Morgunblaðið - 24.01.2002, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 24. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
F
RUMVARP til laga um
samgönguáætlun var
kynnt samgöngunefnd
Alþingis í gær. Er áætl-
að að mæla fyrir því á
Alþingi í dag. Samgönguáætlun tek-
ur til allra þriggja þátta í samgöngu-
málum landsins, þ.e. samgangna á
landi, í lofti og á sjó. Er þetta í fyrsta
sinn sem slík samræmd áætlun er
sett fram. Nær hún til 12 ára, 2003
til 2014, og er henni skipt í þrjú fjög-
urra ára tímabil. Skýrsla stýrihóps
um samgönguáætlun sem kynnt var
á blaðamannafundi í gær, verður
lögð til grundvallar við gerð þings-
ályktunartillagna um samgöngu-
áætlun næstu ára.
Sturla Böðvarsson samgönguráð-
herra sagði að það hefði nokkuð ver-
ið rætt undanfarin ár að nauðsynlegt
væri að samræma sem mest fram-
kvæmdir í samgöngukerfinu og öll-
um rekstri þess. Það hafi verið með-
al markmiða ríkisstjórnarinnar að
vinna að samræmdri samgöngu-
áætlun sem tæki til allra þátta sam-
gangna. Í samræmi við þetta hafi
hann skipað stýrihóp í maí 2000 til
að hefjast handa og væri hann nú að
skila verki sínu. Formaður hópsins
var Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
borgarfulltrúi en aðrir í hópnum
voru Helgi Hallgrímsson vegamála-
stjóri, Hermann Guðjónsson, for-
stjóri Siglingamálastofnunar Ís-
lands, Magnús Oddsson ferða-
málastjóri og Þorgeir Pálsson
flugmálastjóri. Með hópnum störf-
uðu Jóhann Guðmundsson skrif-
stofustjóri og Sigurbergur Björns-
son verkefnisstjóri. Ráðherra sagði
hópinn hafa unnið gott verk en
skýrslan var kynnt samgöngunefnd
Alþingis í gær. Kvað ráðherra henni
hafa verið vel tekið.
Hagkvæmni og aukið öryggi
meðal markmiða
Meginmarkmið í samgönguþjón-
ustu eru þau að stuðla að bættum
hreyfanleika í samgöngukerfinu,
hagkvæmni í rekstri og uppbygg-
ingu samgangna, umhverfislega
sjálfbærum samgöngum og öryggi.
Með hreyfanleika er átt við ferðir
einstaklinga í km á dag að meðaltali.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson sagði að
fyrir 100 árum hefði þessi hreyfan-
leiki verið hálfur km á dag en í dag
væri hann um 40 km á dag.
Meginmarkmið í öryggi er að það
verði eins og best gerist með öðrum
þjóðum og eru í samgönguáætlun-
inni settar fram hugmyndir um leið-
ir að þessum markmiðum.
Með samgönguáætlun til 12 ára er
ætlunin að líta á samgöngur landsins
í heild sinni en samræming ein-
stakra þátta samgangna, þ.e. flug-
áætlunar, hafnaáætlunar og veg-
áætlunar hefur ekki verið með
formlegum hætti til þessa.
Í lagafrumvarpinu er gert ráð fyr-
ir að samgönguráðherra leggi á fjög-
urra ára fresti fram á Alþingi tillögu
til þingsályktunar um samgöngu-
áætlun sem taki til fjáröflunar og út-
gjalda til flugmála, vegamála og sigl-
ingamála. Skal skilgreina þar það
grunnkerfi sem ætlað er að bera
stofnkostnaður. Til flugm
verja um 11,8 milljörðum
hverju tímabili og eru reks
þar yfirgnæfandi eða um
arðar á hverju tímabili.
Þessum hlutföllum er öfu
vegamálum en þar fara
milljarðar til rekstrar og þ
hverju tímabili. Til viðhalds
11 milljarðar á hverju tímab
lega helmingur framlaga
mála fer til stofnkostnaðar
30 milljarðar á hverju tíma
fara 55 til 56 milljarðar
vegamála á hverju tímab
Helgi Hallgrímsson vegam
þetta sýna að vegakerfið sé
frumstigi og enn sé langt í
að ljúka verkefnum þar í
við kröfur sem sífellt fari
um afköst og aðbúnað.
Meðal stórra liða í vegam
nefna framlög til jarðga
áætluð eru 5,8 milljarða
tímabilið, 4,2 milljarðar þ
og 2 milljarðar á síðasta fjö
tímabilinu. Til framkvæmd
uðborgarsvæðinu fara 6,
milljarður króna eða alls 2
meginþunga samgangna og gera
grein fyrir ástandi og horfum í sam-
göngum í landinu. Jafnframt skal
marka stefnu fyrir allar greinar
samgangna næstu tólf ár og skal í
áætluninni meta og taka tillit til
þarfa ferðaþjónustunnar fyrir bætt-
ar samgöngur. Frumvarp ráðherra
gerir ráð fyrir að hann skipi sam-
gönguráð sem hafi yfirumsjón með
gerð samgönguáætlunar.
Yfir 70 milljarðar til sam-
göngumála á hverju tímabili
Samkvæmt hugmyndum í skýrslu
stýrihópsins á að verja milli 72 og 74
milljörðum króna til samgöngumála
á hverju fjögurra ára tímabili áætl-
unarinnar. Samgönguráðherra segir
þessa upphæð svipaða því sem fyrri
hugmyndir um áætlun á hverju sviði
samgangna fyrir sig gerðu ráð fyrir.
Til siglingamála er áætlað að
verja tæplega 6,9 milljörðum á
fyrsta fjögurra ára tímabilinu, 4,7
milljörðum á því næsta og sömu
upphæð á síðasta tímabilinu. Til
rekstrar er varið 3,3 milljörðum á
hverju tímabili en afgangurinn er
Flugmál, vegamál og siglingar í eina sæng með samgö
Ætlunin að sam
samgönguframkv
Samgönguáætlun kynnt. Frá vinstri: Jóhann Guðmundsson, M
Þ. Vilhjálmsson, Sturla Böðvarsson, Helgi Hallgrí
Ráðgert er að verja
rúmum 70 milljörðum
til samgöngumála á
hverju fjögurra ára
tímabili 12 ára sam-
gönguáætlunar.
Jóhannes Tómasson
kynnti sér skýrslu
stýrihóps um sam-
gönguáætlun.
STÝRIHÓPUR um samgöngu-
áætlun til tólf ára hefur skil-
greint tillögu að grunnneti sam-
göngukerfis landsins. Er þar
tiltekið hvaða þættir leggja
grunn að samgöngum lands-
manna. Segir í skýrslu stýrihóps-
ins að grunnnetið gagnist öllum
landsmönnum og sé uppbygging
þess í þágu landsins alls fremur
en einstakra byggðarlaga.
Í grunnnetinu eru 10 áætl-
unarflugvellir, þ.e. við Reykjavík,
Keflavík Bíldudal, Ísafjörð, Sauð-
árkrók, Akureyri, Þórshöfn, Eg-
ilsstaði, Höfn og Vestmannaeyjar.
Hafnir eru 33 og er þar miðað
við hafnir með meira en 10 þús-
und tonna vöruflutning árlega
eða þar sem landað er me
þúsund tonnum af sjávarf
Þá teljast til grunnnets
5.200 km af 13 þúsund km
þjóðvegakerfi landsins eð
Eru þar teknir inn allir st
ir og tengivegir við bygg
kjarna með um það bil 10
eða fleiri. Þá tilheyra því
fjölförnustu tengivegirni
fjórir hálendisvegir sem b
upp. Eru það Sprengisan
Kjalvegur, Kaldidalur og
baksleið nyrðri. Með upp
ingu hálendisvega er átt
legu þeirra og gott yfirbo
lengdur verði nýtingartím
þeirra. Nánari skilgreinin
ur þó ekki fyrir.
Grunnnet samgangna
fyrir alla landsmenn
LYFTISTÖNG FYRIR
MIÐBORG OG MENNINGU
Tillögur þeirra sem hlutu verð-laun í samkeppni um skipulagvið tónlistar- og ráðstefnuhús
og hótel við höfnina í Reykjavík voru
kynntar hér í blaðinu á þriðjudag, en
mál þetta hefur verið til umræðu með
nokkrum hléum í langan tíma. Vegna
þess hve þörfin fyrir tónlistarhús er nú
orðin brýn er sérstaklega ánægjulegt
að sjá hversu vel útfærð sú tillaga er,
sem dómnefnd taldi besta. Ef hún
verður útfærð nánar hefur hún alla
burði til að verða mikilvæg lyftistöng
fyrir miðborg Reykjavíkur, ferðaþjón-
ustuna og síðast en ekki síst tónlistar-
lífið í landinu, eins og Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir borgarstjóri benti á í ávarpi
sínu við afhendingu verðlaunanna.
Svæðið sem skipulag tillögunnar
nær yfir er stórt og nær allt frá Norð-
urstíg í vestri, að Klapparstíg og Ing-
ólfsstræti í austri, Sæbraut, Tryggva-
götu og Hafnarstræti í suðri og loks
höfninni í norðri. Á þessu tiltekna
svæði hefur lengi verið þörf fyrir upp-
byggingu í takti við breyttar áherslur í
þróun borgarinnar og því mikilvægt að
vel takist til við að tengja þessi nýju
mannvirki því atvinnulífi sem er þar
fyrir, auk þess sem á ríður að hægt
verði að nýta þau auknu umsvif sem
þeim fylgja miðborginni allri til frekari
framdráttar.
Það voru íslenski arkitektinn Guðni
Tyrfingsson og danskir samstarfs-
menn hans, þau Lotte Elkjær, Mikel
Fischer-Rassmussen og Lasse Grosb-
øl, sem hlutu fyrstu verðlaun í sam-
keppninni. Guðni telur tónlistar- og
ráðstefnuhús ásamt hóteli við höfnina
hamla gegn neikvæðri þróun í mið-
borginni og m.a. geta komið í veg fyrir
að verslun og þjónusta færist í síaukn-
um mæli í úthverfin. „Með öflugu
menningarlífi og bættri þjónustu má
snúa þessari þróun við og tónlistar- og
ráðstefnuhús ásamt hóteli, kaffihúsum
og margs konar annarri þjónustu verð-
ur aðdráttarafl. Höfn, atvinnustarf-
semi og þjónusta eiga að geta búið
saman,“ sagði hann í viðtali við Morg-
unblaðið. Ekki þarf að orðlengja
hversu mikilvægt það er að í miðborg
Reykjavíkur þrífist virkt mannlíf að
degi til, sem eðlilegt mótvægi við það
blómlega næturlíf sem nú er drjúgur
þáttur í miðborgarbragnum.
Í verðlaunatillögunni er gert ráð fyr-
ir að Listaháskólinn verði í Tryggva-
götunni og tengist menningarstarf-
semi í Miðbakka með göngubrú.
Tæpast er hægt að finna honum ákjós-
anlegri stað í Reykjavík en þar, í næsta
nágrenni við Borgarbókasafn, Lista-
safn Reykjavíkur í Hafnarhúsi, nýtt
tónlistarhús og jafnvel háskólasvæðið
– þótt ekki sé nema vegna samnýtingar
og samstarfs sem slík nánd býður upp
á. Að auki yrði Listaháskólinn þarna í
beinum tengslum við atvinnulífið við
höfnina, það opna haf er mótar bæði
menningu okkar og lífsafkomu, og
mannlífið í miðborginni.
Að sögn Björns Bjarnasonar
menntamálaráðherra er næsta skref
þessa ferlis það að borg og ríki nái
saman um kostnaðarskiptingu verks-
ins. Vonandi verður það innan skamms
svo borgarbúar og raunar landsmenn
allir geti reitt sig á að draumurinn um
tónlistarhús og öflugri miðborgar-
kjarna rætist sem fyrst.
AÐ MÓTA SITT UMHVERFI
Þorvaldur S. Þorvaldsson, nýráðinnborgararkitekt, ræðir málefni
Reykjavíkurborgar á mjög opinn og
óvenju jákvæðan hátt miðað við al-
menna umræðu í viðtali, sem birtist við
hann í Morgunblaðinu á þriðjudag, og
fylgir mörgum skoðunum hans ferskur
andblær.
Þorvaldur segir í viðtalinu að
Reykjavík hafi mikla sérstöðu miðað
við stærri borgir í nágrannalöndunum
og bætir við: „Þetta eru borgir sem
hafa verið að byggjast upp á mörg
hundruð árum og þær eiga miðkjarna
sem er ævagamall. Við búum hins veg-
ar í borg sem hefur að mestu leyti
byggst á síðustu öld og þess vegna er
ekki nema eðlilegt að hún sé öðruvísi.
Ég lít svo á að það sé þýðingarmikil
spurning hvort Reykjavík eigi ekki að
fá að halda sérkennum sínum og vera
öðruvísi borg en aðrar borgir.“
Þorvaldur segir að vissulega eigi
menn að venjast gríðarlega þéttri
byggð með háum byggingum í erlend-
um borgum, en spyr hversu æskilegt
sé að sama þróun verði hér: „Bæði okk-
ar sjálfra vegna og vegna ferðamanna
held ég að við eigum að líta mjög til
sérkenna og einkenna Reykjavíkur.“
Hann tínir einnig til önnur rök fyrir
því að við eigum að hugsa okkur um
tvisvar áður en farið verði að byggja
upp í loftið og bendir á að við búum svo
norðarlega á hnettinum að yrði farið að
reisa sex til sjö hæða hús í Vatnsmýr-
inni værum við „hreinlega að búa til
borg þar sem 60% íbúa sjá næstum
aldrei til sólar. Með slíkum byggingum
og inngörðum milli þeirra eru menn
hreinlega að búa til myrkvun stóran
hluta ársins. Þetta er ein af ástæðun-
um fyrir því að við getum ekki byggt
eins og aðrar þjóðir og við eigum held-
ur ekki að gera það“.
Það er ekki skoðun Þorvaldar að
Reykjavík einkennist af óreiðu og
ósamræmi þótt borgin hafi löngu
sprengt utan af sér það skipulag, sem
hugsað var á fyrri hluta síðustu aldar.
Það skipulag hafi reyndar borið vitni
um framsýni og verið hugsað út öldina,
en niðurstaðan sanni og sýni hvað erf-
itt sé að hugsa mjög langt fram í tím-
ann: „Menn eiga auðvitað að eiga sér
framtíðarsýn en ég held að menn eigi
ekki að skipuleggja mjög langt inn í
framtíðina, hver kynslóð verður nokk-
uð að fá að móta sitt umhverfi.“
Embætti borgararkitekts er ný
staða hjá borginni.
Þorvaldur lýsir starfinu svo að það
snúist einkum um að setja fram sýn
eða heildstæða stefnu um hvernig
borgin eigi að þróast. Í borginni skap-
ar maðurinn sjálfur umhverfi sitt og
þar getur verið stutt á milli hins vel
heppnaða og umhverfisslyssins og því
er nauðsynlegt að við skipulag hins
einstaka sé hugsað fyrir heildinni. En í
þeirri vinnu er rétt að hafa hugföst orð
Þorvaldar um að hver kynslóð verði að
fá að hafa áhrif á umhverfi sitt vegna
þess að reynslan hefur sýnt að fram-
tíðin virðist eiga mjög erfitt með að
fara eftir skipulagi.