Morgunblaðið - 11.05.2001, Qupperneq 40

FJÖLMIÐLUN
40 FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
METRO, ókeypis dagblað, sem
dreift er á fjölförnum stöðum, til
dæmis umferðarmiðstöðvum, hóf
göngu sína í Boston í Bandaríkjun-
um í síðustu viku. Eru blöð með
þessu nafni nú gefin út í 14 löndum
en það fyrsta kom út í Svíþjóð 1995.
Dagblaðalestur hefur heldur
minnkað vestan hafs og raunar víða
á síðustu árum og Boston er nú ein
fárra borga í Bandaríkjunum þar
sem er samkeppni milli tveggja
stórra dagblaða. Hvort þar er pláss
fyrir það þriðja á svo eftir að koma í
ljós en forsvarsmenn Metros vona,
að jafnvel á tímum efnahagslegs
samdráttar sé grundvöllur fyrir út-
gáfunni og þá ekki síst meðal ungs
fólks, sem ekki er fastur áskrifandi
að dagblaði. Að því er fram kemur í
Boston Globe er fyrirhugað að gefa
Metro út í 175.000 eintökum dag-
lega.
Russel Pergament, útgefandi
blaðsins, lýsir blaðinu þannig, að það
sé „með mörgum (og þá líklega
smáum) fréttum og hugsað sem 20
mínútna lestur á leið í vinnuna“. Seg-
ir hann, að efnahagssamdrátturinn
sé raunar ágætistími fyrir svona blað
því það gefi fyrirtækjum kost á að ná
til stórs hóps ungs fólks.
Aðeins í Fíladelfíu og Boston
Metro-blöðunum hefur vegnað
misjafnlega en víða vel og útgefend-
ur þeirra halda því fram, að þau séu
„fimmta víðlesnasta dagblað í
heimi“. Í Bandaríkjunum er það að-
eins gefið út í tveimur borgum, Bo-
ston og Fíladelfíu, en í síðarnefndu
borginni var samið um dreifinguna
við yfirvöld samgöngumála þar. Það
leiddi hins vegar til þess, að aðrir
dagblaðaeigendur, þar á meðal New
York Times Company, sem á The
Boston Globe, fóru í mál á þeirri for-
sendu, að um mismunun væri að
ræða.
Metro hefur ekki gert neinn slíkan
samning í Boston og raunar hefur
eigendum þess verið gert að fjar-
lægja blaðagrindur, sem settar hafa
verið upp án leyfis á opinberum sam-
göngumiðstöðvum.
Innihaldið rýrt en nær
kannski til nýs hóps
David Cole, sem gefur út frétta-
bréf um fjölmiðlun, gefur ekki mikið
fyrir innihaldið og efnistökin í
Metro-blaðinu og segir, að mörg
miðlungsblöð og tímarit séu eins og
hreinar gullaldarbókmenntir í sam-
anburði við það. Hann telur þó, að
auglýsingar í því geti náð til fólks,
sem lítur annars sjaldan í blað.
Stephen Mindich, eigandi dag-
blaðsins Boston Phoenix, segist hafa
litlar áhyggjur af Metro. Blaðamark-
aðurinn í Boston sé mettur og þar
sem ekki sé leyfilegt að dreifa
blaðinu í lestum og öðrum opinber-
um samgöngutækjum, muni það ná
til tiltölulega fárra. Þá segir Richard
P. Gulla, talsmaður Boston Globe, að
þar á bæ séu menn sannfærðir um,
að auglýsendur og lesendur vilji
vandað og innihaldsríkt blað á borð
við Globe.
Engar skoðanir
Metro er 24 síður daglega og við
það starfa 45 blaðamenn í fullu
starfi. Notar það fréttaþjónustu
Reuters hvað varðar innlendar og
erlendar fréttir en auk þess verða í
blaðinu staðbundnar íþróttafréttir
og kvikmyndagagnrýni. Blaðið hefur
enga stefnu í þjóðmálum, ekki frem-
ur en önnur Metro-blöð, en þó verð-
ur í því dálkur eftir stjórnmálaskýr-
anda.
Dan Caccavaro, aðalritstjóri
Boston Metro, segir, að stefna blaðs-
ins sé að koma á framfæri miklu af
fréttatengdu efni en ekki fréttaskýr-
ingum. Segir hann, að fyrirmynd
þess sé skyndibitinn eins og hann sé
hjá McDonald́s.
Vitað er, að Metro er mikið lesið í
lestunum í Fíladelfíu en Pamela
Browner, talsmaður The Phila-
delphia Inquirer, segir, að það hafi
ekki komið niður á auglýsinga-
tekjum blaðsins. Segir hún, að hins
vegar sé 3% fækkun áskrifenda að
síðdegisblaðinu Daily News rakin til
útkomu Metros.
Lækka lausasöluverð
Ekki er ljóst hvort eða hvaða áhrif
Metro mun hafa á gengi annarra
blaða en að sjálfsögðu hefur sam-
keppnin aukist. Hefur Boston Globe
brugðist við henni með því að lækka
um helming lausasöluverðið og
blaðasölum hefur verið fjölgað á
þeim stöðum þar sem Metro lætur
mest að sér kveða.
Metro, ókeypis fréttablað, hefur göngu sína í Boston
AP
Metro dreift á einni lestarstöðinni í Boston. Eigendur þess reyndu að tryggja sér einkarétt á dreifingu í lestum og lestarstöðvum en það gekk ekki.
Með skyndibitann hjá
McDonald’s sem fyrirmynd
FRÉTTAMENN sjónvarpsstöðva í
Bandaríkjunum segja að þeim
verði minna úr verki en ella vegna
þess að stöðvarnar ætlist til að
þeir vinni fréttir í beinni útsend-
ingu, jafnvel þótt ekkert sé lengur
um að vera þar sem þeir og kvik-
myndatökumenn eru sendir.
Stöðvarnar skikki þá hins vegar til
að „vera á staðnum“, en það hindri
þá að sjálfsögðu í að afla frekari
upplýsinga og vinna betri fréttir.
Þar að auki segja margir sjón-
varpsfréttamenn að tæknin sé far-
in að stjórna fréttavinnslunni.
Sjónvarpsbílar elti uppi efni, sem
þyki fréttnæmt á einhvern hátt, í
stað þess að stöðvarnar noti bílana
þegar og ef tilefni gefst til.
Í nýjasta eintaki tímaritsins Col-
umbia Journalism Review, sem
gefið er út af blaðamannaháskól-
anum við Columbia-háskóla, er
grein eftir C.A. Tuggle, aðstoð-
arprófessor í blaðamennsku og
fjölmiðlun við Norður-Karólínuhá-
skóla. Í greininni skýrir Tuggle
frá skoðanakönnun, sem hann og
tveir kollegar hans gerðu meðal
bandarískra sjónvarpsfrétta-
manna. Hann bendir á, að í frétta-
tímum sjónvarps sé oft lögð mikil
áhersla á að fréttirnar séu í beinni
útsendingu. Oftar en ekki komi
svo í ljós að fréttamennirnir standi
einfaldlega fyrir framan hús þar
sem einhver atburður gerðist fyrr
um daginn, myrkur sé jafnvel
skollið á og enginn á ferli nema
fréttamaðurinn og tökulið hans.
Tuggle segir að margir hafi
áhyggjur af þeirri tilhneigingu
sjónvarpsstöðvanna að flytja frétt-
ir í beinni útsendingu þegar engin
þörf sé á slíku. Fréttamenn eyði
dýrmætum tíma í akstur út um all-
ar trissur til að taka upp mynd-
skeið „á staðnum“, í stað þess að
afla sér heimilda. Og oft fái frétt
óeðlilega mikið vægi í fréttatím-
um, bara vegna þess að möguleiki
á beinni útsendingu sé til staðar og
þá hafi fréttastjórar tilhneigingu
til að nýta hann sem best, þ.e. fá
sem mest efni frá viðkomandi
fréttamanni.
Oftar í beinni en á bandi
Í skoðanakönnun Tuggles og
félaga hans kemur fram að frétta-
menn sjást miklu oftar í þessum
beinu útsendingum en í fréttum
sem unnar eru á myndband fyr-
irfram. Beinu útsendingarnar tóku
einnig töluvert lengri tíma en
fréttirnar á myndbandi, sem þýðir
að sjónvarpsstöðvar, sem leggja
mikla áherslu á beinar útsend-
ingar, ná ekki að flytja jafn marg-
ar fréttir og þær gætu gert ef
fréttirnar væru forunnar.
Í samantekt Tuggles og starfs-
bræðra hans á beinum útsend-
ingum kom í ljós, að í undantekn-
ingartilfellum voru
sjónvarpsstöðvarnar að fjalla um
atburð sem ástæða var til að hafa í
beinni útsendingu, þ.e. af því að
hann væri að gerast um leið og út-
sendingin fór fram. Í langflestum
tilvikum var engin ástæða til að
hafa fréttamann á staðnum, því at-
burðurinn var um garð genginn
fyrir mörgum klukkstundum, jafn-
vel dögum, og engar nýjar upplýs-
ingar bættust við.
Tuggle hefur það eftir frétta-
stjóra nokkrum að ef stöðvarnar
gæti þess ekki að hafa beinar út-
sendingar af þessu tagi muni
áhorfendur einfaldlega flytja sig
til keppinautanna. Tuggle er þessu
ekki sammála, heldur segir áhorf-
endur átta sig á því hvenær sé ver-
ið að nýta sér tækni beinnar út-
sendingar að ástæðulausu, bara
tækninnar sjálfrar vegna. Hann
getur þar enn vísað í eigin rann-
sóknir, þar sem fram kom að
áhorfendur vilja vissulega beinar
útsendingar á sumum fréttum, t.d.
veðurfréttum og að þeir telja að
beinar útsendingar geti verið mik-
ils virði. Hins vegar er meirihluti
áhorfenda á þeirri skoðun að
beinu útsendingarnar séu oft
einskis virði. Sjónvarpsstöðvarnar
séu að laða áhorfendur að með því
að lofa beinum útsendingum, þar
sem áhorfendur haldi þá að um
nýjar og merkar fréttir sé að
ræða. Annað komi hins vegar á
daginn.
Vilja gæði fremur en tækni
Helsta umkvörtunarefni áhorf-
enda vegna beinna útsendinga var
að slíkar útsendingar gætu raskað
friðhelgi einkalífsins. Útsending,
þar sem fréttamaðurinn stillir sér
upp fyrir framan hús þar sem
glæpur hefur verið framinn, væri
Beinar útsendingar
af litlu tilefni
Kaliforníu. Morgunblaðið.
Í FRÉTT af samkomum, þar sem tí-
undað er hversu margir voru saman
komnir, ættu blaðamenn að upplýsa
lesendur um hvaðan sú tala er feng-
in, hvort blaðamaðurinn sjálfur taldi
hópinn og hvort upplýsingar frá
þeim sem halda fundinn eða sam-
komuna eru á annan veg.
Þetta er niðurstaða Mikes Clarks,
umboðsmanns lesenda hjá dag-
blaðinu Times-Union í Jacksonville í
Flórída, eftir að hann skoðaði kvört-
un lesanda vegna frásagnar blaðsins
af kröfugöngu í Lake City 17. mars.
Gangan var á vegum samtaka
blökkumanna, sem voru að mótmæla
skjaldarmerki borgarinnar, en það
skartar m.a. Suðurríkjafánanum
sem margir telja aðeins minna á
þrælahald og kynþáttahatur.
Frásagnir dagblaða af kröfugöng-
unni voru misjafnar. Eitt blað sagði
um 30 félaga í samtökum blökku-
manna hafa gengið, annað blað sagði
að þeir hefðu verið um 40. Times-
Union sagði að göngumenn hefðu
verið um 70 og safnast hefðu saman
um 100 manns til að mótmæla þeim.
Mike Clark, umboðsmaður les-
enda, segir það ekkert nýtt að menn
greini á um fjölda á samkomum þar
sem tekist er á um hitamál, en hann
telur líka að í þessu tilviki mætti ætla
að verkefnið væri auðvelt, enda ljóst
að aðeins var um nokkra tugi að
ræða, hvort sem það var nær 30 eða
70. Hann vísar því hins vegar á bug,
sem samtök sem kalla sig Afkomend-
ur Suðurríkjahermanna halda fram,
að blað hans hafi vísvitandi minnkað
muninn á milli fylkinga, þegar hið
rétta hafi verið að blökkumennirnir
hafi verið 24 og andstæðingar þeirra
um 250!
Umboðsmaður lesenda spurði lög-
reglu Lake City hve margir göngu-
menn hefðu verið og fékk þau svör að
þeir hefðu verið um 30. Lögreglan
kvaðst hins vegar ekki vita hversu
margir hefðu safnast saman til að
mótmæla kröfugöngunni.
Þessu næst hafði umboðsmaður-
inn samband við samtök blökku-
manna, sem héldu því fram að um
70–80 manns á þeirra vegum hefðu
tekið þátt í mótmælunum.
Umboðsmaðurinn hefur eftir
blaðamanni Times-Union að hann
hafi byggt frétt sína á eigin mati.
Blaðamaðurinn sagði að vel gæti ver-
ið að Suðurríkjamennirnir hefðu ver-
ið hátt í 200 en mjög erfitt hefði verið
að meta stærðir hópanna, enda hefði
almenningur blandast mótmælenda-
hópunum og stundum vandséð
hverja átti að telja með hvorum hópi.
Hversu
margir
komu
saman?
Kaliforníu. Morgunblaðið.