Morgunblaðið - 31.05.2001, Síða 43

irtæki – Sápugerðin Frigg og
Prentsmiðjan Hjá Guðjón Ó – hafa
fengið norræna umhverfismerkið
samþykkt fyrir framleiðsluvörur
og -ferli. Ýmsar ástæður eru fyrir
þessu, s.s. að íslensk fyrirtæki eru
smá á evrópska vísu og því hlut-
fallslega dýrt að fá alþjóðlega við-
urkennda vottun og hér er tiltölu-
lega lítið um mengandi iðnað.
Til þess að koma til móts við
smærri fyrirtæki, skrifuðu um-
hverfisráðuneytið og Samtök iðn-
aðarins undir samning við Land-
mat ehf. og Iðntæknistofnun um
að setja upp umhverfisstjórnkerfi
fyrir lítil og meðalstór fyrirtæki,
sem yrði aðgengilegt á Netinu.
Vonast er til að það verði tilbúið á
næsta ári og að framsækin fyr-
irtæki nýti sér þá möguleika sem
kerfið mun bjóða upp á. Athygli
manna beinist víðar í samfélaginu
að umhverfismálum fyrirtækja, því
á dögunum var kynnt leiðbeining-
arritið Umhverfis- og öryggis-
stjórnunarkerfi fyrir lítil og með-
alstór fyrirtæki. Það var þróað í
samstarfi Hönnunar hf. og
IMPRU, þjónustustöð frumkvöðla
og fyrirtækja, með stuðningi Ný-
sköpunarsjóðs.
Það eru mörg merki um að við-
horf íslenskra fyrirtækja til um-
hverfismála sé að breytast og Guð-
jón Jónsson spáir því í úttekt
sinni, að í lok þessa áratugar muni
fjöldi íslenskra fyrirtækja sem
vottuð eru skv. viðurkenndum um-
hverfisstöðlum margfaldast.
Það er von mín að lögfesting
ákvæða um grænt bókhald og að-
gengilegt umhverfisstjórnkerfi lít-
illa og meðalstórra fyrirtækja á
Netinu, verði til að hraða enn frek-
ar þeirri jákvæðu þróun sem nú á
sér stað í íslensku atvinnulífi í þá
átt, að aðlaga framleiðslu og auð-
sköpunkröfum um vernd umhverf-
isins.
Höfundur er umhverfisráðherra.
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. MAÍ 2001 43
UPPLÝSINGAR
um skaðleg áhrif tób-
aksreykinga hafa
hlaðist upp á síðustu
árum. Þannig er ljóst
m.a. frá Hóprannsókn
Hjartaverndar:
 Árlega deyja nær
400 Íslendingar af
sjúkdómum sem
rekja má til reyk-
inga, hjarta- og
æðasjúkdómum,
lungnasjúkdómum
og krabbameini.
 Þriðja hvert dauðs-
fall á Íslandi í ald-
urshópi 35-69 ára
má tengja reyking-
um.
 Að reykja einn pakka af sígar-
ettum á dag tvö- til þrefaldar
áhættu karla á að fá kransæða-
sjúkdóm og áhætta reykinga-
kvenna eykst jafnvel enn meira.
 Fertugur einstaklingur sem
heldur áfram að reykja á það á
hættu að lifa allt að 10 árum
skemur en fertugur einstakling-
ur sem hættir að reykja.
Góðu fréttirnar eru
því þær að með því að
hætta að reykja má
snúa þessari þróun
við. Þannig er aldrei
of seint að hætta að
reykja. Það borgar sig
alltaf!
Rannsóknir hafa nú
leitt í ljós hvar og
hvernig nikótínið í
tóbaksreyknum verk-
ar sem fíkniefni á
ákveðnar heilastöðv-
ar. Í tóbaksreyknum
eru auk þess fjölmörg
efnasambönd sem
valda þeim sjúkdóm-
um sem reykingum
tengjast. Það er því öllum ljóst að
það að losa sig undan tóbaksfíkn-
inni er alls ekki auðvelt. Hins veg-
ar er heilbrigðisstarfsfólk nú mun
betur að sér en áður í því að leið-
beina reykingafólki að hætta reyk-
ingum. Jafnframt eru nú á boð-
stólum lyf sem unnt er að nota í
baráttunni við tóbaksfíknina. Þann
lyfjakostnað verður viðkomandi
einstaklingur að greiða eins og
málum er nú háttað. Ef sá kostn-
aður er hindrandi þáttur fyrir ein-
staklinga sem vilja hætta reyking-
um er vissulega vert fyrir
heilbrigðis- og tryggingakerfið að
íhuga á hvern hátt það geti komið
til móts við þessa einstaklinga.
Í dag reykja 25-30% fullorðinna
Íslendinga og enda þótt sú pró-
senta fari hægt og sígandi lækk-
andi er þetta enn ógnvekjandi stór
hópur.
Færa má rök fyrir því að sjúk-
dómar sem rekja má til reykinga
að talsverðu leyti, svo sem hjarta-
og æðasjúkdómar, lungnasjúkdóm-
ar og ýmsar gerðir krabbameina,
séu í heild sinni dýrasti sjúkdóm-
urinn fyrir heilbrigðiskerfið í dag.
Það hlýtur því að margborga sig
fyrir heilbrigðiskerfið og þjóðfé-
lagið að koma sem flestum undan
þessari fíkn. Ef tóbakið væri að
koma á markað nú í fyrsta sinn
fengist það aldrei samþykkt til sölu
vegna margsannaðra tilrauna, sem
sýnt hafa fram á reykingar sem or-
sök fyrir margháttuðum alvarleg-
um sjúkdómum. Þetta eiturefni
hefur villst inn í vísitölugrunn
heimilanna á Vesturlöndum á með-
an skaðsemi þess var ekki ljós og
virðist stjórnmálamönnum ómögu-
legt að taka það út úr þeim grunni
aftur!
Að sjálfsögðu skiptir mestu máli
að halda æskunni frá þessum skað-
valdi með öllum hugsanlegum ráð-
um. Forvarnir gegn reykingum og
meðferð tóbaksfíknar hlýtur því að
vera eitt helsta forgangsverkefni
heilbrigðiskerfisins. Ekkert minna
en þjóðarátak virðist nauðsynlegt
til að minnka þessa vá.
Dýrasti sjúkdómurinn
Gunnar
Sigurðsson
Tóbaksreykingar
Forvarnir gegn reyk-
ingum, segir Gunnar
Sigurðsson, og meðferð
tóbaksfíknar hlýtur
að vera eitt helsta
forgangsverkefni
heilbrigðiskerfisins.
Höfundur er læknir, formaður
stjórnar Hjartaverndar og á sæti í
Tóbaksvarnarnefnd.
urinn af norrænni samvinnu er aft-
ur á móti greiddur nokkurn veginn
í hlutfalli við íbúafjölda. Ætli
myndi ekki heyrast í okkur ef
ákvarðanir um norræna samvinnu
og hlut okkar þar væru að mestu
teknar án samráðs við okkur af
fulltrúum Dana og Svía?
Mikið hefur verið rætt um at-
kvæðavægi og stefnt að jöfnun
þess. Samþykktar hafa verið breyt-
ingar á kjördæmaskipan sem
draga eiga úr misvægi atkvæða.
Gott mál. En þá verður líka að
skoða þætti eins og þá sem ég hef
nefnt hér, vægi fólks eftir kynferði
og búsetu. Um þetta fáum við ekki
að kjósa. Þarna eru það aðrir sem
úthluta okkur aðgangi að ákvarð-
anatöku. Það hlýtur að vera jafn-
sjálfsagt að þar höfum við öll sama
vægi.
Lögum samkvæmt skal ríkis-
valdið ekki mismuna þegnunum
eftir kyni og búsetu. Ég fer bara
fram á að þeim lögum sé fylgt.
Eftir því sem árin líða harðna ég
í afstöðu minni til misréttis
kynjanna og reyndar misréttis
landshlutanna líka. Hæfileikar,
frumkvæði, framtakssemi og metn-
aður duga konum mun skemmra en
körlum. Þegar við bætist búsetu-
fasismi þá getur maður, þ.e. kona,
ekki búist við að hafa réttlátan að-
gang að ákvarðanatöku í samfélag-
inu.
Meðan ástandið er svona er tómt
mál að tala um að hér ríki raun-
verulegt lýðræði.
Þau eru mörg glerþökin.
Höfundur er iðjuþjálfi,
búsettur á Akureyri.
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500.
www.flis.is
netfang: flis@flis.is
flísar