Frjáls verslun - 01.12.1976, Síða 35

Danir eiga stóran kaupskipaflota, sem er mikilvægur í utanríkis-
verzlun. Árið 1970 var tekin í notkun sérstök gámahöfn við
Levant bryggju í Kaupmannahöfn. — Kraninn lyftir 32 tonnum.
þjónustu. Árið 1973 var metár
í atvinnutækifærum hjá dönsk-
um iðnaði en síðan hefur
ástandið breyzt til hins verra
vegna áhrifa olíukreppunnar og
erfiðleika í dönskum efnahags-
málum. Árið 1972 var útflutn-
ingur iðnaðarvara orðinn 20
milljarðar d. kr. en landbúnað-
arvara 6 milljarðar. Með aukn-
ingu útflutnings landbúnaðar-
vöru i kjölfar aðildar Dana að
Efnahagsbandalaginu breyttist
þetta hlutfall, þannig að 1975
var útflutningur iðnaðarvöru 34
milljarðar en landbúnaðarvöru
11 milljarðar. Þegar litið er á
atvinnulífið í Danmörku í heild
sést hve mikilvægu hlutverki
landbúnaðurinn gegnir, fyrst
og fremst sem framleiðandi hrá-
efnis fyrir margs konar mat-
vælaiðju.
• FRÍVERZLUN MIKIL
LYFTISTÖNG
Tollaniðurfelling og aukið
viðskiptafrelsi á alþjóðamæli-
kvarða hefur verið mikil lyfti-
stöng fyrir danskan iðnað. Frá
fornu fari hafa Danir verið
mjög háðir utanríkisverzlun
miðað við mannfjölda. Þessi
verzlun hefur fyrst og fremst
farið fram við nágrannalöndin,
aðallega á Norðurlöndum en
með stofnun EFTA og síðar
inngöngu Dana í EBE hafa opn-
azt nýir möguleikar fyrir
danskan iðnað. Þetta á fyrst og
fremst við um landbúnaðar-
útflutninginn en sérfræðingar
telja, að það muni einnig eiga
við um iðnaðarútflutning, ef
litið er til framtíðarinnar.
Heimamarkaður dansks iðnaðar
er nú allt EBE-svæðið með
meira en 250 milljónir íbúa.
Árið 1957 var tímamótaár í
seinni tíma sögu dansks iðn-
aðar. Þá urðu svo miklar breyt-
ingar að með nokkrum sanni
má segja, að fram hafi farið
tæknileg og efnahagsleg bylt-
ing í iðnaðinum. Tvennt olli
þessu, þ. e. a. s. hagstæð skil-
yrði í alþjóðafjármálum og auk-
ið viðskiptafrelsi með stofnun
Fríverzlunarsamtaka Evrópu,
EFTA. Fríverzlunarsamningur-
inn tók ekki til landbúnaðar-
vara en gaf iðnaðinum hins
vegar möguleika á að áætla og
framleiða á grundvelli sérhæf-
ingar, sem áður var óþekkt við
danskar aðstæður en möguleik-
ar sköpuðust fyrir á hinu stóra
og nýja markaðssvæði.
Danskur iðnaður er afar víð-
feðmur, en tvær greinar hans
eru áberandi stærstar, þ. e.
matvælaiðnaður, þar sem fram-
leiðsluverðmæti er mest, og
járn- og málmiðnaður, sem hef-
ur flest starfsfólk í sinni þjón-
ustu.
• MATVÆLAIÐNAÐUR
STÆRSTUR
Umfang matvælaiðnaðar
kemur ekki á óvart, þegar hafi
er í huga, að Danmörk er gam
alt landbúnaðarland. Árið 1974
var framleiðsluverðmæti í þess-
ari grein 27,9 milljarðar d. kr.,
en heildarframleiðsluverðmætí
í iðnaðinum öllum var þá 93,3
milljarðar. Samsvarandi tölur
1970 voru 16 milljarðar í mat-
vælaiðnaði á móti 54 milljörð-
um í iðnaðinum öllum. Helztu
undirflokkar í matvælaiðnaðin-
um danska eru niðursuða, syk-
urframleiðsla, áfengis- og bjór-
framleiðsla.
í Danmörku er samsetning
járn- og málmiðnaðarins allt
önnur en í hráefnisauðugum
iðnaðarlöndum. Hjá Dönum
byggist þessi grein mest á inn-
fluttum vörum, sem notaðar
eru í nýja framleiðslu. Ái-ang-
urinn er t. d. háþróaður tækja-
búnaður eins og á sviði raf-
eindaiðnaðarins.
Eitt helzta aðalsmerki dansks
iðnaðar er að hann hefur getað
lagað sig að breyttum aðstæð-
um. Þá er einnig athyglisvert,
hvað litlum og meðalstórum
fyrirtækjum hefur vegnað vel.
Um 5 þús. af 7 þús. iðnfyrir-
tækjum hafa færri en 50 starfs-
menn í vinnu. Er þetta mjög
ólíkt því sem gerist hjá stærri
iðnríkjunum, þar sem langtum
stærri hluti vinnukraftsins er
hjá stórfyrirtækjunum.
FV 12 1976
35