Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1972, Qupperneq 132

132
SIGURÐUR ÞÓRÐARSON TÓNSKÁLD
tónsmíðar hans, sem prentaðar voru, komu út árið 1932 hjá Tonkunsller-Verlag í
Vínarborg. Þær voru „Þrjú sönglög með píanóundirleik, Op. 1“, „Fimm lítil lög fyrir
píanó, Op. 2“ og „Þrjú karlakórslög, Op. 3“. Þessar útgáfur geyma lög, sem mikilla
vinsælda njóta með þjóðinni, svo sem „Stjarna stjörnum fegri“, „Sofðu, sofðu, litla
barnið blíða“ og „Inn um gluggann“. Góðvinur SigurSar, Gunnar R. Pálsson söngv-
ari, sem um langt skeið befur verið búsettur í Bandaríkjunum, gaf út hefti með fimm
sönglögum hans árið 1944, og ári síðar tíu lög úr óperettunni „I álögum“. Einstök
lög er svo að finna sérprentuð eða í söngvasöfnum og límaritum. Þá ber þess að geta,
að árið 1960 gaf Menningarsjóður út 50 lög viS Passíusálmana, sem SigurSur hafði
safnað og raddsett. Eru það gömul lög, sem sungin voru við Passíusálmana fyrr á
öldum, en urðu á síðari hluta 19. aldar og í byrjun þessarar að víkja fyrir lögum,
sem áhugasamir umbótamenn í kirkjusöng tóku upp og töldu enda hæfa betur nýjum
tíma. Af þessum lögum er 22 að finna í hinu mikla þjóðlagasafni séra Bjarna Þor-
steinssonar, en sjálfur leitaði Sigurður uppi og skráði 28 þeirra í hjáverkum á löngu
árabili. Sum af þessum gömlu lögum lifðu aðeins á vörum örfárra karla og kvenna,
og er því eins víst, að ekki hefðu þau öll geymzt framtíðinni, hefði ekki komið til
óþreytandi áliugi SigurSar Þórðarsonar. Þegar „gömlu Passíusálmalögin“ í radd-
setningu SigurSar voru fyrst sungin í dagskrá Ríkisútvarpsins, hófust ótrúleg skrif
í dagblöð gegn fluLningi þeirra, og gætti þar oft furðumikillar þröngsýni. Áskell
Snorrason tónskáld skrifaði þá nokkrar hlaðagreinar um málið af augljósri þekkingu
og hógværð. í grein, sem birtist í ÞjóSviljamnn í marz 1963, segir Áskell m. a.:
„Þessi lög eru, eins og íslenzku kvæðalögin og fjöldamörg önnur íslenzk þjóðlög,
mjög ólík þjóðlögum annarra þjóða, alveg eins og íslenzk lunga, íslenzkur skáldskapur,
venjur og þjóðhættir eru ólík tungum, skáldskap, venjum og þjóðháttum annarra
þjóða. Þau eru þátlur af lífi þjóðarinnar, þáttur, sem hún getur ekki glatað, án þess
að hún bíði tjón á sálu sinni. Og ég er sannfærður um það, að ef íslenzk tónlist á
að geta orðið þjóðinni það, sem tónlist hinna mestu tónlistarþjóða er þeim, þá
verður hún að byggja á tónskáldskap íslenzku alþýðunnar. — En hvað sem því líður,
þá er það bæði nauðsyn og skylda að bjarga frá glötun og kynna þjóðinni þennan
menningararf hennar, engu síður en önnur menningarverSmæti.------Og ég held að
það verði seint fullmetið, hvers íslenzka þjóðin hefur farið á mis viS það, að kirkju-
leg sönglist hennar hefur fengið á sig ljóma af útlendum perlum í stað þess að leit-
aðar væru uppi, hreinsaðar og fágaðar þær dýrmælu perlur, sem hún hafði sjálf
skapað af hjartablóði sínu í fátækt sinni og þrengingum, en hafði ekki verið þess
umkomin aS smíða þeim viðeigandi umgerð - skapa úr þeim listræna íslenzka tón-
list.“
Sigurði ÞórSarsyni var mikið í mun, að gömlu Passíusálmalögin glötuðust ekki.
Honum varð að þeirri ósk. Þau eru ekki aðeins varðveitt á prenti, heldur hafa þau
nú um áratug verið flutt í útvarpi, og þær raddir eru löngu þagnaðar, sem fyrir 10
árum vildu kveða niður þennan merka menningararf frá liðnum öldum.
Enn gaf MenningarsjóSur út Sjö einsöngslög áriS 1965, er Sigurður varð sjötugur,