Morgunblaðið - 29.03.2001, Síða 8

FRÉTTIR
8 FIMMTUDAGUR 29. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Námskeið um manneldismál
Viltu vernda
hjartað?
VILTU vernda hjart-að? heitir nám-skeið sem Sí-
menntunarstofnun KÍ og
Hjartavernd gangast fyrir í
Skipholti 37, 3. hæð. Það
hefst í kvöld kl. 20, verður
fram haldið á morgun kl. 17
og lýkur á laugardag kl. 14.
Stefanía Valdís Stefáns-
dóttir hefur í félagi við
Brynhildi Briem, næring-
ar- og matvælafræðing,
skipulagt þetta námskeið
og kenna þær ásamt Bolla
Þórssyni lækni frá Hjarta-
vernd. Stefanía var spurð
hvernig þau ætluðu að
vernda hjörtu landsmanna.
„Námskeiðið hefst á því
að Bolli flytur erindi um
áhættuþætti hjarta- og
æðasjúkdóma. Einkum þá áhættu-
þætti sem tengjast mataræði.
Brynhildur talar um æskilegt mat-
aræði til að vinna gegn áhættuþátt-
unum. Síðan tek ég við og sýni í
verki hvernig við getum komið
þessum hugmyndum ofan á disk-
inn, ef svo má segja.“
– Er þetta fyrsta námskeið þess-
arar tegundar?
„Nei, það hafa verið haldin nokk-
ur námskeið af þessu tagi. Svona
námskeið hafa verið haldin erlend-
is með góðum árangri og það hefur
sýnt sig að það nægir ekki að gefa
út bæklinga eins og Hjartavernd
hefur gert, jafn ómetanlegt og það
annars er. Það virðist þurfa að
fylgja fólkinu eftir og leiðbeina því
á „praktískan“ hátt, þannig að það
gagnist í daglegu lífi. Svo virðist
sem fólk fái hvergi aðstoð við að
læra að breyta mataræði. Fólk
festist í matarvenjum og veit ekki
hvernig það á að breyta, oftast lær-
ir dóttir af móður og þannig færast
siðir og venjur á milli kynslóða
nema ný þekking komi til.“
– Hvað er nýtt í þessu mataræði
sem þið kynnið á námskeiðinu?
„Við kennum fólki að matreiða
samkvæmt manneldismarkmiðum
okkar Íslendinga. Við kennum því
að draga úr notkun fitu, þá sér-
staklega harðrar fitu, og auka
neyslu flókinna kolvetna. Auka
fjölbreytni, minnka saltneyslu og
læra rétta samsetningu fæðunnar.
Við kennum fólki að búa til fljótleg-
an og hollan hversdagsmat. Ekki
of dýran og ekki of flókinn. Svo
virðist sem fólk orki illa að búa til
mat eftir að heim kemur eftir ann-
asaman vinnudag. Við leggjum
áherslu á að fólk temji sér nýja siði
í þrepum, t.d. að færa sig frá ný-
mjólk yfir í léttmjólk og svo yfir í
fjörmjólk eða undanrennu. Það
hefur reynst áhrifaríkt og ódýrara
og án aukaverkana að leiðbeina
fólki um mataræði fremur en að
taka hin dýru hjartalyf. Danir
mæla með því í kjölfar rannsókna
að fólk reyni í a.m.k. eitt ár að
breyta matarvenjum áður en farið
er að taka þessi rándýru lyf. Margt
miðaldra fólk hefur farið á mis við
fræðslu um manneldismál.“
– Þú hefur haldið fleiri nám-
skeið, veistu hvernig
fólki reiðir af á eftir?
„Því miður veit ég
það ekki en ég hef oft
heyrt það tala um á
þessum námskeiðum að
það vildi fá eftirfylgni
og fleiri námskeið í kjöl-
farið. Rætt hefur verið um að
stofna klúbba upp úr þessum nám-
skeiðshópum og ég veit ekki betur
en þar styðji hver annan. Sannleik-
urinn er sá að fólkið er mjög þakk-
látt, finnst gaman og það sér nýja
möguleika.“
– Hvers konar mat eldar þú?
„Við notum þetta venjulega hrá-
efni sem flestir nota í daglegu lífi,
þ.e. fisk, hakk og kjúklinga. Við
kennum fólki að gera kolvetnin
spennandi. Svo leggjum við áherslu
á að kenna grófan gerbakstur til
þess að leiða fólk frá vínarbrauðun-
um og jólakökunum. Ég bið meira
að segja fólkið að henda jólaköku-
formunum þegar heim kemur.
Breytingin þarf alls ekki að vera svo
mikil. Fólk verður hissa hvað mat-
urinn er góður án þess að nota
smjör, majones og rjóma. Þetta er
venjulegur matur – ekkert píslar-
vætti.“
– Hvað er lögð áhersla á í fyr-
irlestrum á námskeiðinu?
„Á þessum námskeiðum hefur
verið rætt um áhættuþætti fyrir
hjarta- og æðasjúkdóma, en fyrst
og fremst þá sem tengjast mat-
aræði, en það er einkum of hár blóð-
þrýstingur og of hátt kólesteról eða
blóðfita. Offita er líka mikill áhættu-
þáttur fyrir hjarta- og æðasjúk-
dóma. Einnig er fjallað um reyking-
ar, kyrrsetu og álag.“
– Getur fólk mikið gert til þess
að forða sér frá hjarta- og æðasjúk-
dómum?
„Já, það getur breytt um lífsstíl.
Borðað hollari og fitu-
minni mat, meira af kol-
vetnum á kostnað fitu-
ríks próteins, hreyft sig
meira og dregið úr
spennu og álagi. Það er
svo margt í umhverfi
okkar sem ýtir undir
óhollan lífsstíl. Tímaskorturinn
virðist valda því að sumt fólk sinnir
ekki nægilega um heilsu sína og eld-
ar ekki lengur heima. Margt í um-
hverfinu hvetur til síáts, fólk borðar
á hlaupum og grípur eitthvað.
Framboð skyndirétta og auglýsing-
ar hafa mikil áhrif, ekki síst á unga
fólkið og börnin.“
Stefanía Valdís Stefánsdóttir

Stefanía Valdís Stefánsdóttir
fæddist 25. maí 1942. Hún varð
stúdent frá MA 1962, tók kenn-
arapróf frá Kennaraháskóla Ís-
lands með heimilisfræði sem val-
grein 1987, BA-próf frá sama
skóla 1991 og lauk framhalds-
námi í uppeldis- og kennslufræði
til diploma 1999. Hún starfaði
sem kennari í Ölduselsskóla í
Breiðholti frá 1987 og í Fella-
skóla um tveggja ára skeið. Hún
hefur verið aðjunkt við Kenn-
araháskóla Íslands frá 1998. Hún
hefur haldið námskeið á vegum
Fræðslumiðstöðvar Reykjavíkur
og skólaskrifstofa úti á landi,
bæði fyrir kennara og fólk sem
starfar í mötuneytum skólanna
og í leikskólum. Einnig hefur
hún haldið námskeið þar sem
hún hefur kennt fólki að breyta
mataræði sínu til að léttast. Stef-
anía á þrjú uppkomin börn og
þrjú barnabörn.
Þetta er
venjulegur
matur – ekk-
ert písl-
arvætti
Kominn tími til að setja reglur um öryggisbúnað fyrir súlumeyjar?
LÍTILS HÁTTAR hefur dregið úr
spurn eftir iðnaðarmönnum síðustu
mánuði. Þorbjörn Guðmundsson, for-
maður Samiðnar, sagði í samtali við
Morgunblaðið að svo virtist sem
nokkuð auðveldara væri um þessar
mundir að fá menn til vinnuen mikil
spurn hefur verið eftir iðnaðarmönn-
um síðustu árin.
Að sögn Þorbjörns eru hins vegar
stór verkefni í gangi og langt frá því
að menn séu farnir að finna áþreif-
anlega fyrir minnkandi eftirspurn.
„En ég átti á dögunum viðtal við aðila
hjá Ístaki og það var þeirra niður-
staða, eftir að hafa auglýst eftir verk-
tökum, að það væri orðinn munur á
því hversu miklu fleiri væru að skoða
málin heldur en áður.“
Þorbjörn segir að á þessum árs-
tíma, á fyrstu mánuðum ársins, sé
jafnan minnst um verkefni þó að
menn hafi orðið mun minna varir við
það í vetur vegna hagstæðrar veðr-
áttu. „Þannig að það er tiltölulega
eðlilegt að einmitt á þessum tíma sé
aðeins meira los á mönnum.“
Að sögn Þorbjörns eru menn hins
vegar ekki farnir að finna áþreifan-
lega fyrir því að eftirspurn fari
minnkandi og nóg sé að gera. Hann
bendir jafnframt á að hér sé töluvert
af erlendum iðnaðarmönnum að störf-
um, sem líklega verði látnir fara fyrst
ef verkefnum fækkar. Þeir hafi hins
vegar ekki verið látnir fara í neinum
mæli. „Ég held að það sé engin leið að
segja að menn séu farnir að finna fyr-
ir samdrætti,“ segir Þorbjörn.
Heldur dregur úr eftirspurn
eftir iðnaðarmönnum