Morgunblaðið - 07.04.2002, Síða 11

Siv Friðleifsdóttir
NORRÆNA ráðherranefndin var stofnuð 1971 og er samstarfsvett-
vangur norrænu ríkisstjórnanna. Forsætisráðherrar bera megin-
ábyrgð á norrænu samstarfi í ráðherranefndinni.
Hvert aðildarríkjanna tilnefnir einn samstarfsráðherra, sem ber
ábyrgð á að samhæfa norrænt samstarf í sínu landi og jafnframt
starfsemi nefndarinnar. Siv Friðleifsdóttir umhverfisráðherra er
samstarfsráðherra í ríkisstjórn Íslands.
Norræna ráðherranefndin er í raun margar nefndir. Fagráðherrar
Norðurlandanna hittast til dæmis reglulega á hverju ári til skrafs og
ráðagerða.
Svæðissamstarf Norðurlandanna hefur vakið athygli víða um
heim, þegar svæðisbundið samstarf ríkja færist í vöxt. Samvinna
norrænna þingmanna og ríkisstjórna í Norðurlandaráði og Norrænu
ráðherranefndinni hefur verið einstök í alþjóðlegu samstarfi. Hefur
þetta samstarf orðið fyrirmynd samstarfs annars staðar í heiminum.
Norræna ráðherranefndin
málefnum ráðherranefndarinnar
hér á landi.
Norðurlandasamstarfið veltir um
9,5 milljörðum íslenskra króna á
ári. Um helmingur fjárins fer til
menningarverkefna af ýmsu tagi.
Löndin greiða í hlutfalli við þjóð-
arframleiðslu og er hlutur Íslands
1,1% eða rúmlega 104 milljónir
króna. Sé kostnaðinum við norrænt
samstarf deilt niður á þegna aðild-
arlandanna er kostnaðurinn innan
við 400 íslenskar krónur á mann á
ári.
Víðtækur stuðningur
Norræn samvinna virðist njóta
víðtæks stuðnings þegna aðildar-
landanna. Í upplýsingariti frá Nor-
rænu ráðherranefndinni kemur
fram að 91% þegna Norður-
landanna þekkja til Norðurlanda-
ráðs og Norrænu ráðherranefndar-
innar og 74% vilja efla norrænt
samstarf.
Aðildarlöndin hafa mótað hvert
sína stefnu í alþjóðasamstarfi.
Þannig eru þrjú í Atlantshafsbanda-
laginu og tvö með áheyrnarfulltrúa
þar á bæ. Þrjú landanna eru í Evr-
ópusambandinu og tvö á Evrópska
efnahagssvæðinu. Þrátt fyrir þenn-
an mun er norrænt samstarf í stöð-
ugri þróun og gengur í endurnýjun
lífdaga á hálfrar aldar afmælinu.
saman, en sitt í hverju lagi.“
Norðurlandaráðsfulltrúar skipa
sér í hópa eftir stjórnmálaskoðun-
um. Í ráðinu eru fjórir flokkahópar:
Jafnaðarmenn, miðjumenn, íhalds-
menn og vinstri sósíalistar. Hóp-
arnir móta sameiginlega stefnu til
hinna ýmsu mála og velja þingmenn
í nefndir. Að öðru leyti byggist
starf ráðsins á landsdeildum þar
sem fulltrúar hvers lands mynda
heild.
Nokkrar skipulagsbreytingar
voru gerðar á starfsskipulaginu á
síðasta áratug nýliðinnar aldar. Þá
var tekið upp skipulag sem byggð-
ist á þremur meginstoðum sem end-
urspegluðust í Norðurlandanefnd,
Evrópunefnd og grannsvæðanefnd.
Um síðustu áramót gekk í gildi nýtt
skipulag með fimm málefnanefnd-
um auk forsætisnefndar. Þykir
þessi skipan hæfa betur pólitísku
starfssviði ráðsins en hitt fyrir-
komulagið. Nefndirnar eru mennta-
og menningarmálanefnd, velferðar-
nefnd, borgara-og neytendanefnd,
umhverfis- og náttúruauðlindanefnd
og efnahags- og viðskiptanefnd.
Enn sem fyrr eiga svæðisbundnu
stoðirnar að vera þáttur í starfsemi
nefndanna. Forsætisnefnd stýrir
starfi ráðsins á milli þinga. Fer hún
einnig með utanríkis- og öryggismál
og samskipti Norðurlandaráðs við
aðrar alþjóðastofnanir. Í forsætis-
nefnd sitja 12 fulltrúar og forseti
Norðurlandaráðs. Núverandi forseti
er Outi Ojala frá Finnlandi. Þá
starfa eftirlitsnefnd og kjörnefnd.
Nefndirnar funda yfirleitt fjórum
sinnum á ári.
Samstarf á mörgum sviðum
Norðurlandaráð og hin megin-
stoðin í norrænni samvinnu, Nor-
ræna ráðherranefndin, hafa sam-
ræmt ýmis réttindi þegna
Norðurlandaþjóðanna. Nefna má
norræna vegabréfasambandið, sem
gerði Norðurlandabúum kleift að
ferðast á milli landanna án vega-
bréfa, samræmd atvinnuréttindi,
norrænu nemendaskiptin NordPlus,
og mikla samvinnu á sviði menning-
ar, mennta og rannsókna.
Samnorrænar stofnanir, 33 tals-
ins, eru fjármagnaðar og reknar í
heild eða að hluta af norrænu sam-
starfsfé. Stærst þeirra er Norræni
fjárfestingarbankinn í Helsinki,
bankastjóri er Jón Sigurðsson. Þá
má nefna Norræna iðnþróunarsjóð-
inn, Norræna genabankann, Nor-
ræna heilbrigðisháskólann, rektor
hans er Guðjón Magnússon. Á
menningarsviðinu má nefna Nor-
rænu húsin í Reykjavík og Þórs-
höfn í Færeyjum, ásamt norrænum
stofnunum á Álandseyjum og í
Grænlandi. Eins reka Norðurlöndin
upplýsingaskrifstofur í Eystrasalts-
löndum og St. Pétursborg. Aðrar
þekktar stofnanir á sviði menningar
eru Norræni menningarsjóðurinn,
Norræni kvikmynda- og sjónvarps-
sjóðurinn, NordPlus nemendaskipt-
in, NordJob vinnuskipti og norræn
verðlaun svo sem Norrænu bók-
menntaverðlaunin, Norrænu tón-
listarverðlaunin og Norrænu um-
hverfisverðlaunin.
Yfir 100 starfsmenn
Norðurlandaráð og Norræna ráð-
herranefndin hafa rekið sameigin-
lega upplýsingaskrifstofu í Kaup-
mannahöfn frá 1998. Þar situr dr.
Sigrún Stefánsdóttir við stjórnvöl-
inn. Hjá Norðurlandaráði og Nor-
rænu ráðherranefndinni starfa alls
um 100 starfsmenn sem koma hvað-
anæva frá Norðurlöndum. Flestir
starfsmenn Norrænu ráðherra-
nefndarinnar eru sérfræðingar á
ýmsum sviðum sem tengjast nor-
rænu samstarfi. Starfsmenn Norð-
urlandaráðs sinna flestir almennari
störfum. Hér á landi annast al-
þjóðadeild Alþingis rekstur skrif-
stofu Íslandsdeildar Norðurlanda-
ráðs og forsætisráðuneytið rekstur
Norðurlandaskrifstofu sem sinnir
TENGLAR
..............................................
www.norden.org
gudni@mbl.is
UNGMENNUM á aldrinum 14-20
ára er boðið að taka þátt í sam-
keppni vegna fimmtíu ára afmæl-
is Norðurlandaráðs. Umfjöllunar-
efnið er: Norðurlöndin nú og eftir
50 ár. Senda má ljóð, smásögu
eða lífsreynslusögu frá Norð-
urlöndum í nútíð eða framtíð.
Aðalverðlaunin eru flugferð
fyrir tvo með Flugleiðum til ein-
hvers áfangastaðar á Norð-
urlöndum, aukaverðlaun verða
geisladiskar og bækur. Frestur til
að senda efni rennur út 1. maí n.k.
Framlag hvers þátttakanda
má í mesta lagi vera ein A4-síða,
til dæmis í Word, og má skrifa á
dönsku, sænsku, norsku, íslensku
eða finnsku. Þátttakendur verða
að senda efni sitt í tölvupósti á
póstfangið: unginorden@nmr.dk.
Nafn, heimilisfang, aldur og þjóð-
erni sendanda þarf að fylgja.
Nöfn verðlaunahafa verða birt
þann 3. júní nk.
Bestu framlögin verða birt á
www.norden.org/unginorden eða
skyldum norrænum vefsíðum.
Upplýsingadeildin áskilur sér rétt
til að stytta framlög áður en þau
eru birt. Hugsanlega verða ein-
hver framlög einnig birt í prent-
uðum ritum í tengslum við 50
ára afmæli Norðurlandaráðs.
Norður-
löndin nú og
eftir 50 ár
Verðlaunasamkeppni
fyrir ungt fólk
TENGLAR
.......................................
www.norden.org/unginorden
1952 Norðurlandaráð stofnað
sem samstarfsvettvangur
þjóðþinga Dana, Íslendinga,
Norðmanna og Svía.
1953 Norðurlandaráð tekur til
starfa.
1956 Finnland gerist þátttak-
andi í Norðurlandaráði.
1962 Helsinkisáttmálinn,
grunnsáttmáli norrænnar sam-
vinnu, undirritaður af fulltrúum
ríkisstjórna Norðurlandanna
fimm þann 23. mars. Sá dagur
er nú Dagur Norðurlanda.
Sáttmálinn kveður m.a. á um
rétt íbúa Norðurlands til at-
vinnu og félagslegrar þjónustu
í öðru Norðurlandi sem og fjöl-
breytt samstarf á sviði mennt-
unar, vísinda og menningar.
1971 Norræna ráðherraráðið
stofnað sem samstarfsvett-
vangur norrænu ríkisstjórn-
anna.
1984 Merki Norðurlanda-
samstarfsins, blái svanurinn
með átta flugfjaðrir, tekið upp.
1989 Norræna umhverf-
ismerkið, Græni svanurinn,
verður til.
Áfangar í
norrænni
samvinnu
Norræna umhverfismerkið,
Græni svanurinn, er sett á vörur
sem valda lítilli mengun.
tónlistar- og umhverfisverðlaun hafa
oft fallið Íslendingum í skaut og verið
í senn viðurkenning og sóknarfæri
fyrir íslenskt menningarlíf og um-
hverfisvernd.
Norræn kvikmyndaverðlaun
Nú er verið að stofna Norræn
kvikmyndaverðlaun. Það var ákveðið
á fundi norrænu menntamálaráð-
herranna í Kaupmannahöfn á föstu-
dag. Ákvörðunin verður síðan hand-
söluð á fundi hér í Reykjavík 15. apríl
og stefnt að því að veita verðlaunin
fyrst á Norðurlandaráðsþingi í haust.
Ég hef líka mikinn áhuga á að tengja
starf íslenskra listamanna menning-
arsamstarfi Norðurlandanna enn
sterkari böndum.“
Þróunin í norrænni samvinnu hef-
ur verið mikið austur á bóginn und-
anfarinn áratug. Eystrasaltslöndin
hafa leitað mjög til Norðurlanda og
þar skapast sterk viðskiptaleg og
efnahagsleg bönd og gömul kynni
treyst. Við þetta hefur hið svonefnda
norðvestursvæði, Færeyjar, Ísland
og Grænland, orðið nokkuð útundan.
Ísólfur var áður formaður samstarfs-
ráðs þjóðþinga þessara landa, Vest-
norræna ráðsins. „Við í miðjuhópn-
um í Norðurlandaráði höfum lagt til
aukið samstarf vestnorrænu land-
anna við Norðurlandaráð. Á fundi
menningar- og menntamálanefndar
Norðurlandaráðs í Reykjavík 16.
apríl nk. verður sérstaklega fjallað
um málefni vestnorrænu landanna og
þörfina á betra jafnvægi milli austurs
og vesturs í norrænni samvinnu.“
Ísólfur segir að norrænt samstarf
sé gríðarlega öflugt og virkt á al-
þjóðavettvangi. Þótt þrjú landanna
séu í Evrópusambandinu þá hafi það
síst spillt fyrir norrænni samvinnu
heldur styrkt hana og aukið skilning
á mikilvægi þess að Norðurlöndin
standi saman.
TENGLAR
..............................................
http://www.althingi.is/vefur/nr.html
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. APRÍL 2002 11
NORÐURLANDARÁÐ er samstarfs-
vettvangur þjóðþinga á Norð-
urlöndum. Alþingi Íslendinga hefur
verið með frá stofnun ráðsins árið
1952. Í Norðurlandaráði sitja 87
þingmenn, þar af sjö alþingismenn
frá Íslandi. Hvert hinna ríkjanna
fjögurra, Danmörk, Finnland, Nor-
egur og Svíþjóð, á 20 fulltrúa í
Norðurlandaráði. Sjálfstjórnarsvæðin
Álandseyjar, Færeyjar og Grænland
eiga einnig sína fulltrúa. Í full-
trúahópi Danmerkur eiga sæti tveir
fulltrúar lögþings Færeyja og tveir
fulltrúar landsþings Grænlands. Í
hópi Finnlands eru tveir fulltrúar
þings Álandseyja.
Fulltrúar Íslands
Ísólfur Gylfi Pálmason er formað-
ur Íslandsdeildar Norðurlandaráðs
og er einnig varaformaður menning-
ar- og menntamálanefndar.
Arnbjörg Sveinsdóttir situr í um-
hverfis- og náttúruauðlindanefnd og
í eftirlitsnefnd.
Drífa Hjartardóttir situr í velferð-
arnefnd.
Rannveig Guðmundsdóttir situr í
forsætisnefnd.
Sigríður Jóhannesdóttir er vara-
formaður Íslandsdeildarinnar og sit-
ur í menningar- og mennta-
málanefnd.
Sigríður A. Þórðardóttir er for-
maður efnahags- og viðskipta-
nefndar og á sæti í kjörnefnd.
Steingrímur J. Sigfússon er vara-
formaður efnahags- og viðskipta-
nefndar.
Sigríður
Jóhannesdóttir
Rannveig
Guðmundsdóttir
Steingrímur J.
Sigfússon
Sigríður Anna
Þórðardóttir
Arnbjörg
Sveinsdóttir
Drífa
Hjartardóttir
Norðurlandaráð –
samstarf þjóðþinga
FJALLAÐ verður um norrænt lýð-
ræði á þemaráðstefnu Norður-
landaráðs, sem haldin verður á
Grand Hótel í Reykjavík 15.-16.
apríl n.k.
Þar verður m.a. fjallað um nor-
ræna verlferðarríkið og lýðræðið,
virkni þegnanna og hvaða áhrif
innflutningur fólks frá öðrum
menningarsvæðum mun hafa á af-
stöðuna til lýðræðis á Norð-
urlöndum. Eins hvort norræna lýð-
ræðiskerfið geti haft áhrif á önnur
kerfi í heiminum í framtíðinni.
Meðal frummælenda á fund-
inum verða Ólafur Ragnar Gríms-
son forseti Íslands, Carl Bildt fyrr-
verandi forsætisráðherra
Svíþjóðar, Suvi-Anne Siimes ráð-
herra í Finnlandi og Gudmund
Hermes, forstjóri stofnunar
Unesco um menntastefnu.
Norrænt lýðræði 2020
Þemafundur Norðurlandaráðs í Reykjavík