Morgunblaðið - 11.05.2001, Qupperneq 71

BRÉF TIL BLAÐSINS
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. MAÍ 2001 71



Þorgerður Einarsdóttir fyrrv. húsfreyja í
Þórisholti, nú búsett á Dvalarheimilinu
Hjallatúni, Vík, vill þakka öllum þeim sem
sóttu hana heim og glöddu á hundrað ára
afmæli sínu þann 28. mars sl.
Fjölskyldu sinni, ættingjum, vinum og kunn-
ingjum færir hún bestu þakkir fyrir ævivarandi
tryggð og hlýhug og fyrir að gera þennan
afmælisdag henni ógleymanlegan.
Þorgerður tók á móti gestum á Hótel Höfða-
brekku í tilefni dagsins.
Kveðja,
Þorgerður Einarsdóttir.
Bronx
kr. 9975,-
Litir: Beige,
camel
Bronx
kr. 7475,-
Mamüt
kr. 9590,-
Litur: Svartir
Escaleno
kr. 7900,-
Litir: Svartir,
bone
Litir: Svartur,
hvítur,
camel
Pam
kr. 6200,-
Litir: Bleikur,
camel
Mikið úrval af fallegum
dömu- og herraskóm
Kringlunni sími 5532888
HVERNIG getur nokkur drepið sel?
Hvernig getur nokkur drepið hval?
Spurningar sem þessar virðast eðli-
legar fólki sem hefur allt sitt líf búið í
stórborgum vestursins. En fólki á
Vestur-Norðurlöndum finnst þær
jafnóvenjulegar og að spyrja hvernig
maður getur slátrað svíni eða kú. Á
Vestur-Norðurlöndum, þ.e. á Ís-
landi, í Færeyjum og á Grænlandi,
er hefð fyrir veiðum á sjávarspen-
dýrum. Hval- eða selkjöt er jafn
venjulegur matur fyrir okkur og
svína-, nauta- eða fuglakjöt er fyrir
öðrum. Að klæðast hinu fagra skinni
selsins er jafnsjálfsagt og að nota
kálfaskinn og nautshúð í fatnað.
Veiðimennska er hluti af menning-
ararfi okkar. Hún hefur mótað mat-
arhefðir okkar, sögu og sjálfsmynd. Í
gegnum tíðina hefur veiðimennskan
verið ein af undirstöðum tilveru okk-
ar. Þegar veiðarnar brugðust var
matarskortur á heimilinu. Veiðar
eru mörgum okkar enn þá nauðsyn-
leg forsenda þess að lifa.
Veiðin er sá atburður sem bindur
saman fortíð og nútíð. Við munum
hvernig feður okkar og afar sneru
heim með fugla af fjalli, seli úr firði
eða aðra bráð. Við munum sjálf
fyrsta skiptið sem við vorum tekin
með í veiðiferð, munum með stolti
eftir því þegar við sjálf veiddum dýr í
fyrsta skiptið og færðum björg í bú.
Veiðin bindur einnig íbúa hinna
smáu vestnorrænu samfélaga saman
í menningar- og áhugamannafélags-
skap. Frá gamalli tíð hefur hvalkjöti
verið deilt milli íbúa þorpsins og enn
þann dag í dag fá gamlir jafnt sem
ungir glampa í augun þegar fréttin
af hvalahjörð í firðinum berst á milli
manna.
Veiðimennskan er í augum Vest-
ur-Norðurlandabúa spurning um að
komast af, auk þess að byggjast á
gömlum menningararfi. Þennan
menningararf viljum við vernda og
varðveita. Margar hættur ógna þó
hinni vestnorrænu veiðimenningu.
Hætta á rányrkju mun ætíð vera
dulin ógn gegn varðveislu á veiði-
stofni okkar. Verði veiðum ekki
stjórnað á grundvelli sjálfbærrar
þróunar verður stofninum útrýmt og
komandi kynslóðir glata mögu-
leikanum til að veiða.
Virðing fyrir náttúrunni hefur
erfst milli kynslóða og einkennir
vestnorræna veiðimenningu. Vestur-
Norðurlönd og íbúar þeirra eru mjög
háðir náttúrunni. Skammsýn græðgi
er freisting sem íbúar Vestur-Norð-
urlanda hafa ekki efni á að falla fyrir.
Hættan á útrýmingu veiðistofns-
ins með rányrkju er þó ekki mesta
hættan sem steðjar að vestnorrænni
veiðimenningu. Veiðistofninum á
Vestur-Norðurlöndum er stjórnað af
líffræði og ákvörðunum um friðunar-
tíma. Ákvarðanir um kvóta o.fl. eru
teknar á grundvelli sérfræðiráðgjaf-
ar og með það að markmiði að
tryggja sjálfbæra nýtingu stofnsins.
Mengun er á margan hátt meiri ógn
fyrir vestnorræna veiðimenningu.
Þungmálmar og önnur eiturefni
safnast upp í dýrunum og geta gert
þau óhæf til matar. Möguleikum
dýranna til að fjölga sér og lifa er
einnig ógnað með menguninni. Það
er erfitt fyrir Vestur-Norðurlönd að
verjast slíkri ógn. Mengun virðir
engin landamæri og við verðum að fá
iðnaðarþjóðir til að sýna ábyrgð og
reyna stöðugt að draga úr losun um-
hverfisskaðlegra efna út í náttúruna.
Misskilningur og skortur á þekk-
ingu á aðstæðum og veiðum á Vest-
ur-Norðurlöndum hefur einnig ógn-
að vestnorrænni veiðimenningu.
Herferðir gegn selveiðum á Græn-
landi, það að sökkva íslenskum hval-
veiðibátum og aðgerðir gegn grind-
hvalaveiðum Færeyinga eru sorgleg
dæmi um þetta.
Dæmin sýna glöggt að mikilvægt
er að hafa samráð milli umhverfis-
og dýraverndunarsamtaka. Við
verðum að forðast að uppspuni og
þekkingarleysi móti umræðuna.
Verndun veiðistofns okkar, vernd-
un hafsins, er sameiginlegt markmið
allra, ekki síst Vestur-Norðurlanda-
búa sem byggja lífsviðurværi sitt á
náttúrunni. Umhverfissamtök eru
bandamenn okkar. Sameiginlegur
áhugi okkar er að stöðugt sé unnið
að því að koma á framfæri nauðsyn-
legri þekkingu um veiðistofn okkar
og þær hættur sem ógna honum.
Vestnorræna ráðið hefur helgað
árið 2001 vestnorrænni veiðimenn-
ingu. Ráðið leggur áherslu á að nýta
árið til að beina athyglinni að vest-
norrænni veiðimenningu og þar með
leggja sitt af mörkum til að upplýsa
og auka skilning á þessari gömlu
hefð þjóðanna, að nýta náttúruauð-
lindirnar á sjálfbæran hátt. Jafn-
framt óskum við þess að athyglin
beinist að þeim hættum sem steðja
að þessari hefð. Já, við drepum sel og
við drepum hval – við lifum líka á
náttúrunni. Nákvæmlega þess vegna
óskar þess enginn heitar en við að
vernda náttúruna.
Verndum
náttúruna
Frá Vestnorræna ráðinu:
Að trúa á eilífan anda
og allt, sem er fagurt og gott
og hugsanir vel að vanda,
er vörn fyrir háð og spott.
Að gefa fátækum fæði
og fegurstu blóm á jörð
og dýrustu konungsklæði
er kærast, við þakkargjörð.
Að umvefja aðra gleði
er yndislegt mönnum þeim,
sem liggja á banabeði
og berjast við annan heim.
Að miðla börnunum blíðu,
svo blundi þau sæl og rótt
og öllum, er standa í stríðu,
að styrkja þá dag og nótt.
Að veita þeim von og hlýju,
sem villast af réttri leið
og gera þeim gott að nýju,
sem ganga við skort og neyð.
Að sýna oft lítillæti,
að lofsyngja Jesú Krist
og bregða ei bróður fæti,
er bráðum fær himnavist.
Að láta sér ætíð lynda
sín litlu og bágu kjör
og segja alltaf til synda
með sannleikans orð á vör.
Að reyna að miðla málum
og miða jafnan að því,
að bjarga þeim sjúku sálum,
er sollinum lenda í.
Að fara snemma á fætur
og fylgjast gjörla með því,
að íslenskar „daladætur“
ei „dópinu“ lendi í.
Að biðja fyrir þeim börnum,
sem búa við ærinn skort
og einnig þeim efagjörnum,
sem afskræma frelsi vort!
(Ort í maí 2001.)
SIGURGEIR
ÞORVALDSSON,
Keflavík.
Góðverk
Frá Sigurgeiri Þorvaldssyni:
ÆTLA sjómenn virkilega að halda
þessu áfram nú þegar vélstjórar eru
búnir að semja?
Ég trúi varla að okkar forysta sé
svo algerlega skyni skroppin að hún
sjái ekki að betri samninga fái hún
ekki. Þær gagnrýnisraddir sem
heyrast nú um Helga Laxdal meðal
sjómanna eiga engan rétt á sér.
Helgi er búinn að gera það ótrúlega:
hann samdi við LÍÚ án afskipta rík-
isins. En hinir tveir standa enn og
steyta hnefann og kalla „meira
meira“. Hvenær ætlið þið að átta
ykkur á því að stundum fæst ekki
meira.
Í samningi vélstjóra er tekið á öll-
um málum: Kauptrygging hækkuð
um 50%, 25% markaðstenging og 4%
lífeyrissparnaður. Þetta er býsna
góð lending og ég myndi þiggja hann
alveg um leið, fengi ég að velja.
Á móti var aðeins tekið á mönn-
unarmálunum sem hlýtur að teljast
viðunandi fórn fyrir þennan ávinn-
ing. Það er kominn tími til að menn
fari að hugsa um að samningar þeir
sem við vinnum eftir eiga eftir að
breytast, með meiri sjálfvirkni mun
störfum fækka til sjós. Að reyna að
streitast á móti þessari þróun er al-
veg út í hött
Þetta hefur verið staðreynd í öðr-
um greinum síðan í iðnbyltinguni og
hlaut að fara að gerast hjá okkur
líka. Þráhyggja forystumannanna
um að standa uppi sem sigurvegarar
á ekki heima í kjarabaráttu árið
2001. Í svona deilu eru engir sigur-
vegarar, menn tapa bara mis miklu.
Við erum nú búnir að vera í verkfalli
vel á annan mánuð og enn gaspra
þeir um að ríkið megi ekki koma ná-
lægt deilunni. En óneitanlega læðist
að manni sá grunur að þeir vilji laga-
setningu til að bjarga andlitinu og
geta kennt öðrum um vanhæfni sína
til að semja. Það ætti að vera að-
almarkmið forystu að ná sem bestum
samningum með sem minnstum
fórnum, en þessi þráhyggja síðasta
áratugar hefur aðeins fært okkur
aftur á bak og ekki áfram eins og
vera ber. Árangur Helga er ágætur
og við fáum ekki meira í bili það
hljóta allir skynsamir menn að sjá.
Nú er kominn tími til að kyngja
stoltinu og semja áður en tjónið
verður meira en orðið er, því þó að
halda mætti annað, þá er þeirra hlut-
verk að semja sjálfir en ekki að láta
það í hendur ríkisvaldsins eins og
þeir eru vanir.
JÓNAS SIGMARSSON,
Sólbrekku 5, Húsavík.
Hvað nú,
sjómenn?
Frá Jónasi Sigmarssyni:
ÞÓTT það sé orðuveitandi bjartsýni
að reyna að ná athygli ykkar á svo
fjarlægri bylgjulengd er ég ákveðinn
að reyna. Það er svo mikið í húfi að fá
ykkur aftur inn í samfélag fólks að allt
er á sig leggjandi. Flestum er nú orð-
ið ljóst að þeir sem fá ykkur til að nota
og selja eitur lifa sjálfir í vellysting-
um. Þetta eru samviskulausir siðleys-
ingjar sem hafa yfirleitt vit á að nota
ekki eitrið sjálfir og eru illska og
græðgi þeirra förunautar. Þeir ánetja
alla sem þeir fá færi á og gera þá að
þrælum sínum. Ómanneskjulegur
hugsunarháttur þessa ömurlega fólks
er svo rotinn og úr tengslum við allt
sem fólki er eðlilegt og heilagt að það
svífst einskis og finnst það tilheyra.
Það skilur hvorki né hugsar um skelf-
inguna, eyðilegginguna og sorgina
sem það veldur. Hugrenningar þessa
illþýðis eru óútreiknanlegar og getur
hver af því sem er verið annað en sýn-
ist og leynt ísköldu miskunnarleysi og
mannfyrirlitningu undir grímu. Því er
það að meinvættirnar gætu verið
háttskrifaðir einstaklingar í þjófélag-
inu og notið virðingar á meðan þið eit-
urfíklarnir, þrælar þeirra, safnið
glóðum elds að eigin höfði og annarra.
Ég veit að mörg ykkar eru ungmenni,
næstum börn sem ættuð að eiga
bjarta framtíð í stað ömurleikans og
kvalanna sem eru á næsta leiti ef þið
snúið ekki strax við.
Þið, sem farið á skólalóðirnar til að
fjármagna vesaldóminn, hugsið hvað
þið eruð að láta hafa ykkur út í. Álítið
ekki að ef þið ekki eyðileggið geri það
bara aðrir. Ég vil fá ykkur til að skilja
hvað margt er að varast og falsið er
mikið og hvað rætur meinsins liggja
víða. Gráðugir einstaklingar hafa í
skjóli einkavæðingarfrelsis komið
upp klámbúllum sem hafa fullkomnað
kvenfyrirlitninguna svo skelfilega að
jafnvel bókstafstrúar múslímum gæti
ofboðið. Víða erlendis eru slíkir staðir
gróðrarstía lægstu hvata og skjól eit-
ursala og annars glæpalýðs og blekk-
ing að trúa að það sé öðruvísi hér.
Þessir staðir niðurlægja ekki bara
stúlkurnar sem strita berar við súlur,
það setur alla sem sækja þá á lægsta
plan og fólkið sem rekur þá líka. Ég
bið ykkur sem byrlið börnum eitur að
hætta strax og muna að jafnvel verstu
úrhrökin þvo hendur sínar að hætti
Pontíusar og koma sök á ykkar enda
um hræðilegan glæp að ræða sem erf-
itt er að búa við.
ALBERT JENSEN,
Háaleitisbraut 129, Reykjavík.
Til eitursala
Frá Alberti Jensen:
verslunarmiðst. Eiðstorgi,
sími 552 3970.
Stretchbuxur
St. 38–50 - Frábært úrval
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Vita-A-Kombi