Morgunblaðið - 30.04.2002, Blaðsíða 22

NEYTENDUR
22 ÞRIÐJUDAGUR 30. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
BORIST hafa fréttir um að sænsk-
ir vísindamenn hafi fundið akryl-
amíð í mörgum algengum matvæl-
um en akrylamíð er á lista yfir efni
sem hugsanlega geta valdið
krabbameini segir Laufey Stein-
grímsdóttir, forstöðumaður Mann-
eldisráðs. Akrylamíð fyrirfinnst
ekki í hráefnum eða matvælum frá
náttúrunnar hendi en myndast við
mikla hitun sterkjuríkra matvæla,
einkum steikingu segir Laufey
ennfremur. Ekkert akrylamíð
myndast við suðu og því eru soðn-
ar kartöflur, hrísgrjón og pasta
laus við efnið, en mest magn
fannst í kartöfluflögum og steikt-
um frönskum kartöflum, að hennar
sögn og eins töluvert magn í
mörgu kexi.
„Áskorun um breyttar vinnslu-
aðferðir í matvælaiðnaði“
„Þessar nýju niðurstöður eru
mikil ögrun og áskorun fyrir mat-
vælaiðnaðinn um að breyta
vinnsluaðferðum til að koma í veg
fyrir myndun akrylamíðs,“ segir
Laufey en hún telur ekki ástæðu
til þess að breyta ráðleggingum
um hollt mataræði að svo komnu
máli í ljósi þessara niðurstaðna.
„Sem fyrr er lögð áhersla á að
auka neyslu grænmetis, ávaxta,
kornvara og fisks. Það sem er nýtt
er hins vegar aukin áhersla á að
forðast kartöfluflögur, snakk,
franskar kartöflur og kex. Eins er
fólki ráðlagt að steikja mat ekki of
mikið eða við háan hita. Að öðru
leyti eru niðurstöðurnar ekki nógu
skýrar til þess að koma með frek-
ari ábendingar um breytt fæðuval.
Hins vegar þarf að fylgja þessum
nýju upplýsingum eftir með frek-
ari rannsóknum en hugsanlega má
líta á þessar fréttir ekki aðeins
sem ógnun heldur einnig tækifæri
til þess að koma í veg fyrir
krabbamein.
Ef rétt reynist og akrylamíð er
virkilega að valda krabbameini
gefst okkur hér með tækifæri til
að fjarlægja úr matvælum áður
hulinn orsakavald,“ segir Laufey
Steingrímsdóttir forstöðumaður
Manneldisráðs.
Varað við kartöfluflögum,
frönskum, snakki og kexi
Akrylamíð, sem talið er krabba-
meinsvaldandi, hefur m.a fund-
ist í frönskum kartöflum.
EITUREFNIÐ aflatoxín hefur
komið fram í mælingum á hnetum
og hnetuafurðum frá Kína, segir
Sesselja María Sveinsdóttir, mat-
vælafræðingur á matvælasviði hjá
Hollustuvernd ríkisins, en talið er
að aflatoxín geti valdi krabba-
meini.
Af þeim sökum hefur stofnunin
nú sérstakt eftirlit með öllum inn-
flutningi á hnetum og hnetuafurð-
um frá Kína og er innflutningur
aðeins heimilaður að uppfylltum
ákveðnum skilyrðum samkvæmt
auglýsingu nr. 210/2002, segir
Sesselja ennfremur. „Innflytjend-
ur verða að framvísa heilbrigðis-
vottorði sem sýnir að tekið hafi
verið sýni af hnetunum til aflatox-
ínmælinga og að magn þess sé inn-
an leyfilegra marka. Vottorðið þarf
að vera þannig útbúið að hægt sé
að rekja það til viðkomandi send-
ingar.
Ef ofangreind skilyrði eru ekki
uppfyllt er farið fram á sýnatöku
og rannsókn á kostnað innflytj-
anda.
Talið er að eiturefnið aflatoxín
geti valdið krabbameini. Því er
mikilvægt að standa þannig að
markaðssetningu matvæla að
hagsmunir neytenda séu tryggðir
með því að selja aðeins vörur sem
uppfylla sett skilyrði,“ segir hún.
Aflatoxín í fíkjum og
hnetum frá Tyrklandi
Aflatoxín hefur einnig komið
fram í mælingum í fíkjum og
ákveðnum tegundum af hnetum
frá Tyrklandi og segir Sesselja að
Hollustuvernd hafi eftirlit með
innflutningi á þeim, sem háð sé
sömu skilyrðum og tilgreind eru
hér að ofan varðandi innflutning
frá Kína.
„Aflatoxín er hópur efna sem
eru lík í byggingu og eru fram-
leidd af ákveðnum tegundum af
myglusveppum, það er Aspergillus
flavus og A. parasiticus. Þessir
sveppir vaxa við ákveðið hitastig
og rakastig í matvælum og fóðri.
Algengustu matvæli sem aflatoxín
myndast í eru kornvörur, hnetur
og fíkjur. Aflatoxín hefur einnig
greinst í mjólk dýra sem neytt
hafa mengaðs fóðurs,“ segir hún
ennfremur.
Helstu tegundir aflatoxína eru
aflatoxín B1, B2, G1 og G2. Venju-
lega greinast þau til samans í mat-
vælum og fóðri en í mismiklum
hlutföllum þó. Aflatoxín B1 er
venjulega í mestu magni og er það
eitraðast allra aflatoxína.
Aflatoxín tengt myndun
krabbameins í lifur
„Rannsóknir hafa sýnt fram á að
aflatoxín hafa krabbameinsvald-
andi áhrif í tilraunadýrum. Farald-
ursfræðilegar rannsóknir hafa
einnig gefið til kynna að sterkar
líkur eru taldar á því að aflatoxín
hafi áhrif á myndun krabbameins í
lifur hjá mönnum. Mest hætta á
því er á svæðum þar sem hluti af
grunnfæðu íbúa er stöðugt meng-
aður,“ segir Sesselja María
Sveinsdóttir matvælafræðingur á
matvælasviði Hollustuverndar rík-
isins.
Í reglugerð nr. 284/2002 um að-
skotaefni í matvælum eru há-
marksgildi fyrir aflatoxín B1 2
míkrógrömm á kg og hámarksgildi
fyrir heildarmagn aflatoxína 4
míkrógrömm á kg í jarðhnetum,
hnetum og þurrkuðum ávöxtum,
einnig vörum unnum úr þeim, sem
ætlaðar eru til manneldis eða sem
hráefni í matvæli.
Fyrir korn og kornvörur til
mann eldis er hámarksgildi fyrir
B1 2 míkrógrömm á kg en fyrir
heildarmagn aflatoxína 4 míkróg-
römm á kg, samkvæmt upplýsing-
um frá Hollustuvernd ríkisins.
Eftirlit með inn-
flutningi vegna
aflatoxíns í hnet-
um og fíkjum
TEKK Vöruhús hefur opnað deild
með dönskum barnahúsgögnum
ásamt fylgihlutum, samkvæmt til-
kynningu frá fyrirtækinu. „Hús-
gögnin eru framleidd samkvæmt
ströngustu öryggisstöðlum og er
hægt að fá þau merkt með nafni
barnsins eða með myndum af
þekktum sögupersónum Disney,“
segir ennfremur.
Verslunin er við Bæjarlind 14-
16 í Kópavogi og einnig er hægt
að falast eftir bæklingi hjá
tekk@tekk.is. Ný barnahúsgagnadeild í Tekk Vöruhúsi.
Barnahús-
gögn með
Disney-
myndum
eða nafni
Nýtt kaffihús í Smáralind
legt andrúmsloft, þægilega
stemningu, létta og hraða þjón-
ustu þar sem viðskiptavinir velja
úr borði og greiða við kassa,“
segir ennfremur. Staðurinn rúm-
ar um 160 manns.
Innanhúsarkitektar eru Odd-
geir og Guðrún hjá Goform sem
meðal annars sérhönnuðu nota-
lega stóla á hjólum fyrir kaffi-
húsið.
„Til gamans má geta að nafn
staðarins, Adesso, er sótt í
ítölsku og þýðir „núna“, segir
loks í tilkynningu frá aðstand-
endum.
NÝTT kaffihús í ítölskum stíl
hefur verið opnað við Vetr-
argarðinn í Smáralind. Auk kaffi-
drykkja, heitra súkkulaðidrykkja
og fjölda annarra drykkja er boð-
ið uppá létta heita rétti svo sem
pasta, súpur, franskar pönnukök-
ur og belgískar vöfflur, segir í
tilkynningu. Boðið er upp á ný-
bökuð „ciabatta“, „focaccia“ og
„baguette“ brauð sem eru smurð
á staðnum. Kökur og önnur sæt-
indi, svo sem kanilsnúðar, sér-
bökuð vínarbrauð og fleira góm-
sætt er bakað á staðnum daglega.
„Lögð er áhersla á skemmti-
Adesso er kaffihús í ítölskum stíl við hliðina á Vetrargarðinum.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sannur höfðingi!