Morgunblaðið - 15.03.2001, Blaðsíða 48

UMRÆÐAN
48 FIMMTUDAGUR 15. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SÍÐASTI ábúandinn
á hinu fornfræga höfuð-
bóli Ási rétt ofan Hafn-
arfjarðar var Guðrún
Árnadóttir langamma
mín. Þar ólst Sólveig
amma mín upp. Hún
sótti nám í Garðaskóla á
Garðaholti og til þess
þurfti hún að ganga
daglega í gegnum
Hafnarfjörð, framhjá
barnaskólanum í bæn-
um og út á holtið.
Ástæðan var einfald-
lega sú að Ás tilheyrði
Garðasókn en ekki
Hafnarfirði á þessum
árum.
Nú eru í Ási umdeildar einkafram-
kvæmdir á fullu við grunnskóla sem
kallaður er Áslandsskóli. Meðal
þeirra aðila sem hafa fundið sig
knúna til að mótmæla þeirri ákvörð-
un bæjaryfirvalda í Hafnarfirði að
bjóða kennslu og rekstur skólans út í
einkaframkvæmd eru stærstu sam-
tök launafólks í landinu, ASÍ, BSRB
og Kennarasamband Íslands. Í
BSRB eru 17.500 manns, í ASÍ um
70.000 manns og kennarar eru ríf-
lega 6.000 þannig að samtök tveggja
þriðju hluta launafólks á Íslandi hafa
séð sig knúin til að mótmæla einka-
framkvæmd í rekstri grunnskóla í
Hafnarfirði.
Klámhögg Þrastar
Fimmtudaginn 8. mars birtist
grein í Morgunblaðinu
eftir Þröst Harðarson
undir fyrirsögninni
„Nokkrar spurningar
vegna skólamála í
Hafnarfirði“.
Þar er spurningum
m.a. beint til BSRB.
Þröstur gerir mikið úr
þekkingu sinni á skóla-
málum í Hafnarfirði.
Nú vill svo til að ég
þekki einnig talsvert til
skólamála í Firðinum,
hafandi gengið sjálfur
minn menntaveg í
gegnum Lækjarskóla
og Flensborg, og síðan
hafa börn mín stundað
nám í Hafnarfirði. Í krafti sonar míns
lenti ég í foreldraráði Víðistaðaskóla í
vetur og þekki ágætlega til þess
skóla. Þrátt fyrir að mörgu sé þar
ábótavant í búnaði og byggingum er
það mikilvægasta til staðar til að gott
skólastarf geti farið fram, en það er
gott starfsfólk.
Nauðsynlegt er að benda Þresti á
að grunnskólinn var færður yfir til
sveitarfélaganna 1. ágúst 1996. Fram
til þess tíma var hann í umsjá ríkisins.
Að kenna fyrri meirihlutum í Hafn-
arfirði um ástand skóla í bæjarfélag-
inu um miðjan síðasta áratug er því
klámhögg sem hittir Sjálfstæðis-
flokkinn fyrir, og þá einkum Björn
Bjarnason menntamálaráðherra,
hugmyndafræðinginn á bak við
einkaframkvæmd í grunnskólanum.
Það var því menntamálaráðherra
sem fjötraði „börn framtíðarinnar í
úrelta og ónýta skóla“, svo orðaval
Þrastar sé notað.
Spurningin sem Þröstur beinir til
BSRB er mjög óljós. Hann virðist
vilja svar við því hvers vegna BSRB
hafi ekki bent á þann kostnaðarauka
sem fjölskyldur verða fyrir vegna
þess að kennsla í grunnskólum liggur
niðri í þrjá mánuði á sumrin. Síðan
segist hann vísa á bug sem ómerki-
legri rökleysu öllum klisjukenndum
ásökunum um að foreldrar nenni ekki
að passa börnin sín.
Ekki veit ég hvaðan þær ásakanir
eru komnar. Í öllu falli ekki frá BSRB
og skil ég því ekki hvert Þröstur er að
fara. Einungis ein leið er til að bæta
fjölskyldufólki þann kostnaðarauka
sem það verður fyrir vegna þess að
kennsla liggur niðri yfir sumartím-
ann, en það er með því að bæta kjör
og auka réttindi launafólks og fyrir
því markmiði hefur BSRB barist.
Vantraust á sjálfan sig
Án þess að Þröstur segi það beint
út er BSRB dregið inn í grein hans
vegna ályktunar stjórnar bandalags-
ins 23. febrúar sl. Þar er því mótmælt
að kennsla í hverfisskóla sé boðin út í
einkaframkvæmd og sagt að það
stríði gegn „þeirri grundvallarhug-
mynd sem samstaða hefur ríkt um á
Íslandi fram til þessa, að grunnþættir
velferðarkerfisins, svo sem menntun
og heilbrigðisþjónusta, séu reknir á
samfélagslegum grunni“.
Hér er ekki verið að ræða um út-
boð á byggingu skólahússins og
rekstur þess. Það á að bjóða náms-
hlutann út í einkaframkvæmd, sem er
mun alvarlegri hlutur. Grundvallar-
hugmyndin á bak við einkafram-
kvæmdina er sú að einstaklingar séu
hæfari en opinberir aðilar til að ann-
ast þessa lögboðnu þjónustu. Þar
með eru bæjaryfirvöld í Hafnarfirði
að lýsa því yfir að þau treysti sjálfum
sér ekki og slík vantraustsyfirlýsing á
sjálfan sig er áður óþekkt í íslenskri
stjórnmálasögu.
Hverju á þessi tilraun að skila?
Betri skóla? Ódýrari skóla? Skólinn
verður aldrei betri en starfsmenn
hans gera hann, hvað sem ytri búnað
varðar. Með þessu er ég ekki að halda
því fram að verra fólk ráðist til skóla í
einkaframkvæmd en skóla sem bæj-
aryfirvöld reka sjálf. Ég get hins veg-
ar ekki séð að betra fólk ráðist til
slíks skóla. Ég held að rekstrarfyr-
irkomulagið hafi mjög lítið að segja
um það hvert fólk ræður sig. Frekar
að kjör og réttindi ráði því.
Ljóst er að rekstraraðilinn ætlar
að fá eitthvað fyrir sinn snúð. Með
einhverjum ráðum verður að skapa
hagnað fyrir hluthafana. Hlutafélög
sem rekin eru með tapi fara á haus-
inn. Hvað gerist ef Áslandsskóli fer
undir hamarinn?
Aftur til síðustu aldar
Magnús Gunnarsson bæjarstjóri
hefur lýst því yfir að eftirlit með
framkvæmd skólahaldsins verði mik-
ið. Það er það sem koma skal, við gef-
um þetta allt frjálst en hið opinbera
annast eftirlitið. Ekki er ég viss um
að Davíð Oddsson sé ýkja hrifinn.
Hann hefur skorið upp herör gegn
eftirlitskerfinu.
Um miðjan síðasta áratug fór ég til
Nýja-Sjálands til að kynna mér
markaðsvæðingu velferðarkerfisins.
Algeng sjón í stórmörkuðum var fólk
að safna fyrir skóla barnanna sinna,
svo hægt væri að mála, kaupa
kennslutæki, húsgögn og ýmislegt
annað því öllum rekstarkostnaði var
haldið í lágmarki. Er þetta það sem
við viljum sjá hér, Þröst og aðra full-
trúa í foreldraráðum að betla peninga
fyrir skóla barna sinna?
Þeir sem ekki hafa áhuga á að setja
börnin sín í skóla í einkaframkvæmd
geta sent börnin annað hefur verið
haft eftir bæjarstjóranum. Framtíðar-
sýnin er þá sú að við hverfum aftur til
upphafs síðustu aldar þegar hún
amma mín gekk yfir skólalóðina í
Hafnarfirði til þess að sækja skólann á
Görðum. Það er mikið til í því að þeir
sem geipa hæst um nýja sýn og fram-
tíðarhyggju virðast haldnir uppdrátt-
arsýki fortíðarinnar. Það eru ekki
margar aldir síðan að skólarnir voru
einkareknir og menntun stéttskipt.
Vona ég að það sé ekki framtíðarsýn
Þrastar og annarra meintra áhuga-
manna um menntun barna okkar.
Þrautaganga frjáls-
hyggjunnar í Hafnarfirði
Sigurður Á.
Friðþjófsson
Skólamál
Er þetta það sem við
viljum sjá hér, spyr Sig-
urður Á. Friðþjófsson,
að við hlið blindra og
fatlaðra séu Þröstur og
aðrir fulltrúar í for-
eldraráðum að betla
peninga fyrir skóla
barna sinna?
Höfundur er upplýsinga- og
fræðslufulltrúi BSRB.
Í FRÉTT um opinn
fund Umhyggju, félags
til stuðnings langveik-
um börnum, um rétt-
indi foreldra vegna
veikra barna sem birt-
ist í Morgunblaðinu
þriðjudaginn 27. febr-
úar síðastliðinn var
vitnað til rannsóknar
sem ég vann. Að gefnu
tilefni vil ég fá tæki-
færi til að leiðrétta það
sem þar er missagt og
gera athugasemdir við
framsetningu á um-
fjöllun Morgunblaðsins
um þennan góða fund.
Rannsóknin sem vís-
að er til var unnin á vordögum 1999,
en ekki í fyrra eins og fram kemur í
fréttinni en að öðru leyti er rétt far-
ið með meginniðurstöður. Hins veg-
ar er ekki eðlilegt eða sanngjarnt að
draga Tryggingastofnun ríkisins
fram á þann hátt sem gert er og
gera þann þátt að aðalatriði umfjöll-
unarinnar. Síðan rannsóknin var
gerð hefur reglum um umönnunar-
bætur, sem er sú aðstoð sem for-
eldrar langveikra barna sækja til
Tryggingastofnunar,
verið breytt talsvert og
kjör þessara fjöl-
skyldna bætt nokkuð.
Það er því ósennilegt
að sömu niðurstöður
fengjust hvað þennan
þjónustuþátt varðar
væri könnun gerð á því
í dag. Hins vegar hefur
lítið þokast í öðrum
réttindamálum enn
sem komið er og þar er
verk að vinna.
Á fundinum, sem er
umræðuefni fréttar-
innar, áttu sér stað
góðar og þarfar um-
ræður um málefni for-
eldra í landinu. Þar bar hæst þörf á
auknum réttindum til launaðs veik-
indaleyfis frá vinnu vegna veikra
barna til samræmis við það sem
gengur og gerist í nágrannalönd-
unum. Ýmis önnur þjónusta, s.s.
aukin sálfélagsleg þjónusta og
greiðari aðgangur að upplýsingum
um réttindi, er einnig brýn þegar
um langveik börn er að ræða eins og
skýrt kom fram í umræðunum. Þó
svo að lítillega hafi verið minnst á
umrædda rannsókn á fundinum
skýtur það skökku við að um helm-
ingur umfjöllunarinnar um fundinn
skuli vera þessi rannsókn og er því
nærtækt að álykta sem svo að
fréttaritari hafi ekki verið viðstadd-
ur fundinn enda hlyti umfjöllunin þá
að hafa litið talsvert öðru vísi út.
Aths. ritstj.
Vegna ummæla Huldu Sólrúnar
Guðmundsdóttur skal tekið fram að
blaðamaður Morgunblaðsins sat
fund Umhyggju og byggði frásögn
sína á því sem hann taldi fréttnæm-
ast. Athugasemd um annað í lok
greinar Huldu Sólrúnar á því ekki
við rök að styðjast.
Langveik börn
og Trygginga-
stofnun ríkisins
Hulda Sólrún
Guðmundsdóttir
Höfundur er sálfræðingur.
Umhyggja
Hins vegar er ekki eðli-
legt eða sanngjarnt,
segir Hulda Sólrún
Guðmundsdóttir, að
draga Tryggingastofn-
un ríkisins fram á þann
hátt sem gert er og gera
þann þátt að aðalatriði
umfjöllunarinnar.
Á LAUGARDAGINN verður
kosið um framtíð Vatnsmýrarinnar
í Reykjavík, hvort þar eigi að vera
flugvöllur að loknu gildandi skipu-
lagstímabili árið 2016 eða hvort þar
eigi að verða atvinnu- og íbúðar-
byggð. Mismunandi sjónarmið eru
uppi og hafa fjölmargir aðilar tekið
þátt í umræðu og kynnt afstöðu
sína auk þeirra tveggja stjórnvalda
sem að málinu koma. Það er annars
vegar Reykjavíkurborg sem leitast
hefur við að koma á framfæri hlut-
lægum upplýsingum sem auðvelda
almenningi að taka rökstudda af-
stöðu og hins vegar flugmálayfir-
völd sem hafa lagt allt kapp á að
sannfæra almenning um að þeirra
skoðun sé hin eina rétta.
Í desember á nýliðnu ári fól
borgarráð þróunarsviði Reykjavík-
urborgar undir stjórn stýrihóps,
sem undirrituð hafa átt sæti í, að
vinna að undirbúningi og skipu-
lagningu kosninganna. Hópurinn
gerði tillögu til borgarráðs um þá
tvo kosti sem bornir eru undir at-
kvæði. Byggðist tillagan á því að
aðeins skyldu greidd atkvæði um
þann hluta málsins sem Reykavík-
ingar hafa á valdi sínu, þ.e. skipu-
lagsmál Vatnsmýrarinnar. Borgar-
yfirvöld geta eðli málsins
samkvæmt hvorki efnt til kosninga
í öðrum sveitarfélögum né um kosti
sem aðrir hafa á valdi sínu að fram-
kvæma.
Í undirbúningi kosninganna hef-
ur Reykjavíkurborg leitast við að
draga fram upplýsingar um hvað-
eina sem getur gagnast Reykvík-
ingum þegar þeir taka afstöðu til
málsins á laugardaginn. Bent hefur
verið á hvernig nýta má Vatnsmýr-
ina ef flugvöllurinn flyst þaðan,
hvaða staðir koma til álita fyrir
nýjan innanlandsflugvöll og hug-
myndir um annars konar skipulag í
Vatnsmýrinni þar sem saman fari
flugvöllur og meiri byggð. Efnt var
til kynningarfundar um málið í
samvinnu við Sjónvarpið, kynning-
arbæklingur var borinn í öll hús í
Reykjavík, á heimasíðu Reykjavík-
urborgar er upplýsingavefurinn
flugvollur.is sem er öllum opinn. Í
ráðhúsinu er yfirgripsmikil sýning
um skipulagsforsendur og ýmsa
kosti varðandi innanlandsflugvöll.
Áhugasamtökum og hagsmunaaðil-
um var boðið að fá þar aðstöðu og
fengu hana allir sem um sóttu. Á
kynningarfundum í ráðhúsinu hafa
mismunandi sjónarmið verið kynnt,
stúdentar og sérfræðingar, íbúar
og flugrekendur, stjórnmálamenn
og skipulagsfræðingar.
Sem betur fer hafa það ekki bara
verið borgaryfirvöld sem staðið
hafa að kynningunni. Einstakir
fjölmiðlar hafa sinnt málinu af
miklum metnaði og er þar skemmst
að minnast afar vandaðrar umfjöll-
unar Morgunblaðsins, þar sem
bæði hefur verið horft til hug-
myndafræði íbúalýðræðisins, kosta
fyrir innanlandsflugið og skipu-
lagshugmynda. Í umræðum hafa
líka komið fram nýjar hugmyndir
um staðsetningu innanlandsflug-
vallar eftir 2016, t.d. á Bessastaða-
nesi. Fyrstu viðbrögð benda til
þess að sá kostur sé flugtæknilega
og samgöngulega afar góður. Hins
vegar þarf auðvitað að skoða hann
betur, eins og alla aðra kosti, ef
finna þarf innanlandsflugi nýjan
stað eftir 2016 í kjölfar atkvæða-
greiðslunnar. Það er alveg ljóst að
þá hvílir sú skylda á samgönguyfir-
völdum að kanna og bera saman
kosti og galla allra tiltækra mögu-
leika. Ber þeim þá að hafa í huga
heildarhagsmuni landsmanna allra,
bæði þeirra sem búa á landsbyggð-
inni og á höfuðborgarsvæðinu.
Borgaryfirvöld telja það skyldu
sína að vinna hlutlægt og faglega
að undirbúningi atkvæðagreiðsl-
unnar. Stýrihópurinn hefur verið
trúr þessari skyldu í störfum sín-
um. Í röðum borgarfulltrúa eru
skoðanir um hvernig nýta eigi
Vatnsmýrina eftir 2016 skiptar.
Leitast hefur við að kynna sem
best mismunandi sjónarhorn. Fag-
lega hefur Reykjavíkurborg hvergi
beitt sér fyrir öðrum kostinum í at-
kvæðagreiðslunni umfram hinn.
Það verður hins vegar dálítið ójafn
leikur, þegar samgönguyfirvöld
landsins hafa tekið mjög eindregna
afstöðu í málinu og beita sér og sér-
fræðingum ríkisins af fullu afli og
þunga. Sérfræðingar sem unnið
hafa að málinu fyrir Reykjavíkur-
borg og samvinnunefnd um svæð-
isskipulag höfuðborgarsvæðisins
beita sér hins vegar ekki í málinu
því þeir líta á sig sem hlutlausa ráð-
gjafa. Því eru engir til andsvara
aðrir en fjárvana hagsmunasam-
tök. Það er ójafn leikur.
Ólíkt hafast menn að
Flugvöllur
Borgaryfirvöld telja það
skyldu sína, segja Helga
Jónsdóttir, Kristín A.
Árnadóttir, Stefán Her-
mannsson og Stefán
Ólafsson að vinna hlut-
lægt og faglega að und-
irbúningi atkvæða-
greiðslunnar.
Stýrihópur um undirbúning
atkvæðagreiðslu um
framtíðarnýtingu Vatnsmýrar:
Helga Jónsdóttir er borgarritari,
Kristín A. Árnadóttir er fram-
kvæmdastjóri þróunar- og fjöl-
skyldusviðs, Stefán Hermannsson er
borgarverkfræðingur
og Stefán Ólafsson er prófessor.
verslunarmiðst. Eiðstorgi,
sími 552 3970.
Stretchbuxur
St. 38–50 - Frábært úrval