Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.08.1995, Síða 5

Frjáls verslun - 01.08.1995, Síða 5
RITSTJORNARGREIN STRIBSHANSKINN DREGINN FRAM Hérlendis hafa þekktir forstjórar um fjórfalt hærri tekjur en almennir starfsmenn, samkvæmt tveimur nýlegum könnunum Frjálsrar verslunar. Meðaltekjur forstjóra eru um 588 þúsund á mánuði og meðaltekjur almennra starfs- manna eru um 146 þúsund á mánuði. Þetta er talsvert minni launamunur en í nágrannalöndunum þar sem meiri fram- leiðni er en hér á landi. Umræðan um mun á launum forstjóra og almennra starfs- manna, sem og um mun á launum í einstökum starfsgrein- um eða löndum, er sígilt efni í félagsfræðideildum háskóla en ekki síst í kaffistofum vinnustaða. Starfsmenn sjálfir miða sig ekki bara við forstjórann, heldur hver annan. Dug- legir starfsmenn hafa ætíð verið óhressir með að samstarfs- menn komist upp með að vinna minna en þeir en þiggi samt sömu laun. í raun er það markaðurinn sem ákveður mun á launum eftir störfum. Fyrirtæki eru tilbúin að greiða hærri laun ef um aukna verðmætasköpun er að ræða, eða bæta við starfs- fólki ef viðbótartekjur af því eru meiri en viðbótarkostnað- ur. Flóknara er það í sjálfu sér ekki. Launamál hafa verið óvenju mikið í deiglunni hér á landi að undanförnu. Fyrst kom gusan um launahækkun alþingis- manna, síðan vangavelturnar um minni framleiðni, verð- mætasköpun á mann, hérlendis miðað við nágrannalöndin þrátt fyrir að þjóðartekjur á mann séu hér í hærri kantinum. Upp á síðkastið hefur verkalýðshreyfingin svo dregið fram stríðshanskann og krefst nýrra kjarasamninga þar sem hún telur sig hafa fengið minna en aðrir, og skírskotar hún þá sérstaklega til samninga ríkisins við ákveðna hópa. En hvernig er hægt að auka framleiðni, hagvöxt og hækka þar með launin á sama tíma og um það ríkir þjóðar- sátt að samið sé á sömu nótum hjá öllum hópum í þjóðfélag- inu? Og er yfirleitt hægt að hvetja til aukinna afkasta starfs- manna á sama tíma og lögð er áhersla á að enginn fái meira en annar? Er ekki verið að bjóða markaðsöflunum birginn? Laun eru helsti hvatinn til dáða hjá flestum þótt annars konar hvatning verði líka að koma til, eins og starfsánægja, hrós, klapp á bakið og svo framvegis. Kastljósið hlýtur því að beinast að afkastahvetjandi launakerfum. Enda kemur það á daginn að þjóðir með meiri framleiðni en íslendingar nota afkastahvetjandi kerfi í ríkara mæli. Hjá þeim er einnig meiri samkeppnishugsun. En þar er launamunur einnig meiri. Það er sömuleiðis umhugsunarvert hve lítið afkasta- hvetjandi launakerfi eru notuð hér á landi á meðal topp- stjómenda. Slík kerfi hljóta að hvetja forstjóra til að bæta hag fyrirtækja sinna, auka verðmætasköpun hjá starfs- mönnum sem leiðir til þess að fleiri fái vinnu eða kemur í veg fyrir að margir missi vinnu. Enn og aftur koma menn þá að þeirri spurningu hversu mikill munur eigi að vera á forstjórum og almennum starfs- mönnum í launum. Hér á Iandi er lenska fyrir litlum mun. Enda er hægt að taka undir að stjarnfræðileg laun svo- nefndra ofurforstjóra erlendis em komin út í öfgar og vart réttlætanleg. En er hægt að draga einhver mörk í þessum efnum á frjálsum launamarkaði? Enn einu sinni hefur stríðshanskinn verið dreginn fram og vinnudeildur blasa við. Eftir stendur samt spurningin hvort hægt sé að auka framleiðni í fyrirtækjum án þess að auka launamun á milli fyrirtækja, milli starfsmanna inn- byrðis í sömu fyrirtækjum og á milli starfsmanna almennt og æðstu stjómenda?! Stofnuð 1939 Sérrit um viðskipta-, efnahags- og atvinnumál — 56. árgangur RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: Jón G. Hauksson — AUGLÝSINGASTJÓRI: Sjöfn Sigurgeirsdóttir — LJÓSMYNDARAR: Hreinn Hreinsson, Gunnar Gunnarsson, og Kristján Einarsson — ÚTGEFANDI: Fróði hf. — Tímaritið er gefið út í samvinnu við samtök í verslun og viðskiptum — SKRIFSTOFA OG AFGREIÐSLA: Seljavegur 2,101 Reykjavík, sími 515-5500 — RITSTJÓRN: Sími 515-5616. - AUGLÝSINGAR: Sími 515-5618 - STJÓRNARFORMAÐUR: Magnús Hreggviðsson - AÐALRITSTJÓRI: Steinar J. Lúðvíksson — FRAMKVÆMDASTJÓRI: Halldóra Viktorsdóttir — ÁSKRIFTARVERÐ: 3.315 kr. fyrir 6.-10. tbl. eða 521 kr. á blað nerna bókin 100 stærstu er á 999 kr. — 10% lægra áskriftarverð, 2.984 kr. ef greitt er með greiðslukorti. LAUSASÖLUVERÐ: 699 kr. — SETNING, GRAFÍK, TÖLVUUMBROT, PRENTUN OG BÓKBAND: G. Ben. - Edda prentstofa hf. - LITGREININGAR: Prentmyndastofan hf. — Öll réttindi áskilin varðandi efni og myndir. 5

x

Frjáls verslun

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.