Morgunblaðið - 24.01.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 24. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
JÓN Kristjánsson (B) heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra lýsti því yfir
á Alþingi í gær að hann vildi að ríkið
eignaðist að fullu húsnæði Heilsu-
verndarstöðvar Reykjavíkur við
Barónsstíg. Ásta Möller (D) sem
spurði ráðherrann um fyrirætlanir
hins opinbera vegna húsnæðisins,
segir mikilvægast að áfram fari fram
í því starfsemi á sviði heilbrigðis-
þjónustunnar.
Ásta Möller sagði að hús Heilsu-
verndarstöðvarinnar ætti sér langa
sögu og væri eitt af fallegustu húsum
borgarinnar, teiknað af Einari
Sveinssyni arkitekt. Rakti hún sögu
hússins og benti á að með lögum um
heilbrigðisþjónustu frá 1974 var gert
ráð fyrir að starfsemi heilsuvernd-
arstöðvarinnar færðist að mestu yfir
til heilsugæslustöðva og hefði stöðin
upp frá því starfað með stoð í bráða-
birgðalögum sem framlengd voru,
fyrst nokkur ár í senn og síðar ár-
lega. Ákvæði um Heilsuverndarstöð-
ina hefðu svo fallið úr gildi árið 1997
og því hefði hún ekki verið til sam-
kvæmt lögum sl. fimm ár.
„Samt sem áður fer þar fram
blómleg starfsemi,“ sagði Ásta og
nefndi að þar væri til húsa t.d. mið-
stöð mæðraverndar og heilsuvernd-
ar barna fyrir allt landið auk ýmissa
verkefna á sviði lýðheilsu, annarra
átaksverkefna og skrifstofa á heil-
brigðissviði, auk þess sem fjórða
hæðin væri leigð út sem lestrarað-
staða læknanema. Þá hefði öll yfir-
stjórn heilsugæslunnar í borginni
þar aðsetur.
Húsnæðið hálfmunaðarlaust
á undanförum árum
Ásta sagði mikla óvissu um fram-
tíðarhlutverk hússins og því renndu
margir til þess hýru auga, þ.m.t.
Landspítalinn fyrir öldrunardeild og
ríkissjóður fyrir heilbrigðisráðu-
neytið eða skrifstofur Landlæknis.
Jafnvel hefðu einkaaðilar lýst yfir
vilja til þess að byggja þar upp ólíka
starfsemi.
„Húsnæðið hefur verið hálfmun-
aðarlaus á undanförnum árum, það
er í eigu borgarinnar og ríkisins og
virðist eignaraðildin óútkljáð, sem
staðið hefur í vegi fyrir framtíðar-
nýtingu þess,“ sagði Ásta og sagði
brýnt að leysa málið sem fyrst;
mörgum væri umhugað um að húsið
yrði áfram notað undir heilsuvernd-
arstarfsemi.
Ríkið á 40% á móti
hlut borgarinnar
Heilbrigðisráðherra sagði að í
huga Reykvíkinga og margra ann-
arra hér á landi væri bygging
Heilsuverndarstöðvarinnar tákn fyr-
ir heilbrigðisþjónustu á Íslandi.
Reykjavíkurborg ætti 60% hússins
en ríkið 40%. Það leiddi því af sjálfu
sér að ríkið gæti ekki einhliða ráð-
stafað þessari eign, en þó hefðu stað-
ið yfir viðræður um nýtingu hússins
við borgaryfirvöld, sem ítrekað hefði
lýst yfir vilja sínum til þess að selja
sinn hlut. Ekki stæði hins vegar vilji
til þess af hálfu ríkisins, enda sögu-
legt gildi hússins mikið.
Upplýsti ráðherrann að til skoð-
unar væri m.a. að nýta húsið undir
forvarnarmiðstöð og þær hugmyndir
yrðu skoðaðar frekar.
„Ég teldi æskilegast að ríkið eign-
aðist hlut borgarinnar í húsi Heilsu-
verndarstöðvarinnar og þannig yrði
tryggt að húsið nýttist áfram í þágu
heilbrigðisþjónustu. Ég tel nauðsyn-
legt að ná sem fyrst samkomulagi við
borgina um slíka ráðstöfun og taka
síðan ákvarðanir í framhaldi af því,“
sagði Jón.
Katrín Fjeldsted (D) sagði um-
ræðu um framtíð hússins skipta máli
og sagðist hún telja að heilsugæslan í
Reykjavík þyrfti á húsnæðinu að
halda. Velti hún því aukinheldur upp
hvort ekki væri skynsamlegt að
heilsugæslan færi í heild aftur til
sveitarfélaganna og beðið yrði því
enn um sinn með breytingar á eign-
arhaldi hússins.
Heilsuverndarstöðin við Barónsstíg í Reykjavík
Heilbrigðisráðherra
vill að ríkið eignist húsið
SÚ REGLA hefur verið tekin upp í
sjóbjörgunarstöð Landhelgisgæsl-
unnar að kalla einnig á þyrlur Varn-
arliðsins við svipaðar aðstæður og
voru á strandstað við Svörtuloft á
Snæfellsnesi í byrjun desember sl.
Þetta kom fram í svari Sólveigar
Pétursdóttur (D) dómsmálaráðherra
við fyrirspurn Guðjóns A. Kristjáns-
sonar, formanns þingflokks Frjáls-
lynda flokksins, á Alþingi í gær um
útkallstíma björgunarþyrlu og
stjórn björgunaraðgerða á slysstað
vegna strands Svanborgar SH und-
an Svörtuloftum 7. desember sl. en
þar drukknuðu þrír skipverjar og
einn komst lífs af.
Guðjón Arnar spurði hver væri
skýringin á því að viðbragðstími við
útkalli á TF-LÍF vegna sjóslyssins
við Svörtuloft var svo langur sem
raun bar vitni. Hvers vegna Varn-
arliðsþyrla hafi ekki verið kölluð út
samtímis þar sem erfiðar aðstæður
til björgunar við þessa strönd væru
þekktar, m.a. úr sjóslysum þar sem
aðeins var unnt að bjarga mönnum
með þyrlu. Og loks hverjum í stjórn-
kerfi slysavarna bæri að kalla eftir
aðstoð Varnarliðsins og hvers vegna
það hafi dregist í þessu tilviki.
Dómsmálaráðherra sagði að
Landhelgisgæslan hefði ekki farið
þess formlega á leit að bifreiðir sem
aka áhöfn björgunarþyrlna á flugvöll
fái heimild til neyðaraksturs. Málið
hefði verið rætt fyrir nokkrum árum
og mönnum þá þótt verulegir ann-
markar á því að veita slíka heimild.
Vildi hún ekki útiloka að slíkt yrði
skoðað frekar, en mikilvægt væri að
slíkar heimildir væru takmarkaðar.
Ráðherra sagði að meðal útkalls-
tími þyrlu Landhelgisgæslunnar
væri 30 mínútur í svonefndu alfa-
útkalli, en tíminn gæti þó verið mis-
jafn eftir eðli útkalls og veðri. Upp-
gefinn viðbragðstími TF-LÍF væri
hins vegar ein klukkustund. Hefði
veðurhæð á Reykjavíkurflugvelli
verið þannig umrætt kvöld, að á
mörkum hefði verið að hægt væri að
opna skýlishurðir og gangsetja
hreyfla. Hefði þurft að beita sér-
stakri aðferð til þess. Hefði TF-LÍF
hafið sig á loft 38 mínútum eftir að
útkall barst.
Ráðherra sagði að við björgunar-
aðgerðir við suðurströndina, í mars
1997, þegar áhöfnum á Dísarfelli,
Víkartindi og Þorsteini var bjargað
hefði verið talið að tæki Landhelg-
isgæslunnar nægðu og sú hefði orðið
raunin. Við Svörtuloft hefði í fyrstu
þótt nægjanlegt að TF-LÍF færi ein
til björgunar, en hálfri klukkustund
síðar hefði til öryggis verið ákveðið
að kalla þyrlur Varnarliðsins til að-
stoðar.
„Það hafði þá aldrei komið fyrir að
þyrlur Landhelgisgæslunnar hefðu
þurft að snúa til baka frá björgunar-
aðgerðum vegna bilana, eins og síðar
varð raunin í þessari björgunarað-
gerð. Það að kalla á þyrlur Varnar-
liðsins, áður en nokkuð benti til þess
að TF-LÍF gæti ekki lokið verkefn-
inu, var í raun frábrugðið venju. Eft-
ir þennan atburð hefur sú regla ver-
ið tekin upp í sjóbjörgunarstöð
Landhelgisgæslunnar að kalla einn-
ig á þyrlur Varnarliðsins við svip-
aðar aðstæður,“ sagði Sólveig Pét-
ursdóttir ennfremur sem gat þess
jafnframt að einnig hefði verið á
mörkum að Varnarliðið hefði getað
orðið við beiðni um aðstoð vegna
veðurs, en þyrlusveit þess hefði
þarna unnið einstakt björgunaraf-
rek, en bæði Landhelgisgæslan og
björgunaraðilar í landi hefðu lagt
sitt af mörkum og ekki mætti van-
meta það.
Dómsmálaráðherra svarar fyrirspurn um útkallstíma björgunarþyrlu
Þyrlur Varnarliðsins
verða einnig kallaðar út
SAMÞYKKT var á Alþingi í
gær, með 35 samhljóða atkvæð-
um, að heilbrigðisráðherra flytji
Alþingi skýrslu um ófrjósemis-
aðgerðir sem gerðar voru skv.
lögum nr. 16/1938 á gildistíma
þeirra frá 1938–1975. Í skýrsl-
unni verði leitast við að svara
margvíslegum spurningum, svo
komast megi til botns í því hvort
mannréttindi hafi verið brotin á
fleiri Íslendingum en þeim sem
vann dómsmál gegn íslenska
ríkinu í janúar 1996. Í því dóms-
máli, sem ekki var áfrýjað, var
ríkið dæmt til þess að greiða
manni 4 milljónir kr. í bætur fyr-
ir ólögmæta ófrjósemisaðgerð
sem gerð var á honum 18 ára
gömlum árið 1973.
Tilgangur laganna að koma
í veg fyrir úrkynjun
Þingflokkur Samfylkingar-
innar í heild óskaði eftir skýrsl-
unni, en Þórunn Sveinbjarnar-
dóttir er fyrsti flutningsmaður. Í
greinargerð með skýrslubeiðn-
inni kemur fram að áhrif mann-
kynbótastefnunnar séu auðsæ í
lögunum frá 1938.
„Tilgangur laganna var að
koma í veg fyrir úrkynjun í sam-
félaginu en fyrirmyndin var sótt
til bandarískra og skandinav-
ískra laga. Lögin voru einkum
sett til höfuðs úrkynjunarvand-
anum sem talinn var stafa af
treggáfuðum, fávitum og geð-
veikum. Svo virðist sem lögin
hafi endurspeglað tíðarandann
vel því að þau voru samþykkt
einróma á Alþingi. Rannsóknir
hafa leitt í ljós að víða erlendis
voru gerðar fjölmargar ófrjó-
semisaðgerðir án vitundar og
samþykkis þeirra sem í hlut
áttu, t.d. í Svíþjóð á árunum
1934–76,“ segir í greinargerð-
inni og ennfremur að í ljósi
dómsins frá árinu 1996 vakni
spurningar um hvort fleiri dæmi
séu þess að fólk hér á landi hafi
verið gert ófrjótt án vitundar
þess.
Ófrjósemisað-
gerðir hér á
landi 1938–1975
Alþingi
samþykkir
að biðja
um skýrslu
SVERRIR Hermannsson, formaður
Frjálslynda flokksins, segir að eng-
inn fái að vera stikkfrí í verðþenslu-
málunum nema ríkisstjórnin. Á
tveimur mánuðum eða svo hafi
fulltrúar atvinnulífsins og alþýðu-
stéttanna dregið ríkisstjórnina að
fundarborði til þess að gera henni
grein fyrir því sem hún virtist ekki
hafa vitað, hvert stefndi í fjármálum
okkar og verðþenslumálum. Þó beri
ríkisstjórnin fullkomna ábyrgð á því.
Þetta kom fram í umræðum utan
dagskrár um horfur í efnahags-
málum á Alþingi á þriðjudag.
Sverrir sagði auðvitað þakkarvert
að verslun í landinu virðist ætla að
taka við sér með þeim hætti að
lækka verð á vöru sinni. Þó standi
þar margt út af og stóru keðjurnar
virðist ekki ætla að taka þátt í
leiknum. Forsætisráðherra hefði til-
kynnt í viðtali við Morgunblaðið að
mjög yrði þrýst á um þetta.
„Hvað er undirstaða þess að
draga úr verðþenslu? Hvaða ráðum
beita menn? Það er auðvitað stjórn
ríkisfjármálanna sem hefur úr-
slitaþýðingu í því efni. Sverrir tók
dæmi um hækkun útgjaldaliða fjár-
laga frá árinu 2000 til 2001 þar sem
menn hefðu eytt „eins og óðir væru
heimildalaust“ 14,9 milljörðum
þannig að hækkunin á milli ára hafi
numið nærri 20%.
„Þetta er auðvitað gjörsamleg vit-
firring en það er ekki von að ríkis-
stjórnin uggi að sér þar sem formað-
ur hennar málar stöðugt góðæris-
myndir á vegginn,“ sagði formaður
Frjálslynda flokksins.
Stjórn
ríkisfjár-
mála hef-
ur úrslita-
þýðingu
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Að mörgu er að hyggja á Alþingi. Hér eru þeir Gunnar Birgisson og Sverrir Hermannsson í þungum þönkum. FUNDUR hefst á Alþingi í dag,
fimmtudag, kl. 10.30. Á dagskránni
eru ýmis mál, t.d. hvort fela eigi
dómsmálaráðherra að flytja Alþingi
skýrslu um stöðu og þróun löggæslu,
frumvörp um loftgerðir, skráningu
skipa, samgönguáætlun og ýmis
skattaleg álitaefni.