Morgunblaðið - 30.04.2002, Blaðsíða 29

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. APRÍL 2002 29
NÝR einleikur, Sellófon, eftir
Björk Jakobsdóttur, verður frum-
sýndur í Hafnarfjarðarleikhúsinu í
kvöld kl. 20.
Sellófon er innsýn í daglegt líf
útvinnandi móður sem hefur tekið
það hlutverk að sér í lífinu að
halda öllum hamingjusömum,
nema ef til vill sjálfri sér.
„Á gamansaman hátt er
skyggnst inn í líf Elínar sem er
tveggja barna móðir í ábyrgð-
arstöðu hja tölvufyrirtæki á milli
þess sem hún tekur til sinna ráða
til þess að viðhalda neistanum í
hjónabandinu. Einleikurinn hefst
að kvöldi dags þar sem Elín gerir
nýstárlega tilraun til að vefja sig
fáklædd inn í sellófonpappír í góðri
von um að blása lífi í dapurt ásta-
lífið eftir annasama daga. Lítið má
út af bregða til þess að allt fari úr
böndunum og við blasir morg-
undagurinn þar sem hver mínúta
skiptir máli í skipulagningu. Samt
er sá dagur bara eins og hver ann-
ar venjulegur dagur í lífi Elínar;
slagsmál við tímann, vinnuna,
heimilisstörfin, börnin, eiginmann-
inn …“ segir Björk um verkið.
Sellófon er frumraun Bjarkar
Jakobsdóttur sem handritshöf-
undar en hún er ein af leikurum og
stofnendum Hafnarfjarðarleik-
hússins. Leikstjóri er Ágústa
Skúladóttir. Leikmynd gerir Guð-
rún Öyahals, textílhönnun er eftir
Þórunni Evu Hallsdóttur. Búninga
gerir Þórey Björk Halldórsdóttir,
lýsingu annast Björn Kristjánsson
og tónlist er eftir Arndísi Stein-
þórsdóttir.
Morgunblaðið/Jim Smart
Björk Jakobsdóttir í einleik sínum, Sellófon.
Slagsmál við tímann
Nýr einleikur í Hafnarfirði
HVERT bóndabýlið af öðru leggst
í auðn á okkar fagra landi. Ef ekið er
um sveitirnar kemur á óvart allur sá
fjöldi eyðibýla sem við blasir. Þó eru
þessi býli í þjóðbraut. Hitt er skilj-
anlegra að byggð á afkjálkum og af-
dölum heyrir nú sögunni til. Það
finnst engum fýsilegur kostur að
hokra á smábúi án flestra þeirra
þæginda sem fólk á nýrri þúsöld tel-
ur sjálfsögð. Rafmagn, heitt og kalt
vatn og greiðar samgöngur.
Sigurjón á Lokinhömrum við Arn-
arfjörð var með þeim síðustu til að
bregða slíku búi haustið 1999. Þá var
eini nágranni hans nýfallinn frá. Í
myndinni Lokinhamrar fylgjast
kvikmyndagerðarmennirnir Sigurð-
ur Grímsson og Angelika Andrees
með einyrkjanum í tæp tvö ár. Til að
byrja með er framvindan dálítið hik-
andi enda tekur það tímann sinn að
komast að slíkum einförum. Eftir því
sem á líður myndina verður hann
ræðnari og aðgengilegri og áhorf-
andinn fer að sjá hvað fær hjartað til
að slá í mönnum sem honum. Persón-
an að skýrast og eftir stendur maður
sem örugglega hefði bjargað sér vel í
lífsbaráttunni hvar sem er. Harð-
duglegur, fyndinn, fróður og hugs-
andi maður sem dregur það fram á
síðustu stundu að yfirgefa allt það í
þessum heimi sem honum er kærast.
Dalinn sinn, ættaróðalið, dýrin hans
heittelskuð sem hann umgengst
einsog vini sína og ekki síst starfið. Á
Lokinhömrum er Sigurjón kóngur í
ríki sínu, á Þingeyri eða hvar sem er
meðal manna, veit hann að viðfangs-
efnin verða fá og Lokinhamrasjólinn
verður enn ein kennitalan á stofnun.
Merkilegum kapítula í búskapar-
sögu landsins er lokið, Sigurjón
ákvað að setja sjálfur punktinn aftan
við hann áður en eitthvað veraldlegt
henti sem hefði orðið þess valdandi.
Það er mikið lán að þau Sigurður og
Angelika náðu að festa þennan
rammíslenska, sauðþráa sjálfseign-
arbónda á filmu og lýsa seiglunni og
þeim fábreyttu lifnaðarháttum sem
menn í hans sporum hafa búið við í
aldaraðir en eru nú á svipuðum slóð-
um og dýrategund í útrýmingar-
hættu. Kvikmyndargerðarmönnun-
um hefur tekist það sem mest er um
vert, að laða fram fölskvalausa ástina
sem maðurinn hefur á bústofni sín-
um og umhverfi.
Síðasti bóndinn í dalnum
KVIKMYNDIR
Háskólabíó: Heimildar- og
stuttmyndahátíð í Reykjavík
Leikstjórar og handrit: Sigurður Gríms-
son og Angelika Andrees. Sýningartími
65 mín.Grímsfilm 2001.
LOKINHAMRAR
Sæbjörn Valdimarsson
LÍKLEGA er sú saga er tengist
starfsemi leikhúsa og uppfærslu leik-
rita hér á landi ekki síður mikilvæg
fyrir sögu tónlistar en leiklistarsögu
okkar Íslendinga. Það væri því ekki
óþarft verkefni að safna saman því
tónlistarefni er tengist uppfærslu
leikverka og þótt vel sé vitað að mörg
bestu sönglög okkar Íslendinga voru
frumflutt á leiksýningum hefur
mörgu kurlinu þar lítt verið til haga
haldið. Mörg þeirra laga sem samin
hafa verið við kvæði eftir Halldór
Laxness tengjast leikhúsinu og voru
sum þeirra viðfangsefni Kammerkórs
Kópavogs á tónleikum í Iðnó sl.
sunnudag.
Fyrstu þrjú verkefnin voru úr leik-
gerð Sveins Einarssonar á Húsi
skáldsins, Hjá lygnri móðu, Vorvísa
og Barnagæla, eftir undirritaðan, er
voru þýðlega sungin. Þrjú einsöngs-
lög voru næst á efnisskránni; Vöggu-
ljóð á Hörpu eftir Jón Þórarinsson,
sem Þóra Guðmannsdóttir söng mjög
fallega. Næst var það Dans (Ríður,
ríður hofmann) eftir Karl O. Runólfs-
son, sem Pétur Örn Þórarinsson söng
ágætlega, og síðast var það Frændi
þegar fiðlan þegir eftir Gunnstein
Ólafsson, sem frumflutt var af Þór-
unni Elínu Pétursdóttur og söng hún
lagið af töluverðu öryggi. Einsöngv-
ararnir, sem allir eru í söngnámi,
nutu ágætis samleiks Vilhelmínu
Ólafsdóttur á píanóið. Lag Gunn-
steins lá heldur lágt fyrir söngkonuna
en er þó vel samið, en píanóundirleik-
urinn var á köflum nokkuð áberandi
hvað snertir tónbyggingu og tók því
einum of athyglina frá sönglínunni.
Kiljanskviða Gunnars Reynis
Sveinssonar er gamall kunningi og úr
þessum lagaflokki söng kórinn Vökru
hleypa járngráir víkingar, Haldiðún
Gróa og Ríður, ríður hofmann. Þessi
lög voru einum of hægt flutt, svo að
hin hrynræna spenna og galsi var
nokkuð fjarri, þótt þokki væri að öðru
leyti yfir söngnum.
Hvert örstutt spor eftir Jón Nor-
dal, sem hefur haldið sínu frá því það
fyrst heyrðist í Silfurtunglinu, var fal-
lega sungið og þrátt fyrir smáhnökra í
síðustu vísunni var um það bætt er
lagið var sungið aftur sem aukalag.
Ein nóta í altröddinni undir það síð-
asta í laginu truflaði undirritaðan,
rétt eins og hún ætti að vera hálftón
hærri til að falla eðlilega inn í tónteg-
undina. Vera má að svo skuli vera rétt
en hvað sem því líður stakk þessi nóta
í stúf við tónmál lagsins.
Unglingurinn í skóginum, ein-
söngslagið vinsæla eftir Jórunni Við-
ar, var fallega flutt af Þórunni Elínu,
svo og Lagstúfur úr Atómstöðinni eft-
ir Þorkel Sigurbjörnsson, sem Pétur
Örn söng. Síðasta einsöngsatriðið var
Maístjarnan, sem Þóra flutti af mynd-
ugleika, en undir öll einsöngsatriðin
lék Vilhelmína Ólafsdóttir af öryggi.
Eina lagið sem ekki var við ljóð eftir
Halldór Laxness var Við Kínafljót
eftir Þorkel Sigurbjörnsson, við
kvæði eftir Þorgeir Sveinbjarnarson.
Þrátt fyrir allgóðan söng vantaði að
leggja meiri áherslu á það leikræna
og þær stemmningsandstæður sem
eru ofnar saman í kvæði Þorgeirs og
tónmáli Þorkels.
Þar sem háfjöllin heilög rísa, lag í
ættjarðarstíl eftir Tryggva M. Bald-
vinsson, var hressilega sungið og nið-
urlag tónleikanna voru þrjú lög eftir
Atla Heimi Sveinsson, Klementínu-
dans, hið bráðfallega lag hans við
Maríukvæðið, sem var einstaklega
fallega sungið, og loks Vikivaki (Ríð-
ur, ríður hofmann), skemmtilegt lag,
er var fallega flutt en helst til hægt.
Kammerkór Kópavogs er raddlega
vel skipaður kór, svo sem heyra mátti
á einsöngvurunum, en söngstíllinn er
á fínlegri nótunum og söngstjórinn
velur á stundum um of hæg „tempi“,
þannig að oft var söngurinn við þau
mörk að vera dauflegur. Þessi þýð-
hljóma söngstíll átti sérlega vel við í
Maríukvæðinu eftir Atla og í lagi Jóns
Nordal, Hvert örstutt spor, sem bæði
voru mjög fallega sungin.
Fínlegur söngur
TÓNLIST
Iðnó
Kammerkór Kópavogs, undir stjórn Gunn-
steins Ólafssonar, flutti söngverk eftir
Halldór Laxness. Einsöngvarar voru Þóra
Guðmannsdóttir, Pétur Örn Þórarinsson
og Þórunn Elín Pétursdóttir. Píanóleikari:
Vilhelmína Ólafsdóttir. Sunnud. 28. apríl.
KÓRTÓNLEIKAR
Jón Ásgeirsson
Í FRÉTT um handritasýningu á
Þjóðmenningarhúsi, var ranglega
haft eftir Gísla Sigurðssyni að blóð
hefði verið notað við ritun handrita
og að gestum sýningarinnar yrði
leyft að skrifa með blóði á kálfskinn á
sýningunni. Gísli er beðinn velvirð-
ingar á mistökunum. Til gamans
fylgir hér fróðleikur um blek það er
notað var til forna:
„Í þýsku riti frá 12. öld um listir og
handíðir er lýst aðferð við að búa til
blek úr berki af þyrnirunna. Vel má
vera að í fyrstu hafi blek verið flutt
inn til Íslands en líklega hafa menn
fljótlega komist upp á lag með að
gera blek úr efnum sem voru notuð
til að lita svört klæði. Svo virðist sem
sams konar blek og á íslenskum mið-
aldahandritum hafi ekki verið notað
annars staðar í Evrópu. Heimildir
um íslenska blekgerð eru engar til
eldri en frá 17. öld en í upphafi kvæð-
is eins segir:
Kenni eg, þó tungan óð að yrkja ei sé hög,
að sjóða blek úr sortulög.
Blekgerðinni er lýst svo: Taka skal
góðan sortulitunarlög og láta sjóða;
þegar hann sýður skal bæta í hann
sex spannarlöngum víðileggjum
ólaufguðum og láta sjóða litla stund í
lokuðum potti en taka þá síðan upp
úr leginum. Löginn á að seyða í potti
með þéttu loki yfir hægum eldi, en
ekki sjóða svo að velli, og sjóða þar til
skrift með heitu bleki er skýr, en
ekki lengur. Froðu sem myndast á
ekki að henda, heldur hræra hana
saman við löginn með víðilegg. Best
er að sjóða blekið í járnpotti. Fyrr-
nefnt kvæði endar á þessari vísu:
Hirð í leirkalli, heng svo loksins hátt í rót
Bene, vale, brúka og njót.
Þetta blek er svart, þykkt og
stundum gljáandi. Að öllum líkindum
er þessi aðferð við að búa til blek
gömul og sennilega er blek svipað
þessu á flestum íslenskum miðalda-
handritum. Ósjaldan standa stafir
svartir og gljáandi á bókfellinu, ná-
lega sem upphleyptir, og er auðséð
að efnið í þeim er ósvikið. Víst er að
kálfsblóð hefur aldrei verið notað til
að skrifa með á skinn.“
Ekkert blóðbað
Þú ert með
kroppinn
- við erum með klæðin!