Morgunblaðið - 31.05.2001, Blaðsíða 2

Fylgstu
með
nýjustu
fréttum
www.mbl.isÍslendingar lögðu Belga
í handknattleik / B1
Blikakonur unnu stórleik-
inn gegn KR / B3
4 SÍÐUR20 SÍÐUR
Sérblöð í dag
FRÉTTIR
2 FIMMTUDAGUR 31. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HÉRAÐSDÓMUR Reykjaness hef-
ur dæmt Hitaveitu Suðurnesja til að
greiða vélvirkja nærri 21 milljón
króna í bætur vegna vinnuslyss sem
maðurinn varð fyrir í október 1998
þegar hann starfaði hjá fyrirtækinu.
Taka varð vinstri fót hans af neðan
við hné vegna slyssins.
Dómurinn taldi að Hitaveita Suð-
urnesja bæri fulla skaðabótaábyrgð á
slysinu en vélvirkinn hlaut 50% var-
anlega örorku og 40% varanlegan
miska að mati lækna.
Maðurinn, sem var 26 ára þegar
slysið varð, slasaðist með þeim hætti
að hann fór með vinstri fót sinn fyrir
viftuspaða í kæliviftu á þaki orkuvers
en hann var að vinna að viðhaldi á
viftunum. Fram kom fyrir dómi að
hann hafi vitað að allar vifturnar
væru ræstar handvirkt og því hafi
hann talið öruggt að umrædd vifta
færi ekki í gang. Maðurinn segist
hafa tekið í brúnina á hringnum um
viftuna og síðan stigið með vinstri fót
inn fyrir hringinn niður í viftuna. Um
leið hafi viftan farið af stað. Síðar
kom í ljós að þessi eina vifta hafi verið
stillt á sjálfvirka endurgangsetningu.
Allar aðrar viftur
ræstar handvirkt
Í niðurstöðu dómsins kemur fram
að starfsmenn Hitaveitu Suðurnesja
töldu helst að viftan hefði verið þann-
ig stillt frá því að skipt var um svo-
kallaðan yfirálagsvarnarrofa, u.þ.b.
einu ári áður en slysið varð en enginn
vissi um að þessi eina vifta, sem
stefnandi slasaði sig á, var stillt á
sjálfvirka gangsetningu. Fram kem-
ur að dómurinn telji það höfuðorsök
slyssins að þessi eina kælivifta var
stillt á sjálfvirka endurgangsetningu
án þess að starfsmönnum væri um
það kunnugt. Allar aðrar viftur voru
stilltar á handstillingu og hafi starfs-
maðurinn mátt treysta því að svo
væri einnig um þessa viftu. Þessi
stilling hafi skapað augljósa hættu
fyrir viðhaldsmann og verið í beinni
andstöðu við reglugerð um vélar og
tæknilegan búnað, en þar segir að vél
megi aðeins vera hægt að setja í gang
viljandi og með þar til gerðum stjórn-
búnaði. Þá segir í dóminum að einnig
sé til þess að líta að loftkælivirkið hafi
verið hættulegur vinnustaður á þess-
um tíma því viðhaldsmaður þurfti að
fara ofan í viftugryfjuna til alls við-
halds.
Skaðabætur mannsins voru miðað-
ar við meðallaun vélstjóra í landi
samkvæmt könnun Félagsvísinda-
stofnunar Háskóla. Hitaveitan var
einnig dæmd til að greiða manninum
1,2 milljónir í málskostnað.
Gunnar Aðalsteinsson héraðsdóm-
ari kvað upp dóminn en meðdóms-
menn hans voru véltæknifræðingarn-
ir Paul Jóhannsson og Þorsteinn
Jónsson.
Dæmd 21 milljón í bæt-
ur vegna vinnuslyss
FYRSTI farmurinn af fiskafóðri
frá fóðurverksmiðjunni Laxá á
Akureyri var sendur út til Fær-
eyja í gærmorgun. Um var að
ræða alls 300 tonn og var fóðrinu
skipað út í færeyskt skip í
Krossanesi.
Valgerður Kristjánsdóttir,
framkvæmdastjóri Laxár, sagði
að samningur hefði náðst um sölu
á 1.500 tonnum af fiskafóðri til
Fæeyja. Það er fiskeldisstöð í
Klakksvík sem kaupir fóðrið. Hún
er að sögn Valgerðar í eigu
tveggja manna sem byrjuðu með
tvær hendur tómar fyrir um 15
árum en eldið hefur vaxið og
dafnað og er nú orðið umsvifa-
mikið og sívaxandi.
Taldi Valgerður ekki útilokað
að stöðin myndi er fram líða
stundir kaupa meira fiskafóður
frá Laxá og eins væri stefnt að
því að selja fóður til fleiri stöðva.
„Við byrjum á þessum 1.500 tonn-
um og sjáum svo til hvert fram-
haldið verður en vissulega
stefnum við að því að selja meira
fóður út til Færeyja,“ sagði Val-
gerður. Hún sagði að Fær-
eyingum líkaði íslenska fóðrið vel
og það væri samkeppnishæft í
verði þannig að útlitið væri
ágætt.
Laxá seldi um 3.100 tonn af
fóðri á síðasta ári og er útlit fyr-
ir að aukning verði þar á nú í ár
með auknu fiskeldi hér á landi.
Hún sagði reyndar að stór við-
skiptavinur, Rifós, myndi kaupa
mun minna af fóðri í ár en í fyrra
í kjölfar þess að félagið varð fyr-
ir tjóni fyrr á árinu.
Fyrsti farmurinn af fiskafóðri til Færeyja
Samningur um sölu
á 1.500 tonnum
til Klakksvíkur
Morgunblaðið/Kristján
Skipverjar á færeyska flutningaskipinu Vón frá Fuglafirði, Íslending-
urinn Jóhann Andrésson t.v. og Kajilí Blobjörg vinna við lestun fiskafóð-
urs frá Laxá í höfninni í Krossanesi.
TRYGGINGASTOFNUN hefur
ákveðið að rýmka reglur um aðgang
sérfræðinga að samningum við stofn-
unina. Sérfræðilæknar sem óskað
hafa eftir aðild að samningum við TR
mega hefja störf á tímabilinu 1. júní til
1. júlí en að óbreyttum reglum hefðu
þeir orðið að bíða fram að áramótum.
Samkvæmt samningi sem Trygg-
ingastofnun gerði við Læknafélag
Reykjavíkur árið 1998 hefur TR
heimild til að taka ákvörðun um hve-
nær læknum er heimilt að hefja störf
samkvæmt samningnum. Í fyrra
ákvað TR að nýta sér þetta ákvæði og
miða við að einungis sérfræðilæknar
sem sótt hefðu um fyrir 1. desember
mættu hefja störf á þessu ári. Krist-
ján Guðjónsson, framkvæmdastjóri
sjúkratryggingasviðs TR, sagði að
þetta hefði verið gert vegna þess að
þetta auðveldaði stofnuninni að haga
útgjöldum í takt við ákvæði fjárlaga.
Þetta hefði hins vegar verið gagnrýnt
og ýmsum þætti þessi regla of stíf.
Tryggingastofnun vildi leitast við að í
boði væri fullnægjandi læknisþjón-
usta á öllum sviðum og þess vegna
hefði þessu verið breytt. Þessi
ákvörðun væri einnig fallin til þess að
draga úr læknaskorti. Hann sagði að
þetta kynni hins vegar að verða til
þess að erfiðara yrði fyrir TR að
halda sig innan fjárheimilda í ár.
Kristján sagðist telja nauðsynlegt
að það yrði reynt að meta þörf fyrir
lækna í hverri sérgrein. Slíkt mat
hefði ekki verið gert og sérfræðilækn-
ar ættu rétt á að fá samning við TR
óháð því hver þörfin væri. Á sama
tíma væri fjöldi heilsugæslulækna
hins vegar niðurnegldur.
Ákvörðun TR felur í sér að sér-
fræðilæknum sem sækja um á tíma-
bilinu 1. desember til 30. apríl verður
heimilt að hefja störf 1. júní. Þeim
sem sækja um 1. maí til 30. nóvember
verður heimilt að hefja störf 1. janúar.
Læknar geta
komist á samn-
ing tvisvar á ári
OPNUÐ hafa verið verðtilboð í verkfræðiþjónustu,
gerð útboðsgagna og hönnun vegna Kárahnjúka-
virkjunar að undangengnu forvali. Lægsta verðtil-
boð, hljóðaði upp á 1.153 milljónir króna, en það
kom frá Verkfræðistofu Sigurðar Thoroddsen, Al-
mennu verkfræðistofunni, Electrowatt Engineer-
ing, Sviss, Harza Engineering, Bandaríkjunum og
Rafteikningu. Tilboð bárust frá fimm aðilum og
hljóðaði næstlægsta verðtilboðið upp á rúma 2 millj-
arða og það hæsta nam 2.432 milljónum kr.
Að sögn Agnars Olsen, framkvæmdastjóra verk-
fræði- og framkvæmdasviðs Landsvirkjunar, hefur
ekki áður farið fram stærra útboð á verkfræðiþjón-
ustu hér á landi en um er að ræða gerð útboðsgagna
og endanlega hönnun allrar virkjunarinnar skv.
fyrri áfanga áætlana um raforkusölu til 240 þús.
tonna álvers.
Áskilið var í útboðinu að við samanburð tilboð-
anna yrði tekið bæði tillit til tæknilegs hæfis og
verðs og það vegið saman í hlutföllunum 80/20 þar
sem vægi verðsins er 20. Fór mat á tæknilegu hæfi
fram fyrir opnun verðtilboðanna og reyndist tækni-
legt hæfi lægstbjóðanda jafnframt hæst.
Hinir fjórir bjóðendurnir voru Norconsult, Nor-
egi, Sweco, Svíþjóð og Hnit sameiginlega, Mott
MacDonald, Bretlandi, Acers, Kanada, og SMEC,
Ástralíu sameiginlega, Colenco, Sviss, Braspower,
Brasilíu, og EDF, Frakklandi sameiginlega og
Hönnun, Lahmeyer, Þýskalandi, og Rafhönnun
sameiginlegt boð.
Sérstök matsnefnd á vegum Landsvirkjunar
mun nú yfirfara tilboðin og þegar niðurstaða henn-
ar liggur fyrir mun Landsvirkjun taka ákvörðun um
við hvern þessara aðila verður samið. Aðspurður
sagðist Agnar Olsen vonast til að niðurstaða gæti
legið fyrir fljótlega.
Lægsta boð í gerð útboðsgagna og hönnun Kárahnjúkavirkjunar 1.153 milljónir
Stærsta útboð á verkfræðiþjónustu
FÉLAG fréttamanna hjá Ríkis-
útvarpinu hefur samþykkt
verkfallsboðun í tvígang í lok
júní, bæði á fréttastofu Útvarps
og Sjónvarps. Atkvæðagreiðslu
um boðuð verkföll lauk í fyrra-
dag og talið var í gærmorgun. Á
kjörskrá voru 58 fréttamenn og
57 þeirra greiddu atkvæði sem
þýðir 98,3% kjörsókn.
Spurt var annars vegar um
verkfall 20. til 21. júní og hins
vegar verkfall 27. og 28. júní.
Fyrra verkfallið var samþykkt
með 82,5% atkvæða og seinna
verkfallið með 84,2% atkvæða.
Að sögn Jóns Gunnars Grjet-
arssonar, formanns Félags
fréttamanna, er enginn á und-
anþágu frá verkfalli ef til þess
kemur en ef upp koma atburðir
sem flokkast sem neyðartilvik
geta forráðamenn RÚV sótt um
undanþágu fyrir einhverja
fréttamenn.
Skýr skilaboð
Samningafundir hafa verið
daglega í vikunni og sagði Jón
Gunnar hreyfingu loksins vera
komna á viðræðurnar eftir ár-
angurslaust þjark um sömu
hlutina í fjóra mánuði. Hann
sagði verkfallsboðun, sem
félagið hefði ekki áður staðið
fyrir, vera sterkan bakhjarl inn
í samningaviðræðurnar og nið-
urstaða atkvæðagreiðslunnar
sýndi skýr skilaboð um að
fréttamenn vildu betri kjör og
sambærileg þeim sem boðin
væru á öðrum fjölmiðlum. Í
þeim tilgangi væru fréttamenn
tilbúnir að grípa til þess neyð-
arúrræðis sem verkfall væri.
Jón Gunnar sagði vilja beggja
vera fyrir því að gera samning
sem fyrst.
Fréttamenn
RÚV boða
verkföll
Á FIMMTUDÖGUM
Landsbanki undrast
hækkun húsbréfalána
Í RITINU Markaðsyfirlit, sem
Landsbanki Íslands gefur út, segir
í gær að tímasetning ákvörðunar
um hækkun hámarkslána Íbúða-
lánasjóðs, sem tilkynnt var um í
fyrradag, komi á óvart. Það eigi
sérstaklega við þegar haft sé í
huga að Seðlabankinn hafi lýst
verulegum áhyggjum af aukningu
útlána undanfarin ár. Útlánaaukn-
ingin hafi verið gagnrýnd sem ein
ástæða þenslu í hagkerfinu með
tilheyrandi viðskiptahalla og verð-
bólguaukningu, sem þrýst hafi á
gengi krónunnar. Landsbankinn
segir erfitt að sjá að eðlismunur sé
á útlánum fjármálafyrirtækja ann-
ars vegar og útlánum Íbúðalána-
sjóðs hins vegar, þegar litið sé á
hvaða áhrif þau hafi á hagkerfið.
Í markaðsyfirlitinu segir að
þensla hafi verið á fasteignamark-
aði síðustu ár og hækkun á fast-
eignaliðum í neysluverðsvísitöl-
unni átt stóran þátt í verðbólgu á
þeim tíma. Síðustu mánuði hafi þó
virst sem dregið hefði úr hækkun-
um á þessum lið, en líklega megi
telja að þessi breyting snúi þeirri
þróun við og stuðli að hækkunum á
fasteignamarkaðinum með til-
heyrandi áhrifum á vísitölu
neysluverðs.
Yngvi Örn Kristinsson, fram-
kvæmdastjóri verðbréfasviðs
Búnaðarbanka Íslands, segist
efast um að aukning í útgáfu hús-
bréfa, sem af hækkun á hámarks-
lánum Íbúðalánasjóðs muni hljót-
ast, muni hafa mikil áhrif á
heildarlánsfjáreftirspurnina.
Væntanlega muni til að mynda
draga úr sjóðfélagalánum lífeyris-
sjóða, sem þá hafi meira fé til
kaupa á húsbréfum. „Hins vegar
hefur lengi verið talað um að draga
úr þátttöku hins opinbera í hús-
næðisfjármögnuninni. Þetta er
ekki í takt við það,“ segir Yngvi
Örn.
Almar Guðmundsson, forstöðu-
maður greiningardeildar Íslands-
banka-FBA, segir að þrátt fyrir
aukna húsbréfaútgáfu á þessu ári,
í kjölfar hækkunar á hámarkslán-
um Íbúðalánasjóðs, verði sam-
dráttur milli ára samanborið við
útgáfuna á síðasta ári. Hann segir
að miðað við stöðuna í dag sé ekki
rétt að tala um að það sé útlána-
þensla í þjóðfélaginu. Því sé ekki
hægt að tala um að hækkun hús-
bréfalána sé slæm ráðstöfun
vegna þenslunnar. Þetta muni þó
væntanlega minnka svigrúm til
lækkunar á húsnæðisverði. Það sé
neikvæði þátturinn í þessu.
„Hins vegar er ástæða til að
nefna að það skiptir mjög miklu
máli fyrir útgefendur verðbréfa á
Verðbréfaþingi Íslands, eins og
Íbúðalánasjóð, að fyrirhugaðar
breytingar, sem hafa áhrif á mark-
aðinn, séu tilkynntar inn á þingið.
Rétta leiðin í þeim efnum er ekki
að segja fyrst frá hækkunum á há-
markslánum í húsbréfakerfinu í
fréttatímum, eins og gert var í
þessu tilviki,“ segir Almar.
Í markaðsyfirliti Landsbankans
segir að ákvörðun um hækkun há-
markslána Íbúðalánasjóðs veki á
ný upp spurningar um hlutverk
Íbúðalánasjóðs og verkaskiptingu
á fjármálamarkaði. Nefna megi að
í Noregi, þar sem einnig sé rekið
ríkisstyrkt íbúðalánakerfi, hafi
þróunin verið öndverð við þró-
unina hér og almenn fasteignalán í
auknum mæli verið að færast til al-
mennra lánastofnana, m.a. í gegn-
um verðbréfunarstarfsemi.
Hækkun á hámarkslánum í húsbréfakerfinu kemur aðilum á fjármálamarkaði á
óvart og stuðlar að þeirra mati væntanlega að hækkun íbúðarverðs



  


  



  
        









Morgunblaðið/Golli
Landsbankinn segir tímasetningu á hækkun hámarkslána Íbúðalánasjóðs koma á óvart þegar haft sé í huga að Seðla-
bankinn hafi lýst yfir áhyggjum af útlánaaukningu undanfarin ár.
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS THURSDAY 31. MAY 2001 Á netinu mbl.is/vidskipti BLAÐ C

11,5%
*Nafnávöxtun frá 30/03 '01 - 30/04 '01 á ársgrundvelli
VIÐSKIPTABLAÐ MORGUNBLAÐSINS
S É R B L A Ð Á F I M M T U D Ö G U M U M V I Ð S K I P T I S J Á V A R Ú T V E G & A T H A F N A L Í F
KAUPRÉTTUR FISKIMJÖL
Hagsmunir eigenda
og stjórnenda eru
oft tengdir saman
með kaupréttarkerfi.
Fiskimjölsverksmiðjur
hérlendis eru of margar,
of smáar og illa nýttar
langtímum saman.
Sjávarútvegsráðherra Chile
segir þjóðina vera að þreifa sig
áfram með kerfisbreytingar
í fiskveiðistjórnun.
VIÐSKIPTI 10 ATHAFNALÍF 14 ATHAFNALÍF 8
ÍSLENSKA hljómsveitin Sigur Rós hef-
ur vakið athygli fyrir afurðir sínar í erlend-
um miðlum að undanförnu og nú er hún til
umfjöllunar á
vefsíðu tónlist-
armiðlarans
Napsters. Þar
segir að tónlist
Sigur Rósar sé
bæði tilfinn-
ingarík og him-
nesk í senn.
Greint er frá
jákvæðri um-
fjöllun sem
hljómsveitin
hefur fengið í
tímaritum eins og Rolling Stone, dag-
blaðinu The New York Times og fleiri rit-
um. Þá er sagt að notendur Napsters ættu
að fylgjast með því sem Sigur Rós láti frá
sér fara á þessu ári og þeim boðið að leita
eftir laginu Svefn-G-Englar í safni netmiðl-
arans. Aukinheldur er vísað á vefsíðu á veg-
um hljómsveitarinnar.
Meðlimir Sigur Rósar hafa mært net-
miðlarann og segja Napster hafa átt mikinn
þátt í velgengni þeirra í Bandaríkjunum þar
sem áhugasamir hafi getað kynnt sér tón-
list þeirra áður en hún kom út þar í landi.
Þeir segjast hafa fengið fjöldann allan af
tölvupósti frá fólki sem segist hafa nýtt sér
þennan möguleika.
Áætlað er að notendur Napsters séu allt
að 60 milljónir manna.
N E T I Ð
Napster
kynnir
Sigur Rós
Hljómsveitin Sigur Rós á
tónleikum í London.
ÁÆTLAÐ er að einn milljarður manna
geti tengst Netinu árið 2005, að því er fram
kemur í nýjum áætlunum um netnotkun á
næstu árum. Greiningafyrirtækið IDC telur
að Evrópubúar muni vera í fararbroddi hvað
netnotkun varðar á næstu árum og muni
stuðla að aukinni verslun á Vefnum. Segir að
verslun á Vefnum hafi numið 35.400 millj-
örðum ísl. króna árið 2000 en muni nema 550
þúsund milljörðum ísl. króna árið 2005, að
því er fram kemur á netmiðlinum ZDNet.
Milljarður
á Netinu
SJÁVARÚTVEGUR
◆
Í Viðskiptablaði Morgunblaðsins í dag
má m.a. lesa viðtal Agnesar Bragadóttur
við Daniel Albarrán sjávarútvegsráðherra
Chile um stjórnun fiskveiða, ítarlega
fréttaskýringu Haraldar Johannessen
um kauprétt stjórnenda fyrirtækja
og grein Helga Mars Árnasonar um
vannýttar verksmiðjur ásamt fleiru.
Sagan - iðnaðurinn - afurðin
LYF