Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1966, Page 110

110
VÖLUSPÁ KONUNGSBÓKAR
Gullveig er enn í liði jötna og vinnur að glötun ása. Hún hefur að vísu lokið hlutverki
sínu í Ásgarði. Þegar hún hafði innrætt ásum óseðjandi fíkn, varð ekki meira að gert.
Nú er hún komin austr og hefur nóg að sýsla.
tungls tjúgari í trolls hami. Þó að tungl í fleirtölu geti e. t. v. þýtt s. s. himintungl, er
engin heimild fyrir því, að tungl í eintölu þýði annað en máni. Tungls tjúgari er því
sá, sem dregur til sín mánann. Til þess að granda tunglinu hefur laukur barna þeirra
Fenris og Gullveigar alla burði. Hann er grimmur sem úlfur, þótt í mannsmynd sé,
tröllaukinn og ágjarn sem víkingur.
Fyllisk jjprvi feigra manna (39. v.). „Mun óbundinn á ýta sjgt Fenrisulfr fara“
(Hák. 20). Ef sonurinn færi öðruvísi að, væri honum illa í ætt skotið. Eg tel engan
vafa á því, að í fyllingu tímans rási hin gráðuga skepna beint til byggða og leggi sér til
munns lifandi menn. En nú eru menn feigir. Allt mannkyn er feigt. Þó er enn úr
nógu að moða, og „tungls tjúgari“ fyllisk fjprvi, þ. e. líkama manna (Sbr.: „fleinn
hitti fjgr“, Hfi. 10; „méilregni rignði of fjpr hersa“, Vell. 11; „hneit egg við fjpr
seggja“, Þham. 1,5.).
rýðr ragna sjpt rauðum dreyra. „Sól tér sortna. Sígr fold í mar. Hverfa af himni
heiðar stjprnur“ (53. v.). Sólin sortnar, foldin sígr, stjörnur hverfa. En hvað varð
um tunglið? Þegar ófreskjan mikla, sem fylltisk fjprvi, gleypir tunglið, rúmast
það ekki í vömb hennar ásamt holdi og blóði manna. Spýr því skepnan rauðum dreyra,
sem flæðir yfir himininn.
svart sólskin: myrkur (Sbr. hláir leggir: steinar, grjót, 9. v.; blakkr bjórr: hlóð,
Þorm. 2,22.). Svarl sólskin varð á. Sbr. 1) „um kveldit, er niðmyrkr var á“ (Sturl. s.
I, 308, Rvk. 1946), 2) „Niðamyrkr gerði á mikit“ (ísl. fornrit XIV, 136). — Þeg-
ar blóð storknar, dökknar það. Vel má skáldið hafa hugsað sér storkið blóð falla til
jarðar langa hríð og líkjast öskufalli. Sbr. Flateyjarannál 1225: „Eldr í sjó fyrir
Reykjanesi. Myrkr um miðjan dag“. — 1 sama stað kæmi niður, þótt lesið væri:
Sólskin varð svart á.
veðr oll válynd. Myrkrinu fylgdi kuldi, og nú hófst fimbulvetur.
Fyrirboðar ragnaraka eru margir og ótvíræðir. Þegar vágesturinn hefur herjað á
mannfólkið og höggvið þannig skörð ívaralið ása, gleypir hann tunglið og ruglar
allt tímatal. Um leið ögrar hann ásum með því að ata himinhvolfið blóði þeirra,
sem æsir bundu vonir við. Þó að sólin haldi áfram göngu sinni, nýtur hennar lítt fyrir
blóðstorku, svo að hallæri dregur mátt úr þeim, sem eftir lifa.
16. atriði, 40.-42. vísa:
Á VARÐBERGI
40. Sat þar á haugi
ok sló hprpu
gýgjar hirðir,
glaðr Eggþér.
41. Gól of ósum
Gollinkambi,
— sá vekr hplða
at Herjafpðrs, —