Morgunblaðið - 02.12.2001, Blaðsíða 18

Hundur fann
hass við æf-
ingar í skipi
Fíkniefnaleitarhundur lögregl-
unnar á Blönduósi fann lítil-
ræði af efni sem talið er vera
hass þegar hann var við æfing-
ar í togaranum Nökkva HU-15
á föstudag. Efnið fannst í far-
angri eins skipverjans og játaði
hann að eiga efnið. Í tilkynn-
ingu frá lögreglunni telst málið
upplýst og var manninum
sleppt eftir yfirheyrslur.
INNLENT
Lands-
byggðin
fer halloka
TEKJUÞRÓUN hefur verið
mjög mismunandi eftir land-
svæðum á undanförnum árum.
Í Hagvísum Þjóðhagsstofnunar
kemur fram að fyrir fimm árum
hafi tekjur í Reykjavík og á
landsbyggðinni verið mjög
svipaðar en í fyrra voru tekjur í
Reykjavík orðnar um 10%
hærri. Þá hefur bilið á milli
tekna íbúa í nágrannasveitar-
félögum í Reykjavík og lands-
byggðarinnar einnig breikkað.
Íbúum á landsbyggðinni hef-
ur auk þess fækkað þannig að
geta sveitarfélaganna þar til að
veita íbúum þjónustu hefur
versnað. Þessa þróun má fyrst
og fremst rekja til minnkandi
fiskveiðiheimilda og minnkandi
framleiðslu í landbúnaði auk
þess sem vöxtur í þjónustu-
greinum hefur verið mun minni
á landsbyggðinni en á höfuð-
borgarsvæðinu.
18 SUNNUDAGUR 2. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SÍRENUHLJÓÐIN úrsjúkrabílunum vældu út ídimma nóttina. Þar semhún lá í rúminu og gat ekkisofnað sló köldum svita út
og hjartað bankaði þungt og órólega
og hún rauk út úr herberginu. Hvað
ef eitthvað hræðilegt hefði komið
fyrir litla strákinn hennar sem var
einhvers staðar úti?
Minningarnar rifjuðst upp þegar
þau voru flutt í sjúkrabíl vestan af
landi og drengurinn hennar var svo
veikur. Þá hafði hún beðið svo heitt
til Guðs að bjarga honum, ekki taka
hann frá okkur þennan litla búk sem
lá í sjúkrabörunum og átti erfitt með
andardráttinn. Hún hafði lofað Guði
öllu bara hann tæki hann ekki, og
Guð stóð við sitt gagnvart litla
drengnum hennar en tók föður hans
tveimur árum seinna. Hún mundi svo
stundirnar þeirra saman þegar litli
glókollurinn hennar renndi sér inn-
undir sængina hennar á kvöldin og
horfði þessum saklausu bláu augum
á hana og var að reyna að segja: Þeg-
ar ég verð stór mun ég passa þig
mamma mín því ég ætla að verða lög-
fræðingur, læknir eða lögregluþjónn.
Hvað hann var montinn þegar
hann kom úr smíðatíma og hafði búið
til eitthvað fallegt með nafninu henn-
ar skorið út, eða kortin sem hann
skrifaði á: Ég elska þig mamma mín.
Hvað hafði breyst hjá honum? Hann
sem alltaf hafði verið öllum svo góður
t.d. gömlu konunni í næsta húsi, sem
hann hljóp til rétt fyrir kl. sex á að-
fangadagskvöld með pakka til henn-
ar, því enginn kom í heimsókn til
hennar. Eða fiskarnir í veiðiferð-
unum sem hann grét yfir að væri bú-
ið að drepa! Hafði hann kanski verið
of viðkvæmur, hafði hún brugðist
honum, ekki hlustað á hann, gert of
miklar kröfur til hans? Hvað með fót-
boltaferðirnar, sumarbúðir og
skemmtiferðir? Hafði honum kanski
bara liðið illa og hún ekki tekið eftir
því?
Seinna kom hann heim á laug-
ardagskvöldi á réttum tíma en
dauðadrukkinn af bjór og fárveikur.
Hún varð viti sínu fjær af hræðslu og
var að færa hann til svo hann ældi
ekki ofan í sig. Þannig gat fólk dáið,
var henni sagt. Einhver sagði henni
seinna að hann væri búinn að reykja
sígarettur allan veturinn. Hann sem
var með asma og hafði verið lagður
inn á spítala tólf sinnum fyrstu þrjú
árin sín.
Núna skildi hún af hverju sígarett-
urnar hennar höfðu horfið svo oft, en
ekki hafði það hvarflað að henni að
litli drengurinn hennar væri farinn
að reykja. Hún ætlaði að sjá til þess
að hverfissjoppurnar seldu ekki
börnum í nágrenninu sígarettur.
Sjoppueigendum var hótað af henni
næstu vikurnar og skólinn tekinn
með, en hann hætti ekki að reykja.
Hún fann sígarettur í vösunum hans
og seinna kom svo neftóbak með
mintu sem var selt í sjoppunni í
Bankastræti.
Um veturinn kom hlé og hún eign-
aðist von um að reglurnar hennar
hefðu dugað. Það var engin vínlykt af
honum en samt var eitthvað yfir aug-
unum hans sem hún kannaðist ekki
við. Hann leit heldur ekki vel út.
Annaðhvort vildi hann ekkert borða
eða borðaði stjórnlaust og mikið sæl-
gæti. Nokkrum árum seinna vissi
hún að þetta var einkenni þessa hass.
Álpappír og pípur fundust á földum
stöðum en hún fann alltaf staðina.
Kvartanir bárust úr skólanum um
breytta hegðun og ofbeldi í frímín-
útum.
Hún trúði þessu ekki. Sonur henn-
ar, sem vildi öllum vel, var farinn að
lemja börn í skólanum og svara
kennurum dónalega. Skólastjórinn
sem alltaf hafði verið vinur hans og
verið stoltur af honum þegar hann
vann skákmótin fyrir hönd skólans
náði engu sambandi við hann. Það
flæddi yfir í skíðaferðalaginu þegar
skólastjórinn komst að því að hass-
sala hefði verið í ferðalaginu að frum-
kvæði sonar hennar. Hvar hafði hún
brugðist? Var þetta út af skilnaði
hennar og erfiðleikum að eiturlyfin
höfðu heltekið barnið hennar?
Um vorið þetta ár hringdu for-
eldrar og sögðu að sonur hennar
hefði barið drenginn þeirra og hann
væri slasaður. Hvað var að gerast,
(hún sem aldrei hefði rassskelt
hann)? Hann var orðinn ofbeld-
ismaður og lögreglan að leita hans.
Hún fór til foreldranna og greiddi
tannviðgerðir og baðst innilegrar af-
sökunar. Og þær horfðust í augu
mæðurnar, önnur með auðmýkingu,
hin með reiði en vildi samt gera gott
úr að þessu sinni.
Æskuvinirnir hans voru hættir að
koma og nýir vinir komnir í staðinn.
Druslulegir og flóttalegir og aldrei
sömu andlitin og hana langaði ekkert
að kynnast þeim.
Hann fór að týnast og hætti að
koma heim á næturnar og þá gat hún
ekki eirt heima og keyrði í bæinn.
Stundum sá hún hann, en hann þótt-
ist ekki sjá hana. Hún mundi svo vel
nóttina sem hún náði honum, köldum
og fjarlægum, og grét og bað hann að
koma heim, en hann reyndi að sann-
færa hana um að honum liði vel og
kæmi heim seinna, bara ekki núna.
Augasteinarnir voru svo litlir og
hann hafði horast.
Æskuvinirnir bönkuðu upp hjá
henni eitt kvöldið og sögðu henni að
hann væri orðið sprautufíkill og not-
aði örvandi efni, væri fastagestur á
pöbb þar sem honum væri hleypt inn
þó hann hefði ekki aldur til. Hún
fylltist ógnvænlegri reiði og keyrði
niður í bæ og óð inn á pöbbinn og ef
helvíti er til þá var þessi staður hel-
víti. Ungt fólk sat í dimmum kjallara
útúr vímað og illa útlítandi meðan
stórir tattóveraðir síðhærðir starfs-
menn gengu kringum hana eins og
tígrísdýr. Hún horfðist í augu við
dílerinn við barinn sem seldi syni
hennar dóp, brún lítil tilfinningalaus
augu, en hún var ekki hrædd, hatrið
var yfirsterkara hjá henni þegar hún
hótaði honum en hann hló hvellt.
Tígrisdýrin komu nær og hún fór út
og lofaði þeim að láta loka staðnum
sem var seinna gert.
Hann kom og fór, svaf, borðaði og
hvarf. Eldri bróðir var reiður að
hlusta á mömmu gráta. Þeir slógust
og hnífur stakkst í nýju eldhús-
innréttinguna. Litlu munaði að annar
biði bana af þegar hert var að hálsi.
Hún grét og gat ekki hætt og hrópaði
og reri og grét. Þeir hættu, eitthvað
nýtt var að gerast hjá mömmu, þessi
hróp. Mamma var farin yfir um og
þeir tóku utan um hana. Eftir á hélt
hún að núna væri þessu lokið og allt
yrði gott.
Lögreglan leitaði hans aftur. Inn-
brot og ofbeldi. Dómar. Hún lét
svipta hann sjálfræði og setja hann
inn á geðdeild. Meðferð og viðtöl og
eftir eina meðferðina hringdi yf-
irlæknir Vogs hjá SÁÁ og bað um
fund með þeim báðum því sonur
hennar hefði greinst með C-
lifrarbólgu.
Eftir sat hún lömuð með fullt af
spurningum : Hvers lags bólga var
það, er hún alvarleg, eru til með-
ferðir við henni? Já, en þá varð að
vera algjört bindindi. Hann reyndi
en gat ekki.
Seinna tilkynnti hann að hún væri
að verða amma, lítið barn væri á leið-
inni. Engin gleði, áhyggjur bættust
við. Hvað hefur lítið barn að gera inn
í þennan ljóta heim og hún hafði ekk-
ert lengur að gefa?
Lítill drengur fæddist sem bræddi
ömmuhjartað og einhver tilgangur
varð. Góðu tilfinningar komu upp á
yfirborðið þegar hún var nálægt
þessu fallega barni. Mikið var stutt
síðan hennar sonur var svona lítill og
saklaus.
Hvað beið þessa barns, átti það
líka að alast upp föðurlaust? Hvað
gerir 17 ára faðir sem er á valdi eit-
urlyfja? Hann lofar og langar en get-
ur ekki staðist freistingarnar þó smá
föðurtilfinningar séu farnar að bær-
ast.
Afleiðingar neyslunnar frá 14 ára
aldri, sem byrjaði á bjór en var orðin
að harðri amfetamín-, e-töflu- og
hassneyslu, voru farnar að koma í
ljós. Skapsveiflurnar – ef eitthvað
var sagt eða spurt var hlaupið út.
Ábyrgðarkennd engin og lífið orðið
að leyndarmáli.
Hann þjáðist en þurfti að velja.
Hann var líkamlega háður eitur-
lyfjum og hræddist mest að taka út
afleiðingar. Bara pínulítið lengur!
Hann þurfti að greiða dílernum
skuld, því annars væri hans líf og
annarra í hættu. Þá mundi hann fara
í meðferð og hún yrði að skilja það.
Eina nóttina vaknaði hún við sím-
ann. Hann hringdi til að segja henni
að hún væri besta mamma í heimi og
honum þætti leiðinlegt að hafa valdið
henni þessum áhyggjum og hann
kæmi fljótt heim.
Þá nótt grét hún sig í svefn eins og
margar aðrar nætur. Úti heyrðist í
sírenum sjúkrabíla, en hún gat ekki
meira. Lítill ömmustrákur lá við hlið-
ina á henni með pínulítið bros í svefn-
inum. Sagan hafði endurtekið sig
með öðrum litlum engli.
Móðurást
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Móðir ungs manns í Reykjavík lýsir hér angist sinni
vegna fíkniefnaneyslu sonarins. Hann fór í meðferð
og náði tveimur árum án neyslu. Þá átti hann mjög
gott líf, að hennar sögn, stundaði bæði nám og
vinnu. Nú er hann í neyslu og hver dagur kvöl. Ekki
aðeins fyrir hann, heldur einnig móður hans. Ótt-
inn og vonbrigðin eru hennar daglegu förunautar.
Ný stjórn
hjá Hvöt
NÝ STJÓRN hefur verið kjörin
í Hvöt, félagi sjálfstæðiskvenna í
Reykjavík. Stefanía Óskarsdótt-
ir stjórnmálafræðingur var end-
urkjörin formaður.
Auk hennar eiga nú sæti í
stjórn Hvatar þær Aðalheiður
Kristjánsdóttir stjórnmálafræð-
ingur, Áslaug Auður Guð-
mundsdóttir lögfræðingur,
Björg Anna Kristinsdóttir al-
þjóðamarkaðsfræðingur, Guð-
ríður Margrét Kristjánsdóttir
lögfræðingur, Hilda Björg Jóns-
dóttir fulltrúi, Kolbrún Baldurs-
dóttir sálfræðingur, Rúna
Malmquist viðskiptafræðingur
og Sveinbjörg Birna Svein-
björnsdóttir lögfræðingur.
Fimmfalt
fleiri bruna-
tjón í des-
ember
BÚAST má við því að rúmlega
700 brunatjón verði tilkynnt til
tryggingarfélaganna í desem-
ber. Það eru fimmfalt fleiri til-
kynningar en berast að jafnaði
aðra mánuði ársins, en sam-
bærileg tala fyrir þá er 140.
Í frétt frá Vátryggingarfélagi
Íslands kemur fram að hægt er
að sporna við þessari miklu
aukningu með réttum undirbún-
ingi. Bent er á nauðsyn reyk-
skynjara, slökkvitækis og eld-
varnarteppis. Gott sé að hafa
reykskynjara í hverju svefnher-
bergi og á hverri hæð. Þá þurfi
að skipuleggja flóttaleiðir og
kenna börnum á heimilinu
hvernig eigi að bregðast við
háska. Mikilvægt sé að koma öll-
um út úr húsinu strax, jafnvel
áður en hringt er í slökkvilið.