Frjáls verslun - 01.09.1999, Blaðsíða 41

samið og þar til það er selt í plötubúð, spil-
að í útvarpi eða flutt opinberlega á annan
hátt. Smásalan í hljómplötum ein og sér
veltir rúmum einum og hálfum milljarði á
þessu ári.
Á undanförnum árum hefur hljómplötu-
salan hér á landi vaxið um 8-12 prósent á ári
og er sá vöxtur hraðari en víðast erlendis.
Ekki er búist við að vöxturinn haldist svo
mikill á þessu ári og nefnir Steinar sem
skýringu að geisladiskavæðingin sé að ná
mettun, áhugamál séu að verða dreifðari og
ný tækni að halda innreið sína.
„Eg held að salan hafi færst meira inn í
landið og þjónustustig smásölunnar hafi
batnað á undanförnum árum. Erlendis er
plötum skipt í þrjá verðflokka, sem við höf-
um kallað fullt verð, betra verð og kjara-
verð. Það eru þýðingar á ensku heitunum
„full price“, „mid price“ og „budget price".
Markaðurinn á íslandi hefur íýrst og
fremst verið fyllsta verðs, eða „full price“
markaður. Þetta hefur þó verið að breytast á
undanförnum árum. Nýir aðilar hafa komið
inn og selt ódýrari plötur, til dæmis stór-
markaðirnir. Þeir hafa komið sem viðbót.
Vel má vera að við séum að ná ákveðinni
mettun, ég veit það ekki, en við rétt höldum
sjó fyrstu sex mánuði ársins miðað við í
fyrra,“ segir hann.
Gert Út frá íslandi Steinar hefur haft mik-
inn áhuga á útgerð íslenskra útgáfufyrir-
tækja erlendis. Hann segir að mikilvægt sé
að stuðla að því að sem mest af hugmynda-
og tæknivinnunni fari fram hérlendis. Þegar
um tónlistarefni sé að ræða eigi þrír aðilar
þar höfundarrétt í sameiningu; lagahöfund-
ur, flytjandi og útgefandi. Aðalatriðið sé að
gæta þess að halda höfundar- og grenndar-
réttinum, sem er réttur útgefenda og flytj-
enda, innanlands, til að tekjurnar af honum
skili sér aftur til landsins.
„Ef útgerðin er með höfuðstöðvar sínar
á Islandi þá tryggir það einfaldlega það að
allar tekjur af réttinum skila sér aftur hing-
að. Þetta snýst ekki um að framleiða efnis-
lega vöru. Þetta snýst um huglæg réttindi,"
segir Steinar. „Ef plata er seld einhvers stað-
ar í heiminum þá er hún framleidd þar en
lokastöð réttarins er hér. Það skiptir mestu
máli. Það þýðir að þessir þrír aðilar, höfund-
ur, flytjandi og útgefandi, þurfa að vinna
saman hér á íslandi, byggja upp grunninn
og gera út héðan.
Ef íslenskur höfundur eða flytjandi gerir
samning við erlendan útgefanda þá skila
tekjurnar sér aldrei hingað. Þær skila sér í
höfuðstöðva viðkomandi útgefanda."
Steinar Berg ísleifsson, hjá Sktfunni, segir tœkifœri fyrir hendi til ab stórauka útflutning á ís-
lenskri tónlist. Mikilvœgt sé hins vegar að þær tekjur skili sér hingað heim til Fróns en verði
ekki að mestu eftir úti.
Samstarf og sterk skuldbinding Nú
hafa verið fréttir af íslenskum tónlistar-
mönnum, eins og Svölu Björgvinsdóttur,
sem hafa verið að gera samninga við erlend
fyrirtæki. Hvað er það sem þarf?
„Svala er á samningi hjá Skífunni sem
gerði samninginn fyrir hennar hönd og
sinnar. Ákveðin vöruþróun hefur verið í
gangi og hefur staðið yfir í þrjú ár. Plata
Svölu kemur ekki út fyrr en á næsta ári,“
svarar Steinar. „Það sem þarf er gott sam-
starf og sterk skuldbinding viðkomandi að-
ila. Almennt talað má lýsa þessu ferli svona:
Eftir að vöruþróun lýkur kemur að sam-
starfi útgefanda við leyfishafa. Utgefandi
framleigir réttindi sín til erlendra aðila. Þeir
taka að sér markaðssetningu og sölu, dreif-
ingu og allt sem þarf til að koma þessum
huglægu réttíndum í fast form, í plötu, spil-
un í útvarpi og annað það sem þarf tíl að
koma tónlistinni á markað í viðkomandi
landi. Erlendu aðilarnir bera af því kostnað
og greiða okkur leyfisgjald þannig að gjald-
ið fyrir réttindin skilar sér heim.“
Steinar bendir á að miðað við eðlilegar
forsendur hér á landi eigi að vera tiltölulega
auðvelt að vinna íslenskri tónlist markað.
„Það þarf ekki mikið að gerast fyrir utan
það að eitt leiðir af öðru. Ákveðin keðju-
verkun er í gangi. Ef einn listamaður ryður
brautina þá opnast möguleikar fyrir aðra.
Þetta hefur að sjálfsögðu orðið raunin með
Björk. Það hefur beinst ákveðið kastljós að
Islandi vegna hennar og það leiðir til þess
að nú eru nokkuð margir möguleikar á
hendi,“ segir hann.
Söngkonurnar eiga mestu möguleikana
Þegar hann er beðinn um að nefna nöfn
þeirra tónlistarmanna sem mesta mögu-
leika eiga á erlendum mörkuðum að sígildri
Tónlistarsjóður
„Stjórnvöld verða að koma að þessum
málum á sama hátt og þau hafa til dæm-
is komið að kvikmyndaiðnaðinum. Þar
hefur verið settur á stofn kvikmyndasjóð-
ur og þar viðurkenna menn bæði vaxtar-
möguleika iðnaðarins og nauðsyn þess
að smæð okkar og landfræðileg lega
kalli á ákveðinn stuðning.“
Tekjurnartil íslands!
„Stefna stjórnvalda hér hefur verið að
styrkja einstaka hljómsveitir eða flytj-
endur til þess að gera samninga við
erlenda útgefendur. Sú stefna er nátt-
úrulega að stuðla að atgervisflótta tón-
listarfólks frá íslandi. Hún er stór-
hættuleg. Ef íslenskur höfundur eða
flytjandi gerir samning við erlendan
útgefanda þá skila tekjurnar sér aldrei
hingað. Þær skila sér í höfuðstöðvar
viðkomandi útgefanda."
Skapar 1.500 manns vinnu
íslenskur tónlistariðnaður er öflug at-
vinnugrein, sem skapar atvinnu fyrir
um 1.000-1.500 manns frá því að lag
er samið og þar til að það er selt í
plötubúð, spilað í útvarpi eða flutt op-
inberlega á annan hátt. Smásalan í
hljómplötum ein og sér veltir rúmum
einum og hálfum milljarði á þessu ári.
41