Morgunblaðið - 21.01.2003, Blaðsíða 27

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. JANÚAR 2003 27
MBA-nám
• Öll kennsla fer fram á ensku.
• 11 mánaða almennt MBA-nám með áherslu
á stefnumótun, stjórnun og fjármál.
• Nemendur alls staðar að,
hámark 40 þátttakendur.
• Meðalaldur 32 ár og 7 ára starfsreynsla.
• „Hands-on“ ráðgjafarverkefni.
ERTU AÐ SPÁ Í ALÞJÓÐLEGT
MBA-nám haustið 2003?
Ef þú óskar eftir að komast að í MBA-námið sem hefst í byrjun ágúst
vinsamlegast hafðu samband við
BI Norwegian School of Management,
P.O. Box 9386 Grønland, N-0135 Oslo, Noregi.
Sími +47 22 57 62 00, eða mba@bi.no
Vefsíða: http://www.bi.no/mba
Kynningarfundur
á Radisson Hótel Sögu
mánudaginn 27. janúar kl. 18:00.
Eftir MBA kynninguna verður kynning á
tveggja ára alþjóðlegu Master of
Science in Business námi við sama skóla.
Í JÓLALAGI einu, sem komið
hefur Íslendingum í hugljúft hátíð-
arskap árum saman, og fólk venju-
lega tekur undir klökkt alveg þangað
til það opnar pakkastaflann, í því lagi
segir svo: Gleymdu ekki þínum
minnsta bróður.
Að vísu heyrði ég þetta lag aldrei
leikið um jólin núna. Kannski var það
vegna þess að ég hlustaði ekki nógu
mikið á útvarp; nema hafi nagað út-
varpsmenn samviskubit af því síð-
ustu mánuði hefur þjóðin alls ekki
viljað leiða hugann að minnstu
bræðrum, öðru nær. Hún hefur vart
haldið vatni yfir þeirri kröfu Evrópu-
sambandsins að við tökum þátt í að
hjálpa fátækum þjóðum upp úr
eymd og volæði, upp úr rústum sov-
éts.
Það er svo sem engin nýlunda að
málsvarar auðvalds og einkahags-
muna sjái ofsjónum yfir aðstoð til
handa fátækum bræðrum. Svo má
skýra þessa afstöðu út frá mannleg-
um eiginleikum; sagt er að ríkir
menn séu ekki ríkir nema af því þeir
eru nirflar og Íslendingar eru vissu-
lega ein ríkasta þjóð í heimi, þótt því
ríkidæmi sé undarlega skipt. Hitt
vekur aftur á móti furðu, þegar
gamlir talsmenn sósíalisma, jafn-
réttis og bræðralags, jafnvel gamlir
marxistar sem einu sinni börðust
fyrir alþjóðlegu framtíðarlandi, þeg-
ar þeir alltíeinu gleyma fornum hug-
sjónum og gefa skít í alla fátækt utan
Íslands stranda. Nei, nú sameinast
fornir fjendur um fræga spurningu:
Á ég að gæta bróður míns? Og al-
menningur tekur undir feginsam-
lega í skoðanakönnun.
Eru eigingirni engin takmörk
sett?
Vér nískupúkar
Eftir Gunnar Þorstein
Halldórsson
Höfundur er íslenskufræðingur.
„Nei, nú
sameinast
fornir fjend-
ur um fræga
spurningu: Á
ég að gæta bróður
míns?“
VIÐ úttekt endurskoðunar á fjar-
hagsstöðu Hafnarfjarðar hefur kom-
ið í ljós að viðvaranir mínar varðandi
fjármálastjórn bæjarins hafa verið á
rökum reistar. Hér er um alvörumál
að ræða sem óábyrgt orðskrúð leysir
ekki. Skuldir 619 þúsund krónur á
hvern íbúa, einkaframkvæmdir með-
taldar, sýna upphæð sem er um 12
milljarðar króna og verður ekki
komist undan því að greiða hana
ásamt vöxtum.
23 milljarðar
Ef miðað er við að greiða skuld-
irnar upp á 23 árum, það er þessu
kjörtímabili og 5 þeim næstu sýnist
mér að greiðslubyrðin verði ekki
undir einum milljarði króna á ári
miðað við 6% vexti og jafnar ár-
greiðslur í 23 ár.
Ekki er reiknað með verðbólgu.
Engin tekjuskapandi eignamynd-
un yrði hjá Hafnarfjarðarbæ í sam-
bandi við þessar gífurlegu greiðslur.
Jafngreiðslulán gæti létt greiðslu-
byrðina. Afborganir mundu þá flytj-
ast á framtíðina af meiri þunga og
berast uppi af fleiri gjaldendum.
Eignasala
Hægt væri að minnka skuldir með
sölu eigna. Þar er t.d. um að ræða
eignir í orkufyrirtækjum, vatnsveit-
una, húseignir og höfnina sem er
mjög skuldsett. En væri slíkt hag-
kvæmt? Getur bæjarfélagið boðið
upp á góða framtíð gerist bærinn
leiguliði á flestum sviðum? Er ekki
hér um eignir að ræða sem gefa þann
arð að þær styrki efnahagsstöðu
bæjarfélagsins?
Eftir því sem bærinn gerist leigu-
liði á fleiri sviðum hefur hann minna
svigrúm til að gæta hagsmuna bæj-
arbúa.
Allt eru þetta mál sem þarf að
taka stefnumarkandi ákvarðanir um
til frambúðar.
Samstarf er nauðsynlegt
Ég óttast það að mál þessi verði
ekki leyst á grundvelli pólitískrar
togstreitu. Menn verði að viður-
kenna það hvernig komið er og taka
höndum saman til að leysa vandann.
Það er krafa bæjarbúa að fjármun-
um þeirra verði vel varið og ekki síst
þegar svo horfir að það verði að
leggja verulegar byrðar á fólk með
hækkandi skattheimtu og lakari
þjónustu. Það verður hver bæjar-
fulltrúi að skilja að hann ber ábyrgð
gagnvart bæjarbúum.
Ný stefna
Það gæti verið athugandi að taka
um 12 milljarða króna að láni og
reyna að komast út úr núverandi
skuldasúpu og losa sig úr viðjum
samninga um einkaframkvæmdir.
Bærinn mundi þá eignast húsnæðið
sem á bak við samningana standa.
Þó er hætt við að eigendur þeirra
verði tregir til að sleppa svo feitum
bita.
Ef slíkt lán væri jafngreiðslulán
með 6% vöxtum tekið til 40 ára sýn-
ist mér að árleg greiðslubyrði yrði
um 800 milljónir króna.
Ráðgjafaráð
Eftir eitt heildstæðasta framfara-
tímabil í sögu Hafnarfjarðar sem
hófst 1962 og stóð óslitið til 1986 þeg-
ar við var réttur mjög bágur fjár-
hagur bæjarins og bærinn var orð-
inn nær skuldlaus og til stórra átaka
búinn hófst skuldasöfnun á ný og ár-
lega jukust skuldir nema árið 1996.
Áður nefnd úttekt sýnir ljóslega
hvernig komið er. Það gæti verið
skynsamlegt fyrir bæjarstjórn að
eiga í bakhöndinni þriggja manna
hóp utanaðkomandi fjármálamanna
til ráðgjafar. Það mundi sýna ákveð-
inn vilja og festu til að taka á erf-
iðleikum bæjarins og leysa þá á far-
sælan hátt.
Breyta
þarf lögum
Mörg sveitarfélög eru mjög skuld-
sett og væri athugandi að breyta lög-
um á þann hátt að óheimilt yrði að
taka lán sem ekki greiddust innan
viðkomandi kjörtímabils til verkefna
sem greiða þarf með skatttekjum.
Það kæmi í veg fyrir óeðlilega
skuldasöfnum og tryggði það að
sveitarstjórn hvers kjörtímabils
hefði fullan ráðstöfunarrétt yfir
tekjum þess. Út af þessu mætti ekki
bregða nema allir sveitarstjórnar-
menn samþykktu slíka lántöku og fé-
lagsmálaráðuneytið staðfesti hana.
Fjárhagsstaða
Hafnarfjarðar
Eftir Pál V.
Daníelsson
„Það er
krafa bæj-
arbúa að
fjármunum
þeirra verði
vel varið.“
Höfundur er viðskiptafræðingur.
ALLT frá því að stjórnvöld tóku
ekki besta tilboði í SR og einka-
vinahugtakið varð til hefi ég oftar
en ekki verið ósáttur við ríkisfyr-
irtækjabraskið. Ekki skilið tilgang
þess að selja eignir, sem skila arði í
sameiginlega sjóði þjóðarinnar.
Deilur um „rétt“ sölugengi ríkis-
fyrirtækja sýna að fleiri hafa verið
og eru ósáttir. Eini ljósi punkt-
urinn var yfirlýst stefna að sölu-
verð skyldi nota í niðurgreiðslu er-
lendra skulda.
Það var svo um haustið 2000 að
birtist mynd af Geir Haarde í Mbl.
og frétt um að söluverð Símans og
ríkisbanka skyldi ekki fara í að
greiða niður skuldir. Mig hryllti við
væntanlegum deilur um hvernig
aurunum skyldi eytt. Í sama blaði
var frétt eða deilur um bága stöðu
öryrkja og ellilífeyrisþega. Við lest-
ur blaðsins sá ég einfalda lausn á
þessu öllu.
Lausnin felst í því að afhenda
landsmönnum hlutabréf í ríkisfyr-
irtækjunum í réttu hlutfalli við
hvað hver og einn hefur lengi
greitt skatta til ríkisins. Þannig
væri tryggt að kynslóðin, sem á
stærstan þátt í uppbyggingunni,
fengi mest. Þeir sem þess þurfa
gætu selt bréf sér til framfærslu.
Hinir gætu selt bréf og látið gott af
sér leiða t.d. til hjálpar öryrkjum
og fátækum. Markaðurinn myndi
sjá um að rétt gengi kæmi á hluta-
bréfin svo ekki þyrfti að rífast um
það eins og jafnan áður. Ekki er
ólíklegt að aftur kæmi svipað góð-
æri og þegar kvótakóngar kepptust
við að eyða gjafakvótanum. Loks
væri þjóðin laus við einkavæðing-
arnefnd og kostnað, sem henni hef-
ur fylgt.
Hugmyndina fékk ég í flugvél á
leið til landsins. Var svo heppinn að
lenda í sæti það framarlega að ég
fékk að deila Mogganum með fimm
öðrum. Lengi gerði ég mér ekki
grein fyrir, hvað hún er mikið
snjallræði. Taldi hana eitthvert há-
loftarugl, sem best væri að halda
fyrir sig sjálfan. Nú tveimur árum
seinna, þegar litið er yfir farinn
veg, finnst mér rétt að koma henni
á framfæri.
Ekki er búið að selja Símann, en
einkavæðingin þó komin það langt,
að hann er nú leiguliði í „eigin“
húsnæði. Á sama tíma hefur ríkið
kostað 100 millj. kr. í endurbætur á
leiguhúsnæði fyrir Alþingi. Hefði
ekki verið nær að kaupa hús Sím-
ans við hlið Alþingis? Síminn er
með þrjá forstjóra á launum. Þar
af einn með svo stóran heiman-
mund að renturnar eru æviráðning
um alla eilífð. Ráðherrann sem ber
ábyrgð á sukkinu situr sem fastast
og mun væntanlega fljóta aftur inn
á þing í skjóli vafasams prófkjörs
svo ekki sé meira sagt.
LÍ var seldur nokkrum mánuð-
um áður en hann var seldur. Það
dróst bara að skrifa undir, því að
tvær virtar endurskoðunarskrif-
stofur voru ekki sammála um verð-
ið. Sagt var að munaði tveimur
milljörðum (aðeins). Á meðan
hækkaði gengi krónunnar og mað-
ur velti fyrir sér, hvað Samson
ávaxtaði sjóðinn mikið fram að
undirskrift og greiðslu, því óvíða
eru vextir og ávöxtun eins há og á
Íslandi.
Nú er búið að skrifa undir á
gamla genginu og ýmsum spurn-
ingum enn ósvarað. Drottningin
segir reyndar að gengið skipti engu
máli. Peningarnir komi aldrei inn í
landið. Áður var hún óspör á yf-
irlýsingar um að drjúgur hluti færi
í byggðamál. Skipti gengið engu
máli geta þá ekki þeir, sem nú fá
greitt fyrir útfluttar afurðir, gert
kröfu um að fá yfirfært í krónur á
gamla genginu, t.d. hjá LÍ? Það
kæmi sér örugglega vel fyrir hinar
dreifðu byggðir landsins.
Í sambandi við gengið og verð-
mat bankans vaknar sú spurning,
hvort verðmæti hans hefði ekki átt
að hækka í réttu hlutfalli við hærra
gengi á krónu? Bankinn ábyrgist
há lán í erlendum gjaldmiðlum,
sem lækka í krónum talið við
hækkandi gengi krónu.
Áður hefur komið fram og ekki
veriðsvarað óvissa um mat á lista-
verkum bankans. Í því sambandi
hefi ég spurt mig hvernig skyldu
fasteignir bankans um land allt
metnar? Á hvað er t.d. húsið í
Austurstræti metið? Þetta eru ef-
laust barnalegar spurningar og
kannski kemur mér þetta ekkert
við, en fyrir u.þ.b. 55 árum tæmdi
ég í fyrsta skipti sparibaukinn
minn í þessu húsi.
Hvað um það, enn er hægt að
senda landsmönnum hlutabréf sín í
Símanum t.d. í umslagi með skatt-
skýrslunni. Reykvíkingar hafa
væntanlega ekkert á móti því að fá
hlut sinn í Landsvirkjun. Það væri
margfalt giftusamlegra en að
hneppa okkur í ábyrgð fyrir Kára-
hnjúkum, þar til verðgildi fyrirtæk-
isins er komið það langt niður að
einhver kjölfestufjárfestirinn getur
„keypt“ það og selt.
Gjafabréf
Eftir Sigurð
Oddsson
Höfundur er verkfræðingur.
„Lausnin
felst í því að
afhenda
lands-
mönnum
hlutabréf í ríkisfyrir-
tækjunum í réttu hlut-
falli við hvað hver og
einn hefur lengi greitt
skatta til ríkisins.“
Stretchbuxur kr. 2.900
Konubuxur frá kr. 1.690
Dragtir, kjólar,
blússur og pils.
Ódýr náttfatnaður.
Brandtex fatnaður
Nýbýlavegi 12, sími 5544433
Stretchbuxur kr. 2.90
Konubux r frá kr. 1.790
ragtir, kjólar,
blús ur og pils.
Ódýr nát fatna
Síðumúla 34 - sími 568 6076
Antik er fjárfesting
Antik er lífsstíll