Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1950, Qupperneq 139

NOKKUR ORÐ UM ISLENZKT SKRIFLETUR
139
^ fUÚt«A «V4^* ^
WniV *>TíÍ4V c.«n jj 1
ÍWMtl^ 1 0Mvtíf:
'Jlatyí $4jjj4í íUxtnAn q*/iíý*n jíffy
jj^Arc^A tyík&x^ei s li.+#a. Vfffu
«1/»^ 4tí -laJlJM £jti% tiÚ^TK
m+&
(K faa^Fctv rnwf/tricte' 47a
c^fét
26. mynd. IB 190, 40. Eiginhandarrit Guðmundar Bergþúrssonar aS Olgeirsrímum, 50. ríma,
10.—14. erindi. Skrifað 1692.
J heim mig fædast Iiijngad liet, med hialpar gróda og la / usn vr jjraut, hirderz giæda maktar met,
mier nam bióda / hid dijrsta skraut. huprke þiádur hrumur nie sár, heimz / ad lijda Rauna ver,
var Eg tiadur vm þaug ár, sem æskanre / blijda þiente mier. seigia obagad satt Eg fæ, sa stod /
vegur skordum J, mier nam haga audnanre æ, árinre fi0gur / nærre þui. Liest Eg spranga og Leika
þá, lietta vpp þu / nga saung og hló, sucka, ganga sitia oc stá, so sem vnga fó / lked þo. þa æskanre
stód sem ovægast, of mpgnud med dag
rúms, enda kemur prentlistin til sögunnar á 15. öld, og þá var þörfin minni en fyrr
að vanda skrifað letur. Nú tóku rithendur að greinast rneir en áður og gerast hver
annari ólíkari. Undir lok miðalda var ný gotnesk léttiskrift fundin í þýzkum skólum,
og harst hún hrátt til Norðurlanda. Hér á landi var þróunin í aðalatriðum hin sarna
og annars staðar, en þó er léttiskrift oft stílfærð. Svo er um hönd Ogmundar biskups
(8. mynd), þó að þar sé stafagerð gotneskrar 16. aldar léttiskriftar óblandin.1 Engil-
saxneskt /, sem ekki á heima í léttiskrift, en flestir Islendingar nota hiklaust, þó að þeir
skrifi hana, er hjá Ógmundi aðeins í skammstöfun orðsins fyrir (2. línu), og þar mun
hann skoða staf þenna sem merki. Bent skal á það, að gerð stafsins a er eins konar
millistig milli hins forna gotneska a og fljótaskriftar-a. Á litlu a er horn að ofan verðu
hægra megin, þar sem í fljótaskrift er dreginn tengidráttur úr aðalstafnum, en A-ið í
nafni biskups er gert af bogmynduðum drætti og beinum drætti efst hægra megin, sem
tengir næsta staf við upphafsstafinn. Sú hönd, sem sýnd er á 10. mynd, gæti kallazt
millistig milli léttiskriftar og settleturs, en í upphafsstaf nafnsins Grímstungur er klofn-
ing, sem bendir í áttina til fljótaskriftar. Meiri léttiskrift er hönd síra Illuga í Múla (11.
mynd). Stafurinn H í síðustu línu er klofinn. — Samfara siðaskiptunum urðu þau
tímamót í sögu íslenzks skrifleturs, að erlend áhrif tóku að berast hingað um Dan-
mörku, en þau stöfuðu frá Þýzkalandi, og þeir Islendingar, sem stunduðu þar nám,
1) Sbr. stafróf Nordisk kultur 28. bd. bls. 28.