Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1966, Side 95

VÖLUSPÁ KONUNGSBÓKAR
95
dróttin skepja mgrg of gprðu
ór Brimis blóði dvergar ór jgrðu
ok ór blýrn leggjum. sem Durinn sagði.
Ef mér skjátlast ekki, ætluðu æsir sjálfum sér Miðgarð og engum öðrum (Sbr. skýr.
við 7. v.). En nú hafa veður skipazt í lofti (8. v.): Sjálfir skapararnir njóta ekki leng-
ur vinnugleði. En ginnheilog goð (9. v.) eru máttug þrátt fyrir allt. Um það eitt er
spurt, hverr skyldi skepja dverga dróttin. Aldrei hefur vitnazt, liver vann þetta hjá-
verk, en ljóst er, hvers vegna dvergum var í blóð borin vinnusemi og hagleikur.
Brimis (þ. e. Ymis) blóð: sjór (Lex. poet.).
bláir leggir: steinar, grjót. Sbr. kenningar eins og bláserkr: brynja (Rdr. 6), og
blakkr bjórr: blóð (Þorm. 2,22).
Þegar æsir efna til drottins dverga, er þeim í fersku minni efni jarðar: sjórinn =
blóð Ymis, steinar og björg = bein hans.
Fyrsta lífvera, sem æsir skapa, er Mótsognir (10. v.). Ekki er annað að sjá en hann
hafi æxlað af sér Durin með einhverjum hætti (Sbr. börn Aurgelmis.). En í félagi búa
þeir til þjóð dverga. Efniviðurinn er jörð, mold, þ. e. fyrrverandi hold Ymis. Durinn
hefur forsögn um gerð alla og gegnir — á þann hátt — móðurhlutverki. Nafn hans
bendir og til heimilisstarfa, þ. e. sá, sem dyra gætir. En Mótsognir: sá, er sýgur á
móti, kyssir, vekur manlíkun til lífsins með kossi.
11. Nýi ok Niði,
Norðri ok Suðri,
Austri ok Vestri,
Alþjófr, Dvalinn,
Bívprr, Bávprr,
Bpmburr, Nóri,
Ánn ok Ánarr,
Ái, Mjpðvitnir,
12. Veigr ok Gandalfr,
Vindalfr, Þráinn,
Þekkr ok Þorinn,
Þrór, Vitr ok Litr,
Nár ok Nýráðr,
— nú hefi ek dverga,
Reginn ok Ráðsviðr,
— rétt of talða. —
Að minni hyggju eru dvergar til komnir fyrir vandræði ása. Æsir neyðast til þess
að skapa þá sér til fulltingis. Dvergum er fenginn bústaður í steinum og jörðu niðri,
svo að þeir séu ekki fyrir. En hlutverk þeirra er eigi að síður veglegt. Á það er lögð
áherzla með þulum dverganafna.
Dvergar héldu uppi himninum, og þeir gerðu skáldamjöðinn, en mest kveður að
smíðum þeirra. 11. og 12. vísa eru sérstakt dvergatal. Samkvæmt aðalhlutverki dverga
og stöðu þessara vísna í kvæðinu er hér um að ræða vinnusveit. I henni eru m. a.
„himinjóar“ (Sbr. 5. v.): Norðri ok Suðri, Austri ok Vestri. Þeir vinna ár og síð (Sbr.
Nýi ok Niði.) baki brotnu. Áður en „þríar kvQmu þursa meyjar — ámáttkar mjpk —
ór Jptunheimum" (8. v.), „hittusk æsir á íðavelli, . . . afla lpgðu, auð smíðuðu, tangir
skópu ok tól g0rðu“ (7. v.). En af smiðum ása, eftir að þeir „hgrg ok hof hótimbruðu“