Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1970, Page 158

158
FRÁ HALLGRÍMISCHEVING
farandi kafla, er lýsir vel, hvað á daga hans dreif frá því að náminu lauk og unz hann
hvarf að kennslustarfinu á Bessastöðum. Jón segir svo í fyrrgreindri útgáfu (20.-22.
bls.):
„Þeir Bj arni voru j afnan aldavinir og áttu mikið saman að sælda á Hafnarárunum.
Tvö helztu viðfangsefni þeirra voru íslenzk málfræði og eddukvæði.
Scheving varð styrkþegi úr sjóði Árna Magnússonar eftir að Árni Helgason hvarf
frá sumarið 1808. Thorkelin fékk honum það kynlega verkefni að leggja stafsetningar-
reglur Eggerts Ólafssonar út á latínu. Scheving skrifar Árnanefnd 29. marz 1809, að
þetta sé að vinna fyrir gíg, þar eð sú bók eigi ekki erindi til útlendinga; þá vanhagi
um íslenzka málfræði, en ekki kennslubók í stafselningu. Kveðst hann hafa fyrir allt
að misseri tekið að semja íslenzka málfræði upp úr bók Jóns Magnússonar (fl738),
og hafi Bjarni Thorarensen verið hvötuður sinn og samverkamaður; sé nú lokið
kaflanum um nafnorðabeygingar, að einni fráskilinni, og nokkuð efni til um sagnir;
og fer hann þess á leit að mega heldur gefa sig að þessu verki. Um leið skrifar Bjarni
einum nefndarmanna, Cold etazráði, um sama efni: vill takast á hendur að húa til
íslenzka málfræði í samvinnu við Hallgrím Scheving, annaðhvort á latínu eða dönsku,
hyggur þó dönsku hentari. Nefndin tjáði sig samþykka þessari ætlan, minnir Bjarna
þó um leið á útlegging norsku laganna, vill hafa málfræðina á dönsku og biður um
sýnishorn. Þeir Hallgrímur svara 4. maí 1809, senda tvær fyrstu arkirnar hreinritaðar
á latínu, vegna þess að þeir hafi átt þær tilbúnar á því máli, og spyrja um leið, hvort
ekki muni ráðlegast að halda áfram samningunni á latínu, með því að Rasmus Rask
hafi í smíðum rit sama efnis á dönsku.
Ekki leið á löngu áður þeir félagar tæki að hasast upp á þessum slarfa. Bjarni
varð undirkansellisti 25. ág. 1809, og mun þá að mestu hafa tekið fyrir önnur störf
af lians hendi, og af bréfi Schevings til Árnanefndar 12. febr. 1810 er að ráða, að
einnig hann sé orðinn málfræðinni að mestu afhuga. Segist hann nú hugsa til að hafa
hana langa og rækilega til að rekast ekki á Rask, er ætli að láta styttri bók koma fyrir
almennings sjónir í vor, og geti þá samningin tekið mörg ár. Rit Rasks birtist á til-
settum tíma (Vejledning til det Islandske eller gamle Nordiske Sprog, 1811), og var
nú ekki annarrar bókar þörf að sinni, ekki heldur á hvers manns færi um að bæta.
Síðar eignaðist Rask drög þeirra Schevings, nú geymd í safni hans í Árnasafni: Rask
19.
Svo er að sjá, að hugur þeirra Bjarna og Schevings hafi nú allur verið snúinn að
eddukvæðum. Árnanefnd hafði tekið rögg á sig og gefið út eitt bindi þeirra 1787, en
atorkan entist henni sjaldan til langframa, og lá framhaldið enn í salti. Bjarni tók sig
til og skrifaði upp þau eddukvæði, sem þar voru ekki prentuð, á árunum 1809-10 (JS
223 4to). En Scheving talar í ofangreindu bréfi 12. febr. 1810 um þau verk, er sér
leiki hugur á að vinna, og nefnir þar til þýðingar ásamt skýringum á Rígsþulu og
Völuspá, orðasöfn við Konungs skuggsjá og Eyrbyggju, og athugasemdir við texta
og þýðingar hins útgefna eddukvæðabindis. Til framhalds þessa verks hiður hann
um að fá að láni óprentaðar eddukvæðauppskriftir í vörzlum Árnanefndar.