Morgunblaðið - 15.03.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 15. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 15. mars 2001 kl.
10½ árdegis. 90. fundur.
1. Stofnun hlutafélags um Hita
veitu Suðurnesja, stjfrv., 520.
mál, þskj. 816, nál. 855. – 2.
umr.
2. Samningur um opinber inn
kaup, stjtill., 565. mál, þskj.
871. –Fyrri umr.
3. Aðbúnaður, hollustuhættir og
öryggi á vinnustöðum, stjfrv.,
542. mál, þskj. 845. – 1. umr.
4. Framboð á leiguhúsnæði, þál
till., 512. mál, þskj. 806. – Fyrri
umr.
5. Langtímaáætlun í öryggis
málum sjófarenda, stjtill., 483.
mál, þskj. 769. – Fyrri umr.
6. Vextir og verðtrygging, stjfrv.,
566. mál, þskj. 872. – 1. umr.
7. Viðskiptabankar og sparisjóð
ir, stjfrv., 523. mál, þskj. 819. –
Frh. 1. umr.
8. Viðskiptabankar og sparisjóð
ir, stjfrv., 567. mál, þskj. 873. –
1. umr.
9. Þingsköp Alþingis, frv., 192.
mál, þskj. 201. – 1. umr.
10. Lyfjatjónstryggingar, frv.,
208. mál, þskj. 218. – 1. umr.
11. Útbreiðsla spilafíknar, þál
till., 250. mál, þskj. 275. – Fyrri
umr.
12. Sjálfbær orkustefna, þáltill.,
274. mál, þskj. 302. – Fyrri
umr.
13. Félagsleg aðstoð, frv., 275.
mál, þskj. 303. – 1. umr.
14. Almannatryggingar, frv.,
281. mál, þskj. 309. – 1. umr.
ENGIN formleg beiðni hefur borist
landbúnaðarráðuneytinu um að
flytja hingað til lands hvalkjöt frá
Noregi frá því útflutningur þaðan
var gefinn frjáls í haust.
Guðni Ágústsson landbúnaðarráð-
herra sagði á Alþingi í gær að ef slík
beiðni kæmi yrði hún skoðuð gaum-
gæfilega en lýsti þeirri persónulegu
skoðun sinni að hann hefði engan
sérstakan áhuga á að flytja inn hval-
kjöt frá Noregi. Bætti hann því við
að umsóknir yrðu afgreiddar með
faglegum hætti.
Svanfríður Jónasdóttir, þingmað-
ur Samfylkingarinnar, bar fram fyr-
irspurn um hvalkjötsinnflutninginn.
Hún minnti á að Alþingi hefði ákveð-
ið 1999 að hvalveiðar skyldu hafnar
hér við land á ný. Af því hefði hins
vegar ekki orðið enn, m.a. vegna
þess að ljóst þætti að ekki væri hægt
að selja afurðirnar til útlanda. Nú
hefðu Norðmenn leyft útflutning á
hvalafurðum og því væri eðlilegt að
Íslendingar sýndu þeim samstöðu
með því að flytja hingað hvalkjöt.
Enginn
óskað eftir
að flytja inn
hvalkjöt
Morgunblaðið/Þorkell Þorkelsson
Lúðvík Bergvinsson og Bryndís Hlöðversdóttir hlýða á umræður og
Pétur Blöndal býr sig undir málin.
UMFANGSMIKLAR breytingar
eru lagðar til á nokkrum mikilvægum
þáttum fiskveiðistjórnunarlaganna í
frumvarpi sem þingmenn Samfylk-
ingarinnar hafa lagt fram á Alþingi til
laga um stjórn fiskveiða. Megintil-
gangur breytinganna er sagður að
tryggja jafnræði og atvinnufrelsi og
er miðað við sk. fyrningarleið auð-
lindanefndar í þessu sambandi. Jafn-
hliða er gert ráð fyrir breytingum á
lögum um Þróunarsjóð sjávarútvegs-
ins og um tekjuskatt og eignarskatt.
Jóhann Ársælsson er fyrsti flutn-
ingsmaður frumvarpsins, en sam-
kvæmt því verður úthlutun aflahlut-
deilda án endurgjalds afnumin í
jöfnum áföngum á tíu árum en út-
gerðum fiskiskipa þess í stað gefinn
kostur á öflun aflahlutdeilda til fimm
ára í senn á markaði, þar sem öllum
útgerðum sambærilegra fiskiskipa er
fenginn jafn réttur og nýliðun þar
með auðvelduð. Greiðslum fyrir veiði-
heimildir verður dreift á það ár sem
þær eru nýttar á. Allar aflahlutdeildir
verða komnar á markað eftir tíu ár.
Sérstakt tillit
tekið til sjávarbyggða
Þá er lagt til að fiskveiðiflotanum
verði skipt í þrjá útgerðarflokka, m.a.
til að tryggja hagsmuni landvinnsl-
unnar og strandveiðiflotans, og fær
hver um sig tiltekinn hluta heildar-
aflahlutdeilda. Smábátunum verði
heimilað að leigja til sín aflakvóta frá
öðrum útgerðarflokkum en útgerðar-
menn annarra fiskiskipa öðlast ekki
heimild til að leigja til sín aflakvóta
frá smábátum. Sérstakt tillit verður
hægt að taka til sjávarbyggða þar
sem við mikla atvinnuerfiðleika er að
etja vegna skorts á afla til vinnslu
með því að heimila sérstakt útboð á
aflahlutdeildum til útgerða sem
skuldbinda sig til að landa fiski til
vinnslu á viðkomandi stað.
Þá er gert ráð fyrir að vilji útgerð
ekki nýta aflahlutdeild sem hún hefur
aflað sér á markaði er henni ekki
heimilt að framselja hlutdeildina
heldur skal skila henni inn og verður
hún þá umsvifalaust boðin öðrum.
Einungis verður hægt að leigja frá
sér innan ársins allt að 50% af afla-
heimildum hvers árs, enda hafi út-
gerð staðið skil á greiðslu vegna
heimildanna. Framsalskerfi aflahlut-
deilda og aflamarks samkvæmt nú-
verandi úthlutunarkerfi verður
óbreytt þau tíu ár sem tekur að
hverfa frá því.
Sérfræðinganefnd fylgist
með áhrifum og afleiðingum
Ennfremur er tekið á brottkasti í
frumvarpinu. Næstu tvö fiskveiðiár
skuli löndun á afla utan kvóta heim-
iluð og skal verð aflans miðast við að
útgerðir hagnist ekki á slíkum veiðum
en skaðist þó ekki við að koma með
fiskinn að landi. Slíkur afli skal seldur
hæstbjóðanda og mismunur af and-
virði þess sem útgerðin fær og
greidds verðs skal renna til Hafrann-
sóknastofnunarinnar. Fiskistofu
verður falið að hafa umsjón með út-
boðum aflahlutdeilda en henni jafn-
framt gefin heimild til þess að fela
öðrum aðilum einstaka þætti fram-
kvæmdarinnar. Innheimta leigu-
gjalda á sér stað þrisvar á ári á leigu-
tímanum, jafnóðum og veiðum vindur
fram. Leigutekjur renna í ríkissjóð og
er m.a. ætlað að standa undir kostn-
aði hins opinbera af nýtingu auðlind-
arinnar, svo sem vegna hafrannsókna
og eftirlits.
Samkvæmt frumvarpinu verður
sérstök nefnd sérfræðinga skipuð til
þess að fylgjast með áhrifum og af-
leiðingum þessara breytinga, svo sem
hvað varðar framsal aflaheimilda og
vanda sjávarbyggða, og getur hún
lagt til breytingar ef þurfa þykir hve-
nær sem er á tímabili kerfisbreyting-
arinnar. Innan fimm ára skal nefndin
skila Alþingi sérstakri skýrslu um
málið. Á aðlögunartímanum verður
útgerðum sem kaupa eða hafa keypt
aflahlutdeild í núverandi stjórnkerfi
heimilað að afskrifa þær. Útgjöld
vegna leigðra aflahlutdeilda eða afla-
marks innan árs verða talin til rekstr-
arútgjalda eins og útgjöld vegna ann-
arra aðfanga. Þá verður
þróunarsjóðsgjald aðeins innheimt af
þeim hluta aflamarks sem úthlutað
verður samkvæmt núgildandi kerfi og
verður þróunarsjóðsgjaldið aðlagað
þeim breytingum svo að sjóðurinn
geti lokið verkefnum sínum.
Óheimilt verði að fresta
skattlagningu söluhagnaðar
Í frumvarpinu er ennfremur lagt til
að óheimilt verði að fresta greiðslu
skatta af hagnaði af sölu hlutabréfa
eða komast hjá skattgreiðslu af slík-
um hagnaði með kaupum á nýjum
hlutabréfum.
Í greinargerð með frumvarpinu
kemur fram að efni þess sé í samræmi
við tillögu auðlindanefndar um svo-
kallaða fyrningarleið. „Enginn vafi er
á því að fyrningarleiðin, og þar með
þetta frumvarp þingflokks Samfylk-
ingarinnar, leysir úr aðalágreiningn-
um um aðgang og gjaldtöku fyrir að-
gang að sjávarauðlindinni.
Veiðigjaldsleiðin gerir það einungis
að hluta og verði sú leið farin er hætt
við að átökin um auðlindina haldi
áfram til óbætanlegs tjóns fyrir út-
gerð á Íslandi og þar með eiganda
auðlindarinnar, þjóðina sjálfa,“ segir
ennfremur í greinargerðinni.
Þar kemur einnig fram að eftir
skoðun sérfróðra manna liggi þær
niðurstöður fyrir að ekki standi efni
til að ætla annað en að tillögur þær
sem fram koma í þessu frumvarpi til
laga um breytingu á lögum um stjórn
fiskveiða standist ákvæði stjórnar-
skrár.
Frumvarp þingmanna Samfylkingar til laga um stjórn fiskveiða
Farið verði að tillögu
um fyrningarleiðina
PÁLL Pétursson, félagsmálaráð-
herra, segir að framboð á leiguhús-
næði sé of lítið á höfuðborgarsvæðinu.
Hann segist hafa fundað um þessi mál
með forystumönnum lífeyrissjóða, úr
atvinnulífi og verkalýðshreyfingar-
innar og m.a. sent stjórnum lífeyris-
sjóða bréf í því skyni að kynna þeim
ástand mála, en brýnt sé að fá fleiri
aðila að uppbyggingu leiguhúsnæðis.
Þetta kom fram á fyrirspurnatíma
á Alþingi í gær, en Ögmundur Jón-
asson, Vinstri grænum, gerði þá hús-
næðismálin að umtalsefni og spurði
ráðherra hvernig ríkisstjórnin hygð-
ist bregðast við þeim vanda sem við
er að eiga í húsnæðismálunum og
stafar af skorti á félagslegu leiguhús-
næði og vaxandi erfiðleikum lágtekju-
fólks við að mæta kostnaði af eigin
húsnæði.
Í bréfinu sem félagsmálaráðherra
kynnti þingheimi eru m.a. kynntar
hugmyndir um að kannaður verði
áhugi á því að byggingarsamvinnu-
félagið Búseti stofni húsnæðisfélag
um rekstur leiguíbúða með aðild
verkalýðshreyfingar eða lífeyris-
sjóða. Þeirri spurningu er einnig velt
upp hvort lífeyrissjóðir sem lána sjóð-
félögum til kaupa á eigin húsnæði geti
komið til móts við leigjendur með því
að eiga aðild að leiguíbúðum Búseta
og lána 10% byggingarkostnaðar eða
kaupverðs íbúðarinnar. Hafa nokkrir
öflugustu lífeyrissjóðir landsins verið
beðnir að tilnefna fulltrúa í nefnd sem
kanni frekari útfærslu á þessum hug-
myndum og fleirum í því skyni að
auka framboð á leiguhúsnæði.
Menn komnir langan veg frá
félagslega húsnæðiskerfinu
Ögmundur rakti í máli sínu þann
skort sem ríkir á höfuðborgarsvæð-
inu á leiguhúsnæði og dró upp mynd
af þeim lánakostum sem fólki standa
til boða í húsnæðiskaupum. Rakti
hann áhrif sveiflna ávöxtunarkröfu
húsbréfa og aukinna affalla sem aftur
hefðu leitt til hærra húsnæðisverðs.
Sagði hann að menn væru komnir
langan veg frá félagslega húsnæðis-
kerfinu sem gaf tekjulægra fólki kost
á lánum til húsnæðiskaupa með 1,5%
vöxtum til 40 ára.
„Ef lífeyrissjóðirnir hefðu tryggt
stöðuga eftirspurn eftir húsbréfum í
sumar hefði mátt komast hjá hinum
miklu afföllum sem urðu þá,“ sagði
Ögmundur og benti á að fyrir lífeyr-
issjóðina væri þetta gullin fjárfesting.
Sagði hann nauðsynlegt að tryggja
stóraukið framboð á leiguhúsnæði til
að svara eftirspurn til framtíðar og til
að svo mætti verða þyrfti þjóðarátak.
Hugmyndir um
leiguíbúðir á
vegum Búseta
GEÐRÆN vandamál eru helsta
forsenda örorku hér á landi og
eru geðræn vandamál algengust á
höfuðborgarsvæðinu, bæði hjá
konum og körlum, og hjá körlum
á landsbyggðinni, að því er fram
kom í svari Ingibjargar Pálma-
dóttur, heilbrigðis- og trygginga-
málaráðherra, á Alþingi í gær við
fyrirspurn Katrínar Fjeldsted,
Sjálfstæðisflokki, um öryrkja á
Íslandi.
Í svari ráðherra kom fram að í
mars voru 9.467 öryrkjar með
75% örorku sem fengu greiddar
út lífeyrisbætur frá Trygginga-
stofnun ríkisins. 955 öryrkjar með
50–65% örorku hafi fengið ör-
orkustyrk á sama tíma. 396 voru á
lífeyri vegna endurhæfingar.
Í hópi öryrkja voru 58% konur
og 42% karlar, en af örorkustyrk-
þegum voru 65% konur en 35%
karlar. Örorka er því marktækt
algengari hjá konum en körlum.
Metin hefur verið 75% örorka
hjá 4,2% Íslendinga á aldrinum
16–66 ára, en 0,7% þjóðarinnar
hafa fengið örorkumat milli 50 og
65% og eiga því rétt á örorku-
styrk, að því er fram kom í máli
ráðherra.
„Algengustu fyrstu sjúkdóms-
greiningar hjá örorkulífeyrisþeg-
um voru geðræn vandamál og
stoðkerfisvandamál, eða alls rúm-
lega helmingur tilvika,“ sagði ráð-
herra og nefndi að nánari grein-
ing eftir sjúkdómaflokkum sýndi
að tæplega 40% eru metin með
tauga- og geðsjúkdóma, u.þ.b.
með sjúkdóma í stoðkerfi og tæp-
lega 105 með hjarta- og æðasjúk-
dóma. Aðrar greiningar væru 5%
eða minna.
Svipuð skipting og
í Noregi og Svíþjóð
Sagði hún þessa skiptingu svip-
aða í Noregi og Svíþjóð, þar sem
vitað væri að algengustu grein-
ingar væru þær sömu og hér á
landi. Þar væru þó stoðkerfis-
sjúkdómar mun algengari for-
senda örorku en geðræn vanda-
mál.
Í svari ráðherra kom ennfrem-
ur fram að hlutfall öryrkja af
íbúafjölda landsmanna væri hið
lægsta á Norðurlöndum. Nefndi
hún sem skýringar á því að í þess-
um löndum væru heimildir til að
nota örorkukerfið rýmri en hér á
landi til að rýma til á vinnumark-
aði og þá til að dylja umfang at-
vinnuleysis.
Öryrkjar á Íslandi
Geðræn vandamál
helsta orsök örorku
JÓHANN Ársælsson, þingmaður
Samfylkingarinnar, verður fulltrúi
Samfylkingarinnar í endurskoðunar-
nefnd um stjórn fiskveiða, á vegum
sjávarútvegsráðuneytis, í stað Sig-
hvats Björgvinssonar, fyrrverandi
alþingismanns, sem látið hefur af
stjórnmálastörfum.
Samkvæmt skipunarbréfi nefnd-
arinnar segir m.a. að nefndinni beri
að taka tillit til hagsmuna sjávarút-
vegsins, byggða og almennings í
starfi sínu og sé markmiðið að ná
fram sem víðtækastri sátt um fisk-
veiðistjórn. „Þess skal þó gætt að
fórna ekki markmiðum um skynsam-
lega nýtingu og bætta umgengni um
auðlindir sjávar né heldur raska hag-
kvæmni og stöðugleika í greininni.“
Endurskoðunarnefnd
um stjórn fiskveiða
Jóhann tekur
sæti Sighvats
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦