Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1966, Blaðsíða 130

130
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON TÓNSKÁLD
inn sjálfan.“ Áður er vikið að andúð hans á „tónjöfrum Winnipegborgar“, en um
starfsbræður þeirra yfirleitt hefir hann þetta að segja meðal annars: „Annars hafa
tónmenntasérfræðingar alltof undantekningarlítið löngum komið mér fyrir sjónir sem
hrokafullir og listheimskir oflátungar, og við að kynnast þeim hefi ég einkum lært -
að fyrirlíta þá. Það helzta, sem þeim er til lista lagt, er að gera allt að engu, því að
ekkert er það eina, sem ekki getur skyggt á ekkert, en svei þeirri list.“
Þegar allt þetta er haft í huga, verður þess naumast vænzt, að tveggja vetra nám
Björgvins í Royal College of Music í Lundúnum markaði djúp spor í þróunarferil
hans eða bæri svipaðan árangur og mátt hefði vænta, hefði hann getað gefið sig
við náminu svo sem 10 eða 15 árum fyrr, áður en venjur hans og viðhorf voru orðin
svo fast mótuð. Enda lætur hann lítið af skólavistinni, þótt honum liggi vel orð til
kennara sinna. Hann átti við augnveiki að stríða um þetta leyti, og hefir hún eflaust
háð honum verulega við nám og störf. Sjálfur telur Björgvin sig hafa verið lítinn
námsmann og víkur að því oftar en einu sinni. Hafi svo verið, hefir það fremur
verið sökum viljaskorts en gáfna, því að Björgvin var mjög vel greindur maður
og minnugur, svo sem öllum er kunnugt, er honum kynntust, og vel má marka af
ýmsu því, er hann hefir látið frá sér fara í rituðu máli. Sama segir mér kunnugur
maður (Sigfús Halldórs frá Höfnum) um systkini hans. Víst er um það, að Björgvin
lauk tilskildu prófi í Lundúnum og hlaut lærdómstitilinn A.R.C.M. (Associate of the
Royal College of Music). Eftir hann liggur frá þessum tíma talsvert af inventionum,
fúgum og annarri slíkri „skólavinnu“, en ekki verður séð, að nein teljandi breyting
eða varanleg hafi orðið á stíl hans eða starfsaðferðum.
Þeir Stephan G. Stephansson og Björgvin voru góðkunningjar, og hafði Björgvin
talfært við Stephan að yrkja fyrir sig óratóríutexta. Stephan varð við þeim tilmælum,
orti Þiðrandakviðu sína og sendi Björgvin hana til Lundúna skömmu fyrir andlát
sitt. Segir Björgvin hann jafnframt hafa gefið sér leyfi til að fella úr kvæðinu og
„prjóna inn í“ það, eftir því sem hann teldi nauðsyn krefja. Tók Björgvin þegar
að velta fyrir sér efninu, og fyrstu drög að Orlagagátunni, en svo nefndi Björgvin
tónverk sitt við þennan texta, urðu til í Lundúnum sumarið 1927.
Eftir Lundúnadvölina starfaði Björgvin aðallega að tónlistarkennslu og söngstjórn
í Winnipeg næstu ár. En „kreppan mikla“ var í aðsigi: nemendurnir urðu færri
og kennslulaunin lægri en vænzt hafði verið og afkoman ekki betri en svo, að stundum
varð að leita til annarra starfa til þess að sjá fjölskyldunni farborða. Vorið 1929
samdi Björgvin kantötuna Islands þásund ár við Alþingishátiðarljóð Davíðs Stefáns-
sonar frá Fagraskógi. 1 sambandi við þetta verk og frumflutning þess í Winnipeg
3. marz 1931 varð Björgvin enn fyrir ýmislegum vonbrigðum og sárum leiðindum, sem
höfðu á hann langvinn og lamandi áhrif, og andrúmsloftið í tónlistarlífi Winnipegborg-
ar mun ekki hafa verið honum geðfellt eftir þetta.
Þrátt fyrir langa útivist hafði Björgvin alla tíð verið mikill Islendingur, og var
fastheldni hans við þjóðerni sitt mjög í samræmi við eðli hans allt. Hann hélt alltaf
íslenzkum þegnrétti, og undir niðri hafði hann alltaf langað heim. Hann tók því