Morgunblaðið - 15.03.2001, Blaðsíða 38

UMRÆÐAN
38 FIMMTUDAGUR 15. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Forsætisráðherra
lýsti því yfir á Alþingi á
dögunum að hann vissi
ekki betur en að í Hafn-
arfirði ríkti sátt um það
að markaðsvæða með
útboði til einkaaðila
kennslu og uppeldi
skólabarna í nýjum
grunnskóla í Áslandi.
Hvort bæjarstjórnin,
skólanefndin, foreldrar
og jafnvel nemendur
sjálfir hefðu ekki lýst
yfir fullum stuðningi
við fyrirætlanir flokks-
félaga hans í Firðinum.
Það er yfirleitt talinn
kostur að vera vel upplýstur. Ráð-
herrann hefur eitthvað misst úr um-
ræðunni síðustu vikurnar, nema það
þýði í hans huga fullur einhugur og
sátt ef flokksfélagar hans einir og
sér eru sammála. Það eru að vísu
stórtíðindi, ekki síst í Hafnarfirði, og
því ekki að undra þótt ráðherrann og
flokksformaðurinn hafi misskilið
fréttir úr Firðinum með þessum
hætti.
Sáttin um þetta sama mál er hins
vegar ekki meiri en svo innan rík-
isstjórnar og meðal stjórnarliða, að
bæði forsætisráðherra og mennta-
málaráðherra una því afar illa að
þingmenn skuli leyfa sér að ræða
þessi mál á Alþingi. Hvorki í þing-
nefndum né á þingfundum er leyfð
efnisleg umræða um þá grundvall-
aruppstokkun sem Sjálfstæðisflokk-
urinn boðar nú á velferðarsamfélag-
inu, þar sem Hafn-
arfjörður hefur verið
valinn sem sérstakt til-
raunaeldhús frjáls-
hyggjunnar í skólamál-
um.
Það vekur sérstaka
athygli að bæjarfulltrúi
Framsóknarflokksins
gengur í þessu um-
deilda máli þvert gegn
yfirlýstri stefnu eigin
flokks og yfirlýsingum
ráðherra og þing-
manna flokksins. Í um-
ræðunni hefur bæjar-
fulltrúinn haldið því
fram að ekki sé um
einkavæðingu að ræða heldur þjón-
ustusamning. Þessi rök eru út í hött.
Það er verið að bjóða út kennsluþátt
grunnskóla á almennum markaði.
Eini þjónustusamningurinn sem er
fyrir hendi í bæjarkerfinu í Hafnar-
firði er sá sem Framsóknarflokkur-
inn hefur gert við Sjálfstæðisflokk-
inn um að tryggja honum full yfirráð
yfir stjórn bæjarins.
Einkaframtak inn í skólana
Þegar tillögur sjálfstæðismanna
um útboð á skólastarfi í Áslandi
komu fyrst til umræðu í bæjarstjórn
Hafnarfjarðar lögðu bæjarstjóri og
aðrir málsvarar meirihlutans
áherslu á að með því að koma
ábyrgðinni í hendur einstaklinga
væri verið að tryggja framþróun í
skólamálum og þessi leið væri til-
raunarinnar virði.
Tveir af bæjarfulltrúum Sjálf-
stæðisflokksins lýstu því jafnframt
yfir að eitt meginmarkmiðið væri að
hleypa einkaaðilum og einkafram-
takinu að rekstri skólanna líkt og
öðrum verkþáttum í samfélaginu.
Þeir voru ekki að draga eitt eða neitt
undan með tilgangi þessa útboðs.
Enginn greinarmunur var gerður á
gatnaframkvæmdum og húsbygg-
ingum annars vegar og menntun og
uppeldi barna á skólaskyldualdri
hins vegar. Einkaaðilar ættu að fá að
keppa um hagnaðarvon í kennslu
skólabarna líkt og í verklegum fram-
kvæmdum.
Þegar ljóst var að þessar fyrirætl-
anir mæltust ekki vel fyrir meðal
bæjarbúa ákvað meirihlutinn að
skipta um áherslur. Ábyrgðin á öllu
skólastarfinu væri og yrði hér eftir
sem hingað til bæjarins. Eftirlitið
með umræddum skóla yrði meira og
öflugra en nokkrum öðrum skóla.
Allt skólastarfið yrði samkvæmt lög-
um og reglum. Samt sem áður yrði
þetta meiri og merkilegri skóli en
aðrir skólar í bænum, einkaframtak-
ið og frelsið myndu sjá til þess. Það
þyrfti að slíta burtu þau höft sem
héldu aftur af allri þróun í skóla-
starfi. Vissulega væri verið að gera
margt gott í skólamálum í bænum en
þessi leið myndi tryggja enn betri
skóla.
Í bréfi því sem menntamálaráð-
herra hefur nú sent frá sér þar sem
hann veitir bæjaryfirvöldum vilyrði
fyrir útboði á skólastarfinu í Áslandi
er allt uppfullt af fyrirvörum. Þær
hörðu deilur sem hafa verið í Hafn-
arfirði og víðar um þetta mál og for-
sætisráðherra hefur einhverra hluta
vegna algerlega farið á mis við hafa
þegar haft umtalsverð áhrif á fram-
gang þessa máls.
Menntamálaráðherra lýsti því yfir
á Alþingi fyrir réttum mánuði að
hann hefði þá þegar tilkynnt í rík-
isstjórn að hann myndi veita bæjar-
yfirvöldum í Hafnarfirði heimild til
að bjóða út rekstur grunnskólans í
Áslandi. Eftir að hafa skoðað málið
nánar í heilan mánuð liggur fyrir að
ráðherrann treystir sér ekki til að
veita slíka heimild, heldur samþykk-
ir hann vilyrði fyrir útboði en tekur
skýrt fram að endanleg ákvörðun
ráðuneytisins um einkavæðingu í Ás-
landsskóla liggi ekki fyrir.
Jafnframt hafa ráðherra og ráðu-
neytið gert athugasemdir við ýmsa
þætti í útboðslýsingu meirihlutans,
og reyndar tekið undir fjölmörg af
þeim atriðum sem andstæðingar
þessa útboðs hafa bent ítekað á sem
bæði sérkennileg og ótrúverðug.
Þannig hefur vægi kostnaðar verið
minnkað umtalsvert í fyrirhuguðu
mati á tilboðum í skólastarfið og
vægi hugmyndafræði kennsluþáttar
aukið að sama skapi. Þá hefur verið
reynt að plástra yfir ýmsar aðrar
áberandi meinlokur, ekki síst þær
sem snerta lagalegan rétt og stöðu
kennara og skólastjórnenda. Eftir
stendur sú lykilsetning í bréfi ráð-
herra; að sveitarstjórn beri ábyrgð á
öllum rekstri og framkvæmd skóla-
starfsins innan sveitarfélagsins og
það verði á engan hátt vikist undan
þeirri ábyrgð, né ábyrgð og skyldum
skólanefndar.
Útboð í þágu
hverra?
Til hvers var þá lagt af stað í þessa
frjálshyggjuferð, þegar ábyrgðin,
skyldan, eftirlitið og umsjónin skal
hér eftir sem hingað til vera á hönd-
um sveitarfélagsins og ráðherra ger-
ir jafnframt að kröfu sinni að „aðal-
námskrá grunnskóla verði ekki fyrir
borð borin og tryggt sé að nemendur
í skólanum njóti að minnsta kosti
jafngóðrar kennslu og fæst í öðrum
skólum...“
Hvert er frelsið sem sóst var eftir
og var frumforsenda þess að
framþróun mætti eiga sér stað, frels-
ið til að slíta höftin í úreltu skóla-
starfi, frelsið sem á að vera tilraun-
arinnar virði? Jú nú liggur það alveg
skýrt fyrir. Eina frelsið sem sóst var
eftir var ekki í þágu barnanna og
skólastarfsins, heldur frelsi til handa
þeim sem vilja gera skólastarfið að
markaðsvöru og féþúfu. Það er það
eina sem eftir stendur og var í raun
og veru alla tíð megintilgangurinn.
Öll nýbreytnin og framþróunin í
skólastarfinu sem Sjálfstæðisflokk-
urinn boðar snýst um það eitt að
einkavæða skólana og gera þá að
markaðsvöru. Ekkert annað skiptir
máli. Það er þetta og ekkert annað
sem er kjarni málsins og rétt að allir
geri sér fulla grein fyrir því.
Eru ekki allir sáttir
í Firðinum?
Lúðvík Geirsson
Einkavæðing
Eina frelsið sem sóst
var eftir var ekki í þágu
barnanna og skóla-
starfsins, segir Lúðvík
Geirsson, heldur frelsi
til handa þeim sem
vilja gera skólastarfið
að markaðsvöru
og féþúfu.
Höfundur er bæjarfulltrúi
Samfylkingar í Hafnarfirði.
UMRÆÐA um inn-
anlandsflugið hefur
farið um víðan völl í
orðsins fyllstu merk-
ingu. Ástæða er til að
draga saman nokkur
aðalatriði málsins.
Í fyrsta lagi er því
haldið fram að það
geti ekki flokkast und-
ir hlutverk höfuðborg-
arinnar að hýsa flug-
völl, enda séu þess
engin dæmi annars
staðar. Þessi skoðun
stenst ekki athugun.
Mannvirki, sem þjóna
samgöngum, taka í
öllum höfuðborgum Evrópu gríð-
arlegt rými í miðborg.
Í Evrópu eru járnbrautir und-
irstaða innanlandssamgangna og
ferðalaga á styttri leiðum. Járn-
brautarstöðvar eru alls staðar í
miðborgum, í hjarta borganna.
Nægir að benda á Kaupmanna-
höfn. Í París er fjöldi stöðva í mið-
borginni og firnamikið landrými
sem fer undir slíkar stöðvar og að-
liggjandi spor. Vaxandi hlutverk
lesta í samgöngum meginlands
Evrópu byggist á því að þær fara
frá miðborg til miðborgar. Frá
miðborg Brussel kemst ferðalang-
urinn á innan við tveimur klukku-
stundum til miðborgar Parísar með
lest.
Á Íslandi eru ekki lestarkerfi og
ólíklegt að svo verði í framtíðinni.
Þar hafa hins vegar þróast full-
komnari flugsamgöngur en víðast
hvar annars staðar. Þessi þróun
stendur undir samkeppnishæfni at-
vinnulífs á Íslandi. Flug á Íslandi á
því að bera saman við járnbraut-
arkerfi annarra landa. Ef fluginu
verður bægt frá höfuðborginni til
Keflavíkur, en það er hinn raun-
verulegi valkostur, er verið að
gengisfella höfuðborgina sem sam-
göngu- og þjónustu-
miðstöð landsins.
Allt hefur miðað að
því að stytta sam-
gönguleiðir. Á sama
tíma er verið að bjóða
þeim sem fljúga frá
höfuðborginni til Vest-
fjarða, Norðurlands,
Austurlands og Vest-
mannaeyja upp á þann
kost að lengja ferða-
lagið um helming. Við
getum spurt okkur
hvort heyrðist í Hafn-
firðingum eða Reyk-
nesingum ef til stæði,
af skipulagsástæðum í
Reykjavík, að lengja leið þeirra til
Reykjavíkur um helming.
Hér er kjarni málsins. Hvort
sem litið er til heilsugæslu, við-
skipta eða þróunar atvinnulífs er
tíminn orðinn dýrmætur. Vegna
aukinnar sérhæfingar á öllum svið-
um er sambandið við Reykjavík
orðið undirstöðuatriði. Við erum
því að færast aftur um marga ára-
tugi ef úthýsa á fluginu frá Reykja-
vík.
Guðrún Ögmundsdóttir lætur
það hvarfla að sér að flugsamgöng-
ur við höfuðborgina séu einkum
hagsmunamál fyrir þingmenn!
Slíkt geta menn sagt og skrifað ef
þeir telja sig þess umkomna að
gera lítið úr hagsmunum sjúklings-
ins, sem þarf að koma tvisvar í
viku í nýrnavél, svo tekið sé aðeins
eitt af mýmörgum dæmum um
skjólstæðinga innanlandsflugsins,
sem ég þekki. Flóra farþeganna er
eins og þjóðin, þar ægir saman öll-
um tegundum hagsmuna. Og þótt
sumir skjólstæðingar séu smáir og
ekki líklegir til að skrifa greinar í
blöðin eiga þeir líka sína hagsmuni.
Það er t.d. ærið oft sem ég horfi
upp á litla farþega með kort í bandi
um hálsinn, sem bíða þess, nokkuð
tvístígandi og áhyggjufullir, að
fljúga einir til að hitta mömmu eða
pabba í fjarlægum landshluta. Allir
þessir ólíku hagsmunaaðilar eiga
þó eitt sameiginlegt. Það er stórt
skref aftur á bak fyrir þá alla að
flytja flugið frá Reykjavík til
Keflavíkur.
Reykjavík vill verða ráðstefnu-
borg og eru mikil áform um bygg-
ingar í því sambandi. Reykjavík
verður ekki ráðstefnuborg nema
sem samgöngumiðstöð. Frankfurt
er ráðstefnumiðstöð af tveimur
ástæðum: nálægð við stóran milli-
landaflugvöll ræður þar miklu en
ekki síður sú staðreynd að borgin
er samgöngumiðstöð lestarkerfis,
sem nær inn í hjarta borgarinnar.
Þróun ferðaþjónustu á Íslandi á
mikið undir innanlandsflugi. Hér
er um að ræða þá grein atvinnulífs-
ins, sem einna mestar vonir eru
bundnar við. Aðilar í ferðaþjónustu
eru sammála um að það yrði reið-
arslag fyrir ferðaþjónustuna, ef
innanlandsflug yrði flutt frá
Reykjavík til Keflavíkur. Þeir sem
best þekkja til flugmála telja að
grundvellinum yrði kippt undan
innanlandsflugi.
Af því sem að framan er talið
vona ég að sé ljóst að hér er um
mikla hagsmuni að tefla bæði fyrir
Reykvíkinga og aðra landsmenn.
Það er ekki hægt að líta á málið
sem einangrað skipulagsmál
Reykjavíkurborgar. Ég treysti
Reykvíkingum til þess að skilja
það.
Reykjavíkur-
flugvöllur
Tómas Ingi Olrich
Flugvöllur
Aðilar í ferðaþjónustu
eru sammála um að það
yrði reiðarslag fyrir
ferðaþjónustuna, segir
Tómas Ingi Olrich, ef
innanlandsflug yrði flutt
frá Reykjavík til
Keflavíkur.
Höfundur er alþingismaður.
NÚ ERU að bresta á
kosningar Reykvíkinga
um það hvort Reykja-
víkurflugvöllur skuli
vera eða víkja. Í um-
ræðum um flugvöllinn
hafa margar nýjar
áhugaverðar hugmynd-
ir verið kynntar til sög-
unnar. Ef niðurstaða
kosninganna verður sú
að völlurinn skuli áfram
vera innan borgar-
markanna, virðist sem
nokkrir valkostir komi
til greina þegar núver-
andi skipulagstímabili
lýkur eftir um 16 ár. Í
því ljósi finnst mér rétt að það komi
skýrt fram að austur-vestur brautin
getur aldrei verið færð út í utanverð-
an Fossvog með þeim hætti sem sýnt
er á kynningunni sem nú stendur yfir
í Ráðhúsi Reykjavíkur. Það kom mér
á óvart að hávaðaútreikningar fyrir
þá braut (R4) skuli ekki sýndir þrátt
fyrir að þeir liggi fyrir. Í þeim kemur
skýrt fram að byggð í Kópavogi, nán-
ar tiltekið sú sem liggur með norður-
strönd Kársnessins, lendir yfir leyfi-
legum hávaðamörkum hvort heldur
sem er í nútíð eða framtíð, þ.e. með
eða án kennsluflugs.
Flugbraut úti í Fossvogi er mikið
hagsmunamál fyrir íbúa Kársnessins,
Fossvogsdalsins og fyrir uppbygg-
ingu Kópavogshafnar. Þegar hug-
mynd um braut þessa
kom fram í fjölmiðlum
fyrir nokkrum vikum
óskaði Kópavogsbær
eftir því við Reykjavík-
urborg að íbúar bæjar-
ins fengju að taka þátt í
kosningunum. Einnig
óskaði bærinn eftir því
að skipuð yrði samráðs-
nefnd sveitarfélaganna
sem skyldi leggja fram
tillögur um það hvernig
samskiptum þeirra yrði
háttað í tengslum við
nýtt skipulag flugvall-
arins. Reykjavíkurborg
hafnaði því að íbúar
Kópavogs fengju að taka þátt í kosn-
ingunum en samþykkti að skipa full-
trúa í samráðsnefnd. Nefndin, sem
undirritaður á sæti í, var búin að
halda nokkra fundi þegar í ljós kom
að flugbraut í Fossvogi yrði ekki val-
kostur eins og gert hafði verið ráð
fyrir.
Í þeim gögnum sem þegar hafa
verið lögð fyrir nefndina voru m.a. há-
vaðaútreikningar sem framkvæmdir
voru af verkfræðistofunni Línuhönn-
un og borgarverkfræðingur lagði
fram í janúar sl. Í þeim kemur fram
eins og áður segir að íbúabyggð á
Kársnesinu lendir yfir leyfilegum
mörkum þar sem hún yrði yfir 55 db.
hávaða en það eru hæstu mörk leyfi-
legs hávaða í íbúðarbyggð við gerð
nýrra flugbrauta. Af þessum sökum
má öllum vera ljóst að svokölluð
braut R4 er kostur sem ekki kemur
til greina. Þetta finnst mér nauðsyn-
legt að komi fram þannig að þeir sem
vilja flugvöllinn áfram í Vatnsmýrinni
geta ekki litið á fyrrgreinda hugmynd
sem hugsanlega lausn, hún getur
aldrei orðið að veruleika með þeim
hætti sem kynnt hefur verið. Þetta
eru engin ný tíðindi fyrir borgaryf-
irvöld.
Getur aldrei orð-
ið í Fossvoginum
Ármann Kr. Ólafsson
Höfundur er formaður
skipulagsnefndar Kópavogs.
Flugvöllur
Hávaðaútreikningar
sýna, segir Ármann Kr.
Ólafsson, að ekki er
hægt að færa norður-
suður-flugbraut út í
Fossvoginn.