Morgunblaðið - 31.05.2001, Blaðsíða 50

UMRÆÐAN
50 FIMMTUDAGUR 31. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ mun hafa verið Pétur Ein-
arsson, þáverandi flugmálastjóri,
sem hóf umræðu í fjölmiðlum um þá
einu milljón ferðamanna sem brátt
kæmi árlega til Íslands. Ekki þótti
mikil ástæða til umfangsmikillar um-
ræðu um efnið fyrir 8–9 árum enda
ferðamenn líklega um 120.000 ein-
staklingar á ári. Fáein undanfarin ár
hefur vöxtur ferðaþjónustunnar hins
vegar orðið annar og hraðari en
nokkru sinni og nú koma hingað
nokkru fleiri ferðamenn árlega en
nemur íbúatölunni – og veri þeir vel-
komnir. Þeim fjölgar hratt og nú tek-
ur að hilla undir hina óræðu milljón.
Sjálfbær
stefna
Fyrir fáeinum árum var unnin
nokkur stefnumótun í ferðaþjónustu
á vegum samgönguráðuneytisins.
Mikið var þar um mótun verkefna og
ýmiss konar úrlausnir, langir óska-
listar og gagnlegar ábendingar. Mik-
ilvægast af öllu er þó að þarna er
tekin sú grundvall-
arafstaða að ferða-
þjónusta á Íslandi
skuli höfð undir
merkjum vistvæns
reksturs og sjálfbærr-
ar nýtingar. Þessi ný-
lega stefna er um leið
opinber stefna ríkis-
valdsins og á að vera
leiðarhnoði í þeirri
vinnu sem lögð er fram
til að skipuleggja og
reka ferðaþjónustuna,
a.m.k. af opinberri
hálfu. Samtök ferða-
þjónustunnar (SAF)
hafa í raun tekið undir
þessi stefnumið og
hafa sjálf gefið út umhverfisstefnu
sem lýtur að þessu sama marki. Það
er svo undir stjórnendum, eigendum
og starfsfólki einstakra fyrirtækja
komið hve hratt og vel þessi sjálf-
sagða stefna verður ráðandi í ís-
lenskri ferðaþjónustu; segjum á
næstu 10 árum eða svo. „Græn“ fyr-
irtæki í greininni eru nú sárafá.
Umræðan komin
fram úr sjálfri sér
Nú bregður svo við að umræða um
hina einu og sönnu milljón ferða-
manna (eða tvær til þrjár) vaknar á
ný. Ástæðan er augljós. Ferðamönn-
um fjölgar mjög hratt, staðir eru
orðnir ásetnir og fjöldinn kallar á
ýmsar breytingar. En umræðan
snýst þá ekki um það sem fyrst skal
koma heldur um praktísk viðfangs-
efni. Hver framámaðurinn á fætur
öðrum leggur áherlsu á allt sem þarf
að gera til þess að fjöldinn rúmist í
landinu. Okkur vantar
fleiri gististaði, betri að-
búnað, meiri afþreyingu
o.s.frv. Menn spyrja: –
Hvað þurfum við að
gera til þess að geta
tekið við öllum fjöldan-
um? Þeir spyrja ekki
fyrst: – Eigum við, vilj-
um við og getum við
tekið á móti einni,
tveimur eða þremur
milljónum ferðamanna
árlega ef sjálfbær
ferðamennska er stefna
okkar? Auðvitað þarf
fyrst að afmarka við-
fangið í ljósi þess hvað
auðlindin þolir áður en
framkvæmdaatriðin er ákveðin. Um
þetta ætti umræðan að snúast fyrst,
svo fljótlega hin praktísku mál.
Æskilegur fjöldi ferðamanna ræðst
af þoli auðlindar og umhverfisstefnu-
miðum okkar, ekki tilviljanakenndri
aðsókn eða óskhyggju. Ég hef rætt
þetta við nokkur tækifæri og fundið
skilning á þessari nálgun.
Gildir það sama á
landi og í sjónum?
Í blöðum hef ég þó aðeins séð eina
grein þar sem svipuðum sjónarmið-
um er haldið fram (eftir Guðrúnu
Bergmann í Mbl.).
Taka mætti dæmi af sjávarauðlind
okkar. Þar erum við með reglur,
kvóta, rannsóknir, svæðaskiptingar
og hvaðeina sem nýta má til þess að
nálgast markmiðið um sjálfbæra
nýtingu sjávarins. Við segjum ekki: –
Komi þeir sem koma vilja og nýti
auðlindina.
Við ættum að horfa til náttúru og
menningar sem auðlindar í ferða-
þjónustu. Eða er sú auðlind undan-
þegin hagrænni og vistvænni hugsun
og skipulagi? Víða um heim eru land-
svæði sem lúta umhverfisvænni
skipulagningu, t.d. Galapagos-eyjar
(þótt þar séu á gallar) og Svalbarði.
Þótt um sé að ræða stærra land með
flóknu samfélagi er unnt að finna
leiðir til hins sama. Gerum því hlé á
umræðunni um uppbyggingu fyrir
milljónina og skoðum fyrst hvað er
heppilegur fjöldi (og sú tala verður
sífellt endurskoðuð). Miðlun ferða-
manna inn í landið og um það verður
ekki endilega gerð með lokun heldur
með fjölþættu skipulagi þar sem
kvótar, reglur og takmarkanir snú-
ast um svæði eða ólíkar tegundir
ferðamennsku, í fullri sátt við heima-
menn og gesti.
Hin óræða milljón – byrjum rétt!
Ari Trausti
Guðmundsson
Ferðaþjónusta
Æskilegur fjöldi ferða-
manna ræðst af þoli
auðlindar og umhverf-
isstefnumiðum okkar,
segir Ari Trausti Guð-
mundsson, ekki tilvilj-
anakenndri aðsókn eða
óskhyggju.
Höfundur er ráðgjafi hjá
Línuhönnun.
Í Morgunblaðinu
23. maí sl. var grein
um að rífa ætti gamla
skátaheimilið í Hafn-
arfirði fengjust kaup-
endur ekki á næstu
dögum. Með greininni
birtist reyndar mynd
af gamla hjálparsveit-
arhúsinu sem engin
áform eru um að rífa.
Í niðurlagi greinar-
innar segir að skát-
arnir hafi flutt starf-
semi sína fyrir
nokkrum árum í hús
við
Víðistaðatún, en
skátafélagið Hraunbúar byggði
nýja glæsilega skátamiðstöð við
Víðistaðatún sem fékk nafn gamla
skátaheimilisins, Hraunbyrgi.
Það sem vekur þó meiri undrun
við lestur greinarinnar er það
áhugaleysi bæjaryfirvalda á gömlu
húsi með mikla sögu. Gamla skáta-
heimilið Hraunbyrgi var tekið í
notkun á núverandi stað árið 1961
og stóð þá í útjaðri bæjarins á
2500 fermetra lóð. Húsið sem er 96
fermetrar að grunnfleti hafði stað-
ið á tunnum um nokkurt skeið við
Norðurbrautina, en þangað hafði
það verið flutt af upprunalegum
stað sínum við Vesturgötuna.
Hús með merka sögu
Ágúst Flygenring, mikill at-
hafnamaður í Hafnarfirði og þing-
maður 1905-12 og 1924-25, lét reisa
húsið árið 1904 þegar aðeins um
1100 manns bjuggu í Firðinum og
rak þar verslun og vörugeymslu.
Var húsið bæði stórt og reisulegt
þar sem það stóð og sást víða að.
Árið 1908 keypti Copland & Berrie
Ltd. í Edinborg verslunina og hús-
ið og var húsð eftir það nefnt Ed-
inborgarverzlun. Ágúst keypti svo
húsið aftur árið 1917 og rak hann
og síðar synir hans verslun þar til
1931. Að vísu segir í Sögu Hafn-
arfjarðar eftir Ásgeir Guðmunds-
son, að Ágúst hafi
hafið verslun árið
1899 á Vesturgötu 12,
þar sem Edinborgar-
húsið stóð, en það
mun vera ritvilla og
eiga að vera Vestur-
gata 2, en þar var
íbúðarhús hans og
verslunin mun hafa
verið þar baka til.
Árið 1931 var Bæj-
arútgerð Hafnarfjarð-
ar stofnuð og keypti
bærinn fiskverkunar-
stöðina Edinborg með
tilheyrandi húsakosti.
Varð húsið þá fyrsta
skrifstofuhúsnæði Bæjarútgerðar-
innar. Ekki er greinarhöfundi
kunnugt um það hversu lengi
skrifstofur Bæjarútgerðarinnar
voru í húsinu eða hvaða önnur
starfsemi var þar en, sennilega um
1959, var húsið talið fyrir og flutt
af upphaflegum stað og komið fyr-
ir við Norðurbrautina og stóð þar
á tunnum þar til samkomulag
komst á með bæjaryfirvöldum og
Skátafélaginu Hraunbúum, að
félagið fengi húsið gegn styrk bæj-
arins við félagið það árið. En
skátafélagið hafði þá hafið bygg-
ingu nýs skátaheimilis við Ásbúð-
artröð. Var félaginu úthlutuð lóð
þar sem nú er Hraunbrún 57, en
gamla lóðin og grunnurinn varð
eign bæjarins. Margir hafa furðað
sig á því af hverju eini kvistur
hússins snúi ekki niður að höfn og
á móti sól, en skýringin mun vera
sú að þegar húsið var flutt þurfti
tvo dráttarbíla og tvo stóra krana.
Þegar komið var með húsið að nú-
verandi stað þótti of erfitt að snúa
húsinu og því stendur húsið sem
það gerir.
Upprunalegur staður
Þetta hús á sér langa og merki-
lega sögu og allt of fáum húsum
frá þessum tíma hefur verið bjarg-
að frá glötun og full ástæða til að
koma þessu húsi fyrir á verðugum
stað og gera það upp. Vel mætti
hugsa sér að húsinu væri komið
aftur fyrir nálægt sínum uppruna-
lega stað við Vesturgötu og gæti
nýst fyrir Byggðasafnið, sem býr
við þröngan húsakost. Mætti jafn-
vel hugsa sér að flytja Vesturgötu
6, sem nú hýsir upplýsingamiðstöð
ferðamanna, en það hús var sér-
staklega hannað þannig að auðvelt
ætti að vera að flytja það. Þar
mætti koma fyrir gamla Hraun-
byrgi og gera upp fyrir Byggða-
safnið.
Leyfir greinarhöfundur sér að
skora á bæjaryfirvöld að láta þeg-
ar af áformum um að selja eða rífa
húsið og koma því fyrir á sóma-
samlegum stað.
Sérstaklega er bent á skemmti-
legt og sýnilegt þakvirki hússins,
sem gerir efri hæð eða ris svo
skemmtilegt sem það er. Ljóst er
að mikið þarf að gera við húsið, en
ljóst má vera að það á við um flest
eldri hús og skiptir kannski ekki
svo miklu máli hversu illa hús eru
farin þegar hvort eð er þarf að
skipta um klæðningar og glugga.
Má í því sambandi benda á Strand-
götu 1, sem Hafnarfjarðarbær er í
annað sinn að leggja í gífurlegan
kostnað við endurbætur og nú
vegna flutnings Bókasafnsins í
húsið.
Á að kasta menningar-
verðmætum á glæ?
Guðni Gíslason
Minjar
Vel mætti hugsa sér,
segir Guðni Gíslason, að
húsinu væri komið fyrir
aftur nálægt sínum upp-
runalega stað við
Vesturgötu.
Höfundur er innanhússarkitekt.
FASTEIGNA
MARKAÐURINN
ÓÐINSGÖTU 4. SÍMI 570 4500, FAX 570 4505. OPIÐ VIRKA DAGA KL. 9–17.
Netfang: fastmark@fastmark.is - Heimasíða: http://www.fastmark.is/
Jón Guðmundsson, sölustjóri, lögg. fasteigna- og skipasali.
LÆKJARGATA 2A – TIL LEIGU
400 fm glæsilegt skrifstofu-
/íbúðarhúsnæði á 3. og 4. hæð
í þessu nýja húsi í hjarta borg-
arinnar. Hæðirnar geta leigst
saman eða hvor í sínu lagi.
Stórar svalir fylgja. Sér-stigahús
fyrir þessar tvær hæðir með að-
komu frá Lækjargötu. Afhendist
tilbúið til innréttinga eða fullfrágengið. Laust fljótlega. Nánari
uppl. á skrifstofu.
SKEIFAN 8 – TIL LEIGU
1.500 fm lager-/verslunarhús-
næði með mikilli lofthæð í ný-
uppgerðu húsi, vel staðsettu í
Skeifunni. Góð aðkoma, m.a.
innkeyrslurampur. Miklir nýting-
armöguleikar. Húsnæðið, sem
getur leigst í hlutum, er til af-
hendingar fljótlega. Nánari uppl. á skrifstofu.
Lloyd-dagar
10% afsláttur af öllum Lloyd-skóm
fimmtudag, föstudag og laugardag.
DOMUS MEDICA
við Snorrabraut - Reykjavík
Sími 551 8519
KRINGLAN
Kringlunni 8–12 - Reykjavík
Sími 568 9212
30-40% afsláttur af eldri gerðum.
Siena
ir: 40-47
12.990
verslunarmiðst. Eiðstorgi,
sími 552 3970.
Stretchbuxur
St. 38–50 - Frábært úrval
Mikið úrval af
fallegum
rúmfatnaði
Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050