
mynd. Lengi töldu glöggskyggnustu fræðimenn, þar á meðal Jón Sigurðsso'n og Ká-
1) Settletur eða settaskrift hafa fslendingar lengi nefnt skrifletur, þar sem stafirnir eru skrifaðir
hver út af fyrir sig og standa uppréttir eða með nokkurum halla til vinstri, eins og oft er um gotn-
eskt letur. Þannig er flest það ritað, sem íslendingar eiga á skinni, sbr. 1.—5., 7. og 9. mynd. At-
huga þó hins vegar 6. mynd. Það er kallað að setja skrifletur, þegar þannig er skrifað. Því var ekki
hætt, þó að skrifað væri á pappír (sbr. síðar).