Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1966, Side 131

BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON TÓNSKÁLD
131
fegins hendi tilboði, sem honum barst síðla vetrar 1931, um að flytjast til íslands
og takast á hendur söngkennslu við Menntaskólann og barnaskólann á Akureyri.
En ekki varð heimkoman honum að öllu leyti til ánægju. Hér var margt breytt
frá því sem verið hafði, er hann fór vestur, og ekki allt til hins betra að hans dómi.
Honum fannst hann vera afskekktur á Akureyri og eins og hálfgert olnbogabarn.
Líklega er of mikið sagt, að hann hafi verið haldinn óyndi, og segist hann þó hafa
„að líkindum haft meira af óyndi að segja en almennt gerist.“ Mun það einkum eiga
við fyrstu árin vestra og námsdvölina í Lundúnum. En í því sambandi er þess að
gæta, að Björgvin vænti sér jafnan mikils af hverju, sem í vændum var. „Ég hlakkaði
bókstaflega til alls,“ segir hann um sjálfan sig barn, „til vetrarins á sumrum og til
sumarsins á vetrum, til að sofna á kvöldin og til að vakna á morgnana, í stuttu máli
til alls.“ Og líklega hefir þetta loðað við hann lengst af. En tilhlökkunin hýður von-
brigðunum heim, og vonbrigði Björgvins um ævina urðu mörg, svo sem ljóst hefir
orðið hér að framan, og sum býsna sár. Afdrifaríkast varð þó, að námsdvölin í Lund-
únum varð honum ekki til þeirrar uppbyggingar, sem hann hafði vænzt, atvinnuvonir
hans við tónlistarstörf í Winnipeg að henni lokinni brugðust einnig að mestu, og
eftir heimkomuna til Islands þótti honum tómlæti íslendinga meira og aðstæður sínar
hér aðrar og lakari en hann hafði búizt við. Enn bættist það við, að heimsókn hans
í íslendingabyggðir vestra í boði Vestur-íslendinga eftir meira en 20 ára fjarveru
varð honum ekki heldur að öllu leyti til þeirrar gleði, sem hann hafði vonað. Allt
þetta olli því, að hann varð beiskur nokkuð með aldrinum og taldi sig og störf sín
vanmetin. Og þegar svo stóð á, gat hann orðið býsna orðhvass og illskeyttur, jafnvel
fremur en honum sjálfum þótti gott, er frá leið.
Eftir heimkomuna samdi Björgvin engin ný stórverk, en á fyrstu árunum á Akur-
eyri (1932-34) hreinritaði hann og gekk til fullnustu frá eldri verkunum, Streng-
leikum, Orlagagátunni og Friði á jörðu. Mikinn fjölda smærri verka samdi hann á
þeim 30 árum, sem hann var þar búsettur, sumt af því upp úr eldri drögum. Þá stofn-
aði hann og stýrði um árabil Kantötukór Akureyrar, sem frumflutti mörg verk hans.
Enn samdi hann (1939) leikritið Skráðsbónclann, sem tvívegis hefir verið sýnt á
Akureyri, og loks Minningar sínar (lokið í janúar 1950). Björgvin var nokkuð hag-
mæltur og orti sjálfur texta við sum af lögum sínum, auk söngva í leikritinu.
Hann var að eðlisfari mikill eljumaður og féll ógjarnan verk úr hendi, meðan
heilsa og kraftar entust. Jafnframt því sem hann vann að hreinritun og frágangi eigin
verka sinna, gaf hann út, valdi og raddsetti safn af kórlögum, sem kom út fjölritað
undir nafninu Söngva-Borga (Ak. 1939), svo og Sjötíu og sjö söngva handa barna-
og kvennakórum (Ak. 1945) og Söngvasajn L. B. K. (Landssambands blandaðra
kóra), 55 alþýðleg kórlög (Ak. 1948).
Af frumsömdum verkum hans er mér kunnugt um, að þessi hafa komið út: Serenade
(Chicago 1924), Kvöldbœn (Rvk 1928), íslands þúsund ár, hátíðarkantata (fjölr.,
Winnipeg 1930), Vögguvísa Höllu (Sofðu unga ástin mín, Rvk 1932), Dauðsmanns-
sundið (Ak. 1932), / dalnum (Ak. 1932), allt einsöngslög nema hátíðarkantatan,