Morgunblaðið - 02.12.2001, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 2. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
H
ÁTÍÐARHÖLD
hafa riðið húsum
vegna 28 ára stjórn-
arafmælis forsetans.
Hinn 16. nóvember
1970 dróst Hafez al
Assad á að leiða
þjóðina til framtíðar og sú framtíð
stendur enn. Samkvæmt nýrri banda-
rískri skilgreiningu er forsetinn á
besta aldri, 68 ára, og þess að vænta
að hann verði hundrað ára og slaki
ekki á í föðurhlutverkinu. Stórir borð-
ar með hjartnæmum árnaðar- og
hyllingaróskum og fleiri málverk af
honum voru sett upp til að prýða
borgina. Hátíðarhöldin náðu hámarki
á sjálfan afmælisdaginn en aðdrag-
andinn stóð hátt í viku.
Hinn 16. voru skrúðgöngur og
húrrahróp, lúðrasveitir léku og flug-
eldasýning var upp á Kassioun-fjalli
svo allir ættu kost á að fylgjast með.
Forsetinn kom fram hér og hvar og
sagði eitthvað fallegt og viturlegt og
sjónvarpið sýndi frá því þegar fólk
ruddist að til að snerta hann. Ég
skildi því miður ekki hvað forsetinn
sagði en þjóðin var glöð og það var
fyrir mestu.
– Þetta er frjálst land, allir mega
segja það sem þeir vilja og svo er að
sjá hvað gerist eftir það, sagði náungi
sem ég hitti á Middle East Tourism.
Hann leit í kringum sig og bætti við: –
Það er eins gott að Mohammed Khalil
heyrir ekki til mín.
Svo hló hann glaðhlakkalega. Ég
vænti þess að Mohammed sé sérstak-
lega forsetahollur en mér fannst
þetta hnyttilega orðað.
Í skólanum fórum við ekki varhluta
af gleðinni og var efnt til samkvæmis
á skólalóðinni. Óskað var eftir að við
syngjum eða dönsuðum en vegna
þess hve skammt við vorum komin í
arabísku var ekki mælst til að við
flyttum ræðu. Enginn vildi gera neitt
en framboð úr öðrum bekkjum var
yfrið nóg. Við hlýddum á söng arm-
enskra stúlkna með hörkufínum ein-
söngvara, ítalskur hópur dansaði og
ensk stúlka spilaði á gítar og trallaði
írsk og skosk þjóðlög. Nemandi í
þriðja bekk hélt ræðu og síðan voru
hringdansar.
Þetta var í löngu frímínútunum og
kennsla var felld niður síðasta
klukkutímann og sumir ætluðu að
nota tækifærið og laumast í burtu. En
þetta varð hin besta skemmtun og all-
ir fengu kökusneið og gos. Skólastýr-
an flutti ræðu og ég skildi hana ekki.
Nema þegar hún vék að forsetanum
því þá klöppuðu allir kennararnir í
takt. Loks var fluttur þjóðsöngurinn.
Það er engum vafa undirorpið að Sýr-
lendingar eru sólgnir í hátíðarhöld og
fagna hverju tilefni til að gera sér
glaðan dag.
Samskipti kynjanna
Ég veitti þessari áköfu dansgleði
eftirtekt þegar ég var í Bosra í suður-
hlutanum á síðasta vori. Þar er
stærsta útileikhús í heimi frá tímum
Rómverja. Þegar ég kom þangað var
allt fullt af dansandi skólakrökkum á
öllum aldri. Þeir slógu upp dansi á
sviðinu eða upp um öll sæti. Stúlkur
tóku þátt í öllu ekki síður en karl-
menn en í sumum arabalöndum væri
það óhugsandi. Víða er konum bann-
að að setjast inn á veitingastaði en
það þykir sjálfsagt mál hér. Trúlofuð
ungmenni skrafa hvort við annað án
siðgæðisvarða og konur eru alls stað-
ar í atvinnulífinu. Hvort konur gegna
trúnaðarstöðum veit ég ekki enn. Mér
finnst kynin umgangast frjálslega
þótt siðsemin sé í fyrirrúmi.
Á dögunum mæltum við Abdel okk-
ur mót á veitingahúsi og við næsta
borð sat ungt par. Hún drakk djús og
hann bjór. Hvergi var nein frænka.
Ég hafði gaman af því að horfa á þau
tala saman og velti fyrir mér hvað þau
væru að spjalla um. Kannski voru þau
að undirbúa brúðkaupsveisluna eða
tala um hvað þau ætluðu að eiga mörg
börn. Það var þó augljóst að stúlkan
var ekki í sólskinsskapi.
Abdel sagði að stúlkan efaðist um
heilindi unnustans:
– Ég veit ekki hvort þú elskar mig,
sagði hún og horfði í kringum sig. –
Þú hringdir ekki í gær. Ætlarðu að
vera svona þegar við erum gift?
Mamma þín sagði að þú hefðir farið
með vinum þínum að spila bagamon
og reykja vatnspípu. Hvernig veit ég
hvort það er rétt?
Hún hækkaði röddina en kærast-
inn vildi ekki að nærstaddir heyrðu
orðaskipti þeirra svo hann sussaði á
hana. Hún hreytti út úr sér að hann
væri gamaldags og hún sætti sig ekki
við þetta. Til að kóróna þetta þreif
hún sígarettu úr pakkanum hans,
kveikti í og blés mekkinum framan í
hann og hóstaði ógurlega.
Ég var ekki með á hreinu hvernig
samtalinu lauk en að síðustu sljákkaði
í henni og honum tókst að sannfæra
hana um að hann yrði fyrirmyndar-
eiginmaður. Þau leiddust í burtu og
fegin var ég að vandamálið var úr
sögunni.
Ég spurði Abdel hvort ungt fólk
veldi yfirleitt maka án samráðs við
foreldra sína og hann sagði að allur
gangur væri á því. Í borgum eins og
Damaskus og Aleppo væri talið sjálf-
sagt að ungt fólk réði þessu meira eða
minna en samþykki foreldra væri þó
nauðsynlegt. Mjög fátítt væri að ungt
fólk gengi í hjónaband gegn vilja for-
eldra.
– En það er líka fátítt að stúlka sé
neydd í hjónaband, sagði hann. –
Kannski úti í sveitunum í austurhlut-
anum þar sem gamlir siðir gilda. Það
má stjórn forsetans eiga að hún hefur
lagt kapp á að stúlkur hljóti menntun
ekki síður en piltar og með menntun
kemur hugsun og sjálfstæður vilji.
Það þótti rétt og sjálfsagt að unga
fólkið fengi að vera samvistum eftir
að það trúlofaðist. Abdel sagði að
unga fólkið væri sér meðvitandi um
þau siðferðismörk sem þjóðfélagið og
trúin setti og brygðist ekki trausti
foreldra með því að hafa kynmök fyr-
ir hjónaband.
– Ég brást, sagði hann dapur í
bragði. – Ég fékk að súpa seyðið af
því.
Í framhaldsskólum og háskólum
Sýrlands hefur helmingur nemenda
verið stúlkur síðustu ár og þær sækja
í hvers konar greinar, ekki aðeins
hefðbundnar kvennagreinar. Þær eru
lögmenn, verkfræðingar, læknar og
efnafræðingar. Margar halda áfram
að vinna utan heimilis eftir giftingu
andstætt því sem gerist í Egypta-
landi. Ekki er mikið um barnaheimili
og leikskóla, en þeir þekkjast þó, en
oftast er sjálfsagt að eldri konur inn-
an fjölskyldunnar gæti barnanna því
fjölskyldubönd eru hér sem annars
staðar í löndum araba afskaplega
sterk.
Hvert sem litið er á götum úti sjást
skólakrakkar á leið úr skóla eða í
skólann, enda komast foreldrar ekki
upp með það að senda börn sín ekki í
skóla. Mér þótti óviðkunnanlegt að
sjá hvað skólafötin líkjast hermanna-
búningum. En hér í ríki hermennsk-
unnar er það gert af ásettu ráði og ég
reikna ekki með að krakkarnir hugsi
út í þetta. Skólabúningur sparar efna-
minni fjölskyldum útgjöld og ekki
þarf að hafa áhyggjur af því að einn
krakki sé í fínni fötum en annar.
Síðustu áratugi hafa sýrlenskar og
íraskar konur verið taldar framsækn-
astar arabískra kvenna þótt ástandið
í Írak síðasta áratug hafi breytt öllu
lífi í landinu, ekki síst högum kvenna.
Það er umhugsunarefni að hagur
kvenna skuli standa hvað best í þess-
um tveimur ríkjum, Írak og Sýrlandi,
þar sem alræmdir einræðisherrar
hafa verið við stjórn í áratugi.
„Besti maðurinn í starfið
er venjulega kona“
Ein af ástæðum þess hve Vestur-
landabúum gengur erfiðlega að skilja
stöðu konunnar meðal araba er án efa
að okkur hættir til að líta á ytri merk-
in og leggja í þau of mikla þýðingu.
Fjölskyldumynstur araba er gerólíkt
okkar, hefðir og siðir framandlegir og
formfesta rík innan fjölskyldunnar.
Við verðum að hafa hugfast að trúin,
islam, er meira en trú. Hún er lífs-
viðhorf, hvort sem er litið á hina fé-
lagslegu eða siðfræðilegu hlið. Víst er
rétt að í Sádi-Arabíu og Jemen eru
konur beittar félagslegri kúgun sem
óvíða þekkist annars staðar í Mið-
austurlöndum, einkum í Sádi-Arabíu.
En það er of langt seilst að stimpla
allar arabaþjóðir. Óumdeilt er að
samkvæmt islam eru konur jafn
réttháar körlum og gert er ráð fyrir
því að þær séu fjárhagslega sjálf-
stæðar.
Heimanmundur sem brúðgumi
greiðir við giftingu hefur til dæmis
farið mjög fyrir brjóstið á Vestur-
landafólki. En þeir peningar verða
séreign konunnar og eiginmaðurinn
má ekki snerta þá upphæð. Heiman-
mundurinn er því trygging fyrir kon-
una, hvort sem er við skilnað, maka-
missi eða önnur áföll.
Ég man þegar ég kom í mína einu
ferð til Kúveit fyrir tólf árum. Það var
þremur árum fyrir innrás Íraka í
landið. Þá var sjaldgæft að sjá
kúveiskar konur í kuflum, tísku-
fatnaður að hætti Vesturlanda var
allsráðandi. Þar hitti ég Wöfu al
Rasheed sem var forstöðumaður upp-
lýsinga og almannatengsla Kauphall-
arinnar. Fyrir ofan skrifborðið henn-
ar hékk spjald sem á stóð: „Besti
Á meðal araba
Jóhanna Kristjónsdóttir tók
sig til fyrir nokkrum árum
og hóf arabískunám, fyrst í
Kaíró í Egyptalandi og síð-
an í Damaskus í Sýrlandi.
Segir Jóhanna hér frá hátíð-
arhöldum vegna stjórnar-
afmælis Sýrlandsforseta,
stöðu kvenna og tildragelsi
sýrlenskra ungmenna.
Það er engum vafa undirorpið að Sýrlendingar eru sólgnir í hátíðarhöld og fagna
hverju tilefni til að gera sér glaðan dag.
Það þótti rétt og sjálfsagt að unga fólkið fengi að vera samvistum eftir að það trúlofaðist.
Assad, hinn ástsæli leiðtogi.