Morgunblaðið - 03.11.2002, Blaðsíða 34

LISTIR
34 SUNNUDAGUR 3. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ er vel til fundið að fá Örn
Árnason til liðs við Leikbrúðuland.
Örn hefur, auk langs ferils sem leik-
ari, söngvari og alhliða skemmti-
kraftur, unnið frábært starf við tal-
setningu á teiknimyndum. Hér
kemur sú þjálfun honum að góðum
notum. Hann hefur líka mikla
reynslu af barnaefni í sjónvarpi enda
persóna hans, Afi, sem kom fram á
Stöð 2 og um tíma á sviði Borgarleik-
hússins, hluti af bernskuminningum
fjölda Íslendinga af yngri kynslóð-
inni. Hér leikstýrir hann, leikur og
semur leikgerð verkanna og tónlist í
samvinnu við aðra.
Andinn sem svífur hér yfir vötnum
er töluvert annar en áhorfendur
tengja brúðuleiksýningum þeim sem
Helga Steffensen hefur staðið fyrir
um árabil bæði í Leikbrúðulandi og
Brúðubílnum. Húmornum og per-
sónusköpuninni svipar töluvert til
teiknimynda samtímans og leikradd-
irnar, sem eru teknar upp fyrirfram,
koma börnum eflaust kunnuglega
fyrir hlustir – enda flest ötulir áhorf-
endur talsettra teiknimynda og leik-
ins barnaefnis í sjónvarpi og á hvíta
tjaldinu. Leikurinn er jafn og ein-
beittur og greinilegt að hér sitja van-
ir menn við stjórnvölinn. Hér eru
persónurnar fleiri, hraðinn meiri,
glensið beittara og textinn hefur víð-
ari tilvísanir – t.d. bregður fyrir tví-
ræðni eins og þegar haninn vísar til
hænsnahússins síns sem pútnahúss.
Risinn í Ævintýrinu um Stein
Bollason er líka töluvert skelfilegri
en allra yngstu áhorfendurnir eru
vanir og þá gott að eiga öruggt hæli
víst í faðmi foreldra eða annarra um-
sjónarmanna. Á móti kemur að sýn-
ingin höfðar til breiðari aldurshóps
en allajafna og var ekki tilgangurinn
með mörgum hinna sígildu ævintýra
að læða því inn hjá börnum að lífið
væri ekki alltaf dans á rósum – þó að
sjálfsögðu færi allt vel að lokum?
Flestir hafa heyrt H.C. Andersens
getið þó að fæstir geri sér eflaust
grein fyrir hve höfundarverk hans
eru af margvíslegu tagi, bæði ætluð
börnum og fullorðnum. Hann var
gríðarlega áhrifamikið skáld, ekki
hvað síst hér á landi, og verk hans
skjóta sífellt aftur upp kollinum.
Steingrímur Thorsteinsson þýddi
flest verka hans á íslensku, en meðal
annarra stórskálda sem tóku sér
slíkt fyrir hendur má nefna Jónas
Hallgrímsson og Matthías Jochums-
son. Það eru því góðar fréttir að
Helga hyggst minnast þess að tvö
hundruð ár eru liðin frá fæðingu hans
með því að sýna tvö önnur verka hans
á næstunni. Útgáfur á verkum hans
hér á landi eru fjölmargar. Steinn
Bollason er rúmenskt ævintýri og ef-
laust þekkt víðar um austanverða
Evrópu.
Hólmfríður Knudsen gaf honum
þetta rammíslenska nafn og sneri
sögunni á íslensku og lét gefa hana út
1903. Síðan hefur sagan komið út
nokkrum sinnum, nú síðast 1993, en
1999 kom hún út á hljóðbók, lesin af
Heiðdísi Norðfjörð.
Helga Steffensen og Erna Guð-
marsdóttir hafa haft hönd í bagga
með leikgerðum verkanna en auk
þess að stjórna brúðunum liggur
meginframlag þeirra til sýningarinn-
ar í hönnun leikbrúðanna. Íbúar
hænsnahússins eru margir og fjöl-
breytilegir, fjöldi hæna, haninn, leð-
urblökur, uglur o.fl., hver með sínu
lagi. Lilla er samt meistaraverkið,
þar hafa textahöfundurinn Örn,
hönnuðurinn Erna og leikarinn
Helga E. Jónsdóttir lagst á eitt við að
skapa mjög eftirminnilega geðstirða
hænu. Stígur Steinþórsson hannar
leikmynd beggja verkanna, sem gef-
ur leikbrúðustjórnendum fjölbreytt-
an bakgrunn og marga nýja mögu-
leika til að láta þær birtast og hverfa
á svipstundu. Helga Steffensen sér
um að hanna brúðurnar í Ævintýrinu
um Stein Bollason. Eins og hefur ein-
kennt mörg verka hennar á þessu
sviði skapar hún tilfinningu fyrir
fjarlægð og ógn með því að leika sér
að hlutföllum og stærð. Minnstu
brúðurnar eru einungis nokkrir
þumlungar að stærð og það verður
ekki mikið úr putalingnum Steini við
LEIKLIST
Leikbrúðuland
Höfundar. Fyrra verkið er byggt á ævintýr-
inu Það er alveg áreiðanlegt eftir H.C.
Andersen og hið síðara á rúmenskri þjóð-
sögu. Leikgerð fyrra verks: Örn Árnason
og Erna Guðmarsdóttir; hins síðara: Örn
Árnason og Helga Steffensen. Leik-
stjórn: Örn Árnason. Tónlist: Örn Árnason
og Máni Svavarsson. Brúðuhönnun í fyrra
verkinu: Erna Guðmarsdóttir; í hinu síð-
ara: Helga Steffensen. Leikmynd: Stígur
Steinþórsson. Brúðustjórnun: Helga
Steffensen og Helga E. Jónsdóttir með
aðstoð Ernu Guðmarsdóttur. Leikraddir:
Örn Árnason, Helga E. Jónsdóttir og Mar-
grét Eir Hjartardóttir. Laugardagur 26.
október.
FJÖÐRIN SEM VARÐ AÐ FIMM HÆNUM
OG ÆVINTÝRIÐ UM STEIN BOLLASON
Pútnahús
og putalingar
Sveinn Haraldsson
Morgunblaðið/Árni Sæberg
„Leikurinn er jafn og einbeittur og greinilegt að hér sitja vanir menn við stjórnvölinn.“
hliðina á leikara í búningi risans, sem
virðist slaga upp í tvo metra þar sem
hann gnæfir yfir brúður og áhorfend-
ur. Afrek Steins – er hann notar
hyggjuvit sitt til að leika á risann –
verður þeim mun stórkostlegra í
huga barnanna þegar þau hafa horft
á þetta kríli sitja á kylfu risans eins
og kornabarn á stofusófa.
Það er gaman að fylgjast með þeg-
ar samvinna ólíkra aðila í leikhúsi
gefur þeim kost á að leita nýrra leiða.
Leikbrúðuland hefur á undanförnum
árum leitast við að víkka sjóndeild-
arhring leikbrúðuunnenda hér á
landi – eins og sýningin Prinsessan í
hörpunni vorið 1999 bar vitni. Það er
vonandi að haldið verði áfram á sömu
braut – að endurnýja vinnubrögð og
efnistök með því að leita innblásturs í
vinnu með ólíkum listamönnum.
Sýningar eru í dag og á morgun kl.
14 í Gerðubergi.
TÓNLISTARDÖGUM Dómkirkj-
unnar var fram haldið sl. sunnudag,
27. október, og þá eingöngu flutt kór-
tónlist, undir stjórn Marteins H. Frið-
rikssonar dómorganista. Fyrsta við-
fangsefnið var Gamalt vers eftir
Hjálmar H. Ragnarsson, hljómfagurt
verk sem byggist mjög á „þver-
stæðri“ tónskipan, í ætt við það sem
Jón Leifs gerði t.d. í sínu fræga
Requiem. Annað viðfangsefnið var
mótettan Crucem santam subiit eftir
Palestrina, samin 1569, fyrir fimm
raddir en Palestrina samdi 377 slík
verk fyrir fjórar til tólf raddir. Þriðja
viðfangsefnið var perlan Heyr himna-
smiður, eftir Þorkel Sigurbjörnsson,
þá Salve Regina eftir Petr Eben og
loks Ave Maria eftir Bruckner. Dóm-
kórinn er í góðu formi, hljómurinn
þéttur og gott jafnvægi milli radd-
anna, sem kom hvað fallegast fram í
þremur fyrstu verkunum. Sem sér-
stakt innslag voru frumfluttu lögin
frá fyrstu tónleikunum endurflutt og
er engu öðru að bæta við það sem sagt
var í umsögn um fyrstu tónleikana ut-
an það, að kórinn söng verkin enn bet-
ur á seinni tónleikunum, og var sér-
lega ánægjulegt að heyra þessi
fallegu lög aftur.
Lokaviðfangsefni tónleikanna var
mótettan Der Geist hilft unser
Schwachheit auf, BWV 226, eftir J.S.
Bach, sem flutt var við jarðarför J.H.
Ernesti, skólastjóra Tómasarskólans,
en um það leyti mun Bach hafa hlotið
ákúrur fyrir að vera hyskinn við
kennsluna og mun hafa mislíkað þetta
uppistand svo mjög, að hann hafi jafn-
vel verið að hugsa um að fara frá
Leipzig. Það mál leystist farsællega,
því J.M. Gesner, sem tók við skóla-
stjórastöðunni, virðist hafa komist að
góðu samkomulagi við Bach og þeir
orðið góðir vinir. Mótetturnar eru all-
ar samdar eftir pöntun, þótt aðeins sé
vitað með vissu um BWV 226. Sam-
kvæmt venju er talið að mótetturnar
hafi verið fluttar með continuo-undir-
leik (harpsíkord, selló og bassa), eins
og gert var að þessu sinni. Samkvæmt
raddskriftum sem varðveist hafa mun
þessi mótetta, sem er fyrir tvo fjög-
urra radda kóra, hafa verið flutt svo,
að undir fyrsta kór léku strengir en
óbó og fagottar undir annan kór, þ.e. í
báðum tilfellum tvöfaldað kórradd-
irnar.
Flytjendur með kórnum voru Inga
Rós Ingólfsdóttir (selló), Richard
Korn (kontrabassa) og Bjarni Jónat-
ansson (orgel) og var flutningurinn í
heild, kórsins og hljóðfæraleikaranna,
mjög ákveðinn, undir stjórn Marteins
H. Friðrikssonar. Í þessu verki býr
töluverður kraftur og afltök hins
kontrapunktíska ritháttar eru þarna
glæsilega útfærð af meistara J.S.
Bach. Dómkórinn, sem er í sérlega
góðu formi, skilaði þessu erfiða verki
af öryggi og með glæsibrag, sérstak-
lega var tvöfalda fúgan mögnuð
áheyrnar og því hljómaði kórallinn
sem friðsöm lausn.
TÓNLIST
Dómkirkjan
Dómkórinn flutti verk eftir Hjálmar H.
Ragnarsson, Palestrina, Þorkel Sig-
urbjörnsson, Petr Eben, Bruckner og J.S.
Bach, og endurflutti sálma er frumfluttir
voru á fyrstu tónleikum Tónlistardaga
Dómkirkjunnar. Sunnudagurinn 27. októ-
ber.
KÓRTÓNLEIKAR
Afltök hins kontra-
punktíska ritháttar
Jón Ásgeirsson
Bíósalur MÍR, Vatnsstíg 10 Kvik-
myndin Beitiskipið Potjomkin eftir
Sergei Eisenstein verður sýnd kl. 15.
Kvikmynd þessi er frá tímum þöglu
myndanna, gerð 1925, en hefur síðan
verið hljóðsett með tónlist í ýmsum
útgáfum. MÍR hefur um árabil sýnt
kvikmyndina í útgáfu frá 1950 með
tónlist eftir Vladimír Krjúkov, en í
dag verður sýnd útgáfa frá 1976 með
tónlist Dmitrís Shostakovits.
Enskur texti er með myndinni. Að-
gangur ókeypis.
Kammerkór Seltjarnarneskirkju
heldur tónleika í Seltjarnarneskirkju
kl. 20. Flutt verða lög og tónverk
m.a. eftir Jón Ásgeirsson, Þorkel
Sigurbjörnsson, Jórunni Viðar og
Tékkann J.S. Xelenka. Stjórnandi
kórsins er Viera Manásek. Kons-
ertmeistari er Zbignew Dubik.
Kórinn er nýkominn heim úr tón-
leikaferð um Tékkland þar sem m.a.
var sungið fyrir félagsmálaráðherra
landsins.
Hans og Gréta er yfirskrift tón-
leikanna Töfratóna kl. 14 í Norræna
húsinu, en það er norræn tónleika-
röð fyrir börn og frá Tónlistarleik-
húsinu Undergrunden (DK). Tón-
leikarnir eru ætlaðir börnum 3–10
ára og standa yfir í 40 mín. Mælt er
með því að áhorfendur lesi Grimms-
ævintýrið um Hans og Grétu fyrir
sýninguna. Íslensk túlkun er í hönd-
um Kristínar Jóhannesdóttur,
kennsluráðgjafa í Norræna húsinu.
Hugmyndavinna og listræn stjórn-
un: Kaja og Niels Pihl.
Iðnó Lesið verður úr nýjum ljóða-
bókum og djassútgáfa Óma kynnt í
dagskrá sem hefst kl. 20. Þorsteinn
frá Hamri les úr bók sinni Meira en
mynd og grunur og Ingibjörg Har-
aldsdóttir les úr bók sinni Hvar sem
ég verð. Einnig les Ísak Harðarson úr
ljóðabók sinni Hjörturinn skiptir um
dvalarstað, Einar Már Guðmundsson
les úr ljóðasafni sínu 1980–1995 og
Sigtryggur Magnason les úr bók
sinni Herjólfur er hættur að elska. Að
auki verður lesið úr Krakkakvæðum
Böðvars Guðmundssonar.
Tríó Björns Thoroddsen leikur af
diskinum Jass í Reykjavík og Tómas
R. Einarsson og félagar leika af
Kúbanska. Þá mun Sigurður Flosa-
son kynna efni af plötu sinni og Pét-
urs Grétarssonar, Raddir þjóðar.
Listaháskóli Íslands, Laugarnesi
Steingrímur Eyfjörð myndlist-
armaður fjallar um eigin verk kl.
12.30.
Ágústa Kristófersdóttir sagn- og
listfræðingur heldur fyrirlestur í
Norræna húsinu kl. 12.05–13 á
þriðjudag í hádegisfundaröð Sagn-
fræðingafélags Íslands sem haldin er
í samstarfi við Borgarfræðasetur.
Erindið nefnist „Reykjavík – frá göt-
um til bílastæða“. Ágústa ræðir um
nokkra þætti í skipulagssögu
Reykjavíkur frá tímabilinu 1930 til
1980 og verða þeir settir í alþjóðlegt
samhengi.
Fjögur hverfi borgarinnar verða tek-
in sem dæmi, Norðurmýrin og
Breiðholtin þrjú, þ.e. Neðra- og
Efra-Breiðholt ásamt Seljahverfi.
Ágústa Kristófersdóttir lauk BA-
prófi í sagnfræði frá HÍ árið 1998 og
nam listfræði við háskólana í Stokk-
hólmi og Lundi 1996–1999. Frá árinu
2000 hefur hún starfað á Listasafni
Reykjavíkur og m.a. lagt stund á
rannsóknir í byggingarlistarsögu.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
ÞRJÚ námskeið hefjast í Listahá-
skóla Íslands á næstunni. Unnið
verður með orku spunans á nám-
skeiði sem hefst 5. nóvember. For-
sendurnar fjórar þjálfaðar: Einbeit-
ing, athygli, hugrekki og traust.
Kennari er Steinunn Knútsdóttir,
leiklistarkona og kennari við LHÍ.
Námskeið í hönnunarsögu hefst 7.
nóvember og verður það í formi fyr-
irlestra um íslenska hönnunarsögu
frá 1860–1960. Kennari er Arndís S.
Árnadóttir, innanhússhönnuður og
bókasafnsfræðingur.
Námskeið í uppsetningu, meðferð
prentaðs máls og mynda í Adobe
InDesign-umbrotsforritinu hefst 11.
nóvember. Kennari er Höskuldur
Harri Gylfason, myndlistarmaður og
grafískur hönnuður.
Námskeið
LHÍ
AÐALHEIÐUR Valgeirsdóttir
myndlistarmaður hlaut nýverið
verðlaun fyrir málverk á alþjóðleg-
um myndlistartvíæringi sem haldinn
var í Örebro í Svíþjóð.
Í umsögn dómnefndar segir: „Að-
alheiður sýnir af næmi styrkleika
hins hefðbundna málverks. Í verkinu
leiðir hún áhorfandann inn í óþekkta
veröld.“
Tvíæringurinn, Lilla Europa, var
haldinn í annað sinn nú í ár. Á sýn-
ingunni voru 384 smáverk eftir 142
listamenn frá 37 þjóðlöndum. Veitt
voru tvenn verðlaun, annars vegar
fyrir grafíkverk og hins vegar fyrir
málverk. Grafíkverðlaunin féllu í
skaut finnska listamanninum Jurki
Almari Markkanen.
Það er menningarmálastofnun
Hallsbergs Kommun og Örebro
Léns sem sjá um sýninguna.
Aðalheiður hefur haldið sjö einka-
sýningar, síðast í Gerðarsafni á sl.
ári. Hún hefur auk þess tekið þátt í
fjölda samsýninga, hér heima og er-
lendis.
Hlýtur
verðlaun
í Svíþjóð
Verk Aðalheiðar Valgeirsdóttur.
Bankastræti 3,
551 3635
pink mat; eau de parfum
japanski dömuilmurinn hannaður af MASAKÏ MATSUSHÏMA
♦ ♦ ♦
Á MORGUN
Á NÆSTUNNI