Morgunblaðið - 17.03.2001, Blaðsíða 61

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. MARS 2001 61
SLEÐADAGAR
á fatnaði og fylgihlutum
15-30%
afsláttur
UM þessar mundir,
eða til og með 17.
mars, stend ég fyrir
myndasýningu sem til-
einkuð er börnum og
sérstaklega þeim börn-
um sem hafa verið
rænd sakleysi sínu á
einn eða annan hátt.
Tilgangur minn með
sýningunni er að
snerta fólk og ef miðað
er við þá athygli sem
sýningin hefur fengið
má segja að það hafi
tekist. Ekkert annað
en jákvætt um það að
segja. En mikið erum
við nú viðkvæm þegar kemur að um-
fjöllun um misnotkun og óréttlæti
gagnvart börnum. Enda kannski
ekkert skrýtið, þetta er nú einu
sinni það ljótasta sem hægt er að
hugsa sér. Þess vegna forðumst við
að hugsa um það, hvað þá að tala um
það eða opinbera það á annan hátt.
Ég hef nú samt kosið að fjalla um
þetta efni í list minni og ætla mér að
halda því áfram.
Miðað við þau viðbrögð sem aðrir
listamenn sem fjalla um svipað efni
hafa fengið við verkum sínum er ég
ekki hissa á því að sýning mín skuli
valda usla. Er mér efst í huga þýski
listamaðurinn Helnwein, sem bæði
hefur málað og ljósmyndað börn í
þeim tilgangi að snerta fólk og vekja
það til umhugsunar um óréttlæti
sem börn eru beitt. Helnwein hefur
mátt þola ýmsar ofsóknir og ásak-
anir frá fólki sem ekki þolir að horf-
ast í augu við þá staðreynd að mis-
rétti gagnvart börnum er mál sem
varðar alla. Besta dæmið er sýning
á mannhæðarháum ljósmyndum
hans af börnum sem sýndar voru
opinberlega utandyra í Berlín en
viðbrögð sumra vegfarenda við
þessari sýningu voru svo sterk að
sum verkin voru skorin og eyðilögð.
Sýningin var tileinkuð þeim börnum
sem voru myrt í gasklefum Hitlers í
síðari heimstyrjöldinni.
Ég er fremur fegin en hitt að sýn-
ing mín skuli fá athygli en ég verð
að viðurkenna að það truflar mig ör-
lítið hvernig sumir fjölmiðlar lands-
ins hafa fjallað um hana og þá á ég
við hversu óvarlega þeir hafa farið
með staðreyndir. Ég vil taka fram
að 1. mars birtist mjög vel skrifað
viðtal við mig í Morgunblaðinu og er
ég ekki að fjalla um það hér. Hins
vegar birtust fréttir af því í Mbl.
þriðjudaginn 13. mars að lögreglan
hefði stöðvað sýninguna og að lögð
hefði verið fram kæra á mínar hend-
ur. Einnig kom fram í DV sama dag
að sýningin hefði verið stöðvuð.
Sannleikurinn í málinu er sá að sýn-
ingin var aldrei stöðvuð og engin
kæra lögð fram. Ég vona að þegar
þessi grein birtist hafi þegar verið
birtar leiðréttingar í báðum þessum
dagblöðum.
Ég vil hvorki vera með ásakanir
né rógburð á fréttamenn en tel
nauðsynlegt að réttar staðreyndir
komi fram. Enda finnst mér ábyrgð
fréttamanna gagnvart
því fólki sem þeir fjalla
um í fjölmiðlum vera
mikil. Ég er mann-
eskja með gagnrýna
hugsun og veit að
fréttaflutningi skal
alltaf taka með ör-
litlum fyrirvara. Mér
þykir samt leitt til þess
að vita að í frétta-
mannastéttinni skuli
vera einstaklingar sem
hafa gleymt þeirri
ábyrgð sem þeir hafa
gagnvart fólki og lífi
þess.
Í frétt sem birt var á Stöð 2 leit út
fyrir að Lögreglan í Reykjavík væri
í stríði við mig um myndirnar. Að
fréttakonunni ólastaðri, vil ég að hér
komi fram að þeir rannsóknarlög-
reglumenn sem ég hafði samskipti
við varðandi þetta mál voru á allan
hátt almennilegir og að ekkert er
hægt að setja út á framgang þeirra
eða framkomu. Það sem raunveru-
lega gerðist, var að einn vegfarandi
hringdi í Lögregluna vegna þess að
honum fannst myndirnar mínar
særa blygðunarkennd hans. Mér
þykir það bara jákvætt að Lögregl-
an skuli bregðast við slíkum hring-
ingum, og gott til þess að vita að
starfsmenn hennar taki öll mál al-
varlega. Lögreglan hélt nokkrum
myndum til viðmiðunar við skýrslu-
gerð sína og að því loknu fékk ég
þær aftur eftir þrjú mjög góð samtöl
við tvo ágæta rannsóknarlögreglu-
menn. Hvergi í skýrslum þeirra
kemur fram orðið „barnaklám“ enda
hafa þeir fullan skilning á tilgangi
mínum með sýningunni. Í fréttinni
var orðið „barnaklám“ hins vegar
notað sem hugsanleg lýsing á sýn-
ingunni og þykir mér það frekar al-
varlegur rógburður af hálfu virts
fjölmiðils.
Ég hef aldrei haft neina virðingu
fyrir æsifréttamennsku og tel þá
sem hana stunda taka sér leyfi til að
skrumskæla fréttir, skreyta sann-
leikann og búa til æsifréttir þar sem
óvarlega er farið með staðreyndir.
Mér þykir sorglegt að líf og mann-
orð þeirra sem fjallað er um í slíkum
fréttum skuli vera vanvirt. Ekki veit
ég hvort ætlunin var að búa til æsi-
frétt úr þessu máli en það lítur út
fyrir að það hafi tekist samt sem áð-
ur. Sennilega er það nú vegna mál-
efnisins sem er eitt það viðkvæm-
asta sem við þekkjum.
Aðgát skal höfð
Helena
Stefánsdóttir
Sýning
Sýningin var aldrei
stöðvuð, segir Helena
Stefánsdóttir, og engin
kæra lögð fram.
Höfundur er listakona og ritstjóri.