Morgunblaðið - 22.03.2003, Blaðsíða 18

STRÍÐ Í ÍRAK
18 LAUGARDAGUR 22. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÍBÚAR Bagdad, höfuðborgar Íraks,
voru aftur á ferli í gærdag eftir loft-
árásir næturinnar. Voru margar
verslanir opnar í gærdag. Allt annað
er hins vegar uppi á teningnum þeg-
ar skyggja tekur, enda halda flestir
sig þá innandyra, fullvissir um að
loftárásir muni hefjast að nýju er
nóttinn skellur á.
Mohammed Sa’eed al-Sahhaf,
upplýsingamálaráðherra Íraks, hélt í
gær fréttamannafund og fór þar
hörðum orðum um Bandaríkja-
stjórn. Við hlið hans stóð Mahmoud
Diab al-Ahmed innanríkisráðherra,
vopnaður Kalashnikov-riffli og
íklæddur hermannafatnaði. Glitti í
hníf í vasa al-Ahmeds og hann var
jafnframt með skammbyssu til taks.
„Þið eruð kannski að velta fyrir
ykkur hvers vegna ég ber Kalashni-
kov og er klæddur í skothelt vesti,“
sagði hann við viðstadda fréttamenn.
„Ástæðan er sú að allir Írakar hafa
heitið því að leggja vopn okkar ekki
frá okkur fyrr en á degi sigursins.“
Börnin óttaslegin
Margir íbúa Bagdad höfðu á
fimmtudag verið undrandi yfir því
hversu hægt Bretar og Bandaríkja-
menn fóru í sakirnar fyrstu nótt
hernaðaraðgerðanna, enda hafði ver-
ið rætt um að þeir ætluðu að byrja
með látum. Flestir óttuðust hins veg-
ar að einungis væri um að ræða logn-
ið á undan storminum, að ráðist yrði
á Bagdad af miklu offorsi þá um
kvöldið. „Í kvöld [fimmtudag] verður
annað uppi á teningnum,“ sagði Íraki
í höfuðborginni. Lét hann þess getið
að hann hefði átt erfitt með að sofna
nóttina áður og að hann hefði síðan
aðeins getað sofið í tvær og hálfa
klukkustund, en þá hófust loftárásir
bandamanna.
Fáir voru á ferli á fimmtudags-
kvöld. Það var helst að sjá mætti her-
menn og liðsmenn lögreglunnar á
stjái. Öllum verslunum og veitinga-
stöðum hafði verið kirfilega lokað til
að koma í veg fyrir gripdeildir í skjóli
nætur. Ein matvöruverslun fannst
þó opin og voru helstu viðskiptavin-
irnir lögreglu- og hermennirnir sem í
engin önnur hús hafa að venda. „Við
verðum að hafa búðina opna,“ sagði
eigandinn, Ahmed Ismael. „Þetta er
land okkar og þjóð. Hvernig getum
við lokað við þessar aðstæður?“
Ismael, sem er menntaður verk-
fræðingur, sagðist gera ráð fyrir að
loftárásirnar hæfust fyrir alvöru þá
um kvöldið, en hann kvaðst óhrædd-
ur. Börn hans væru þó óttaslegin.
„Við upplifðum þetta sama árið
1991,“ sagði hann, „en börn mín eru
afar ung og deila ekki sömu reynslu.“
Ismael hafði hlýtt á ræðu Sadd-
ams Husseins Íraksforseta um
morguninn, en henni var sjónvarpað
beint í Írak. „Hann stóð sig vel, virt-
ist yfirvegaður,“ sagði hann. „Jafn-
vel þó að það deili ekki allir skoð-
unum með Saddam Hussein þá
styðjum við hann öll núna.“
Ekkert nýbakað brauð að hafa
Við Rashid-stræti – elstu verslun-
argötu borgarinnar – var að finna
gamlan mann sem selur sígarettur
og eldspýtur. Virtist hann ekki hafa
áttað sig á því að enginn væri á ferli.
Allar konur virtust gufaðar upp.
Sagðist blaðamaður Los Angeles
Times aðeins hafa rekist á eina konu
í Bagdad þennan fimmtudag; Zökhu
Khasun, sex barna móður sem hann
hitti í Jadriya, hverfi í austurhluta
borgarinnar. „Ég fór á stjá til að
kaupa brauð og ávexti en allar versl-
anir eru lokaðar,“ sagði hún. „Börnin
kunna að meta nýbakað brauð. Lík-
lega fá þau ekki nýbakað brauð fyrr
en þessu stríði er lokið.“
Annars staðar í Bagdad hafði
glæsilegasta hótel borgarinnar, Al-
Rashid, umbreyst í hálfgert graf-
hýsi, því allir gestir voru á bak og
burt. Orðrómur hafði verið á kreiki
um að Bandaríkjamenn litu á hótelið
sem lögmætt skotmark.
„Fór á stjá til að kaupa
brauð og ávexti“
Fáir eru á ferli
þegar skyggja
tekur í Bagdad
og flestar versl-
anir eru lokaðar
Bagdad. Los Angeles Times, Newsday, AP.
Los Angeles Times/Carolyn Cole
Hin helga kirkja, Kadamia, í Bagdad var lokuð á fimmtudag og neyddist
því kristið fólk í borginni til að biðja bænir sínar við kirkjudyrnar.
Reuters
Mahmoud Diab al-Ahmed, innan-
ríkisráðherra Íraks, kveðst ekki
ætla að leggja Kalashnikov-riffilinn
sinn frá sér fyrr en sigur vinnst á
herjum Breta og Bandaríkjamanna.
Los Angeles Times/Carolyn Cole
Á nokkrum stöðum í Bagdad mátti finna götusala sem seldu nauðsynjar
eins og egg og mjólkurvörur. Flestar verslanir voru hins vegar lokaðar.
OPINBER fréttastofa íraskra stjórnvalda sagði í gær
að 37 manns hefðu særst í Bagdad og nágrenni hennar
í loftárásum Breta og Bandaríkjamanna í fyrrinótt.
Nokkrir borgarar féllu hins vegar í suðurhluta landsins
er þeir lentu mitt á milli árásarherja Bandaríkjamanna
og íraska hersins þar sem bardagar stóðu yfir í gær-
morgun. Hafði fólkið á myndinni lent í þessum að-
stæðum.
Ekki er vitað hversu margir óbreyttir borgarar hafa
fallið í þeim átökum sem nú geisa víðs vegar í Írak.
Reuters
Ljóst að óbreyttir borgarar hafa fallið
ÁTTA breskir hermenn og fjórir
bandarískir biðu bana þegar ein af
þyrlum Bandaríkjahers brotlenti í
Kúveit í fyrrinótt, að sögn talsmanna
Bandaríkjahers. Ekki er vitað hvað
olli slysinu en embættismenn tóku
fram að ekki væri um það að ræða að
Írakar hefðu skotið þyrluna niður.
„Þetta var slys,“ sagði Al Lock-
wood, talsmaður breska hersins á
svæðinu, í samtali við breska ríkisút-
varpið, BBC.
Þyrlan var hluti af landgönguliði
Bandaríkjahers og var af gerðinni
CH-46 Sea Knight. Hún fórst rétt
fyrir eitt aðfaranótt föstudags, að ísl.
tíma, um 15 km frá landamærunum
að Írak. Átti slysið sér stað í þann
mund er hersveitir Breta og Banda-
ríkjamanna tóku á sitt vald olíu-
svæðin á Al Faw-skaganum í Suður-
Írak.
Sea Knight-þyrlurnar eru risa-
stórar, í líkingu við strætisvagn í út-
liti, og eru þær notaðar til að flytja
hermenn til vígstöðvanna.
Tólf her-
menn fórust
í þyrluslysi
í Kúveit
Washington. AP.
FORNLEIFAFRÆÐINGAR
og aðrir, sem er umhugað um
varðveizlu fornra menningar-
minja, óttast að stríðið í Írak
kunni að valda óbætanlegum
skaða á merkum minjum í land-
inu, þar sem elztu menningar-
minjar mannkyns er að finna.
Á hinu forna menningar-
svæði milli fljótanna Efrat og
Tígris hafa um 10.000 staðir
verið skráðir, þar sem merkar
minjar hafa verið grafnar upp.
Eftir því sem greint er frá í
þýzka vikuritinu Der Spiegel er
gizkað á að slíkar minjar megi
finna á 500.000 öðrum stöðum á
þessum slóðum.
Ómetanlegar fornminjar
eins og „hengigarðarnir í Bab-
ýlon“ sem taldir eru til heim-
sundra fornaldar, eru í hættu,
að mati McGuire Gibson, sér-
fræðings í fornleifafræði Mesó-
pótamíu-svæðisins við Chicago-
háskóla. Það þyrftu ekki einu
sinni að lenda sprengjur á forn-
minjunum – „hristingurinn
einn sem sprengingar í grennd
við þær myndu valda gætu
valdið miklum skaða,“ hefur
Spiegel eftir Gibson.
Í Persaflóastríðinu 1991 urðu
dýrmætar minjar í Írak fyrir
skaða. Þannig lentu t.d. yfir 400
fallbyssuskot í 4.000 ára gömlu
hofi í fornaldarborginni Ur.
Rænt og ruplað
í skjóli stríðs
Þá er ennfremur talin hætta
á því að í óreiðunni sem stríðið
veldur kunni ýmsir dýrgripir
að lenda í röngum höndum. Í
uppreisninni gegn stjórn Sadd-
ams Husseins sem fylgdi í kjöl-
far Persaflóastríðsins 1991 létu
ræningjar greipar sópa um ell-
efu af þrettán merkustu minja-
söfnum landsins. Þannig lenti
margur dýrgripurinn á svarta-
markaði Vesturlanda.
Íraskar
forn-
leifar
í hættu
STJÓRNVÖLD í bæði Frakklandi
og Rússlandi hafa hafnað beiðni
Bandaríkjamanna um að íröskum
diplómötum verði vísað úr landi og
sendiráðum Íraks í þessum lönd-
um verði lokað. „Frakkland telur
að hér sé vikið að rétti fullvalda
þjóða. Á þessari stundu er engin
ástæða til að verða við beiðninni,“
sagði Francois Rivasseau, tals-
maður franska utanríkisráðuneyt-
isins.
Greint var frá því á fimmtudag
að utanríkisráðuneytið bandaríska
hefði fyrirskipað sendiherrum sín-
um víða um lönd að fara fram á
það við stjórnvöld í þeim ríkjum,
þar sem Írakar hafa sendiráð, að
íröskum sendifulltrúum yrði vísað
úr landi. Sagði Richard Boucher,
talsmaður bandaríska utanríkis-
ráðuneytisins, að erindrekarnir
væru fulltrúar „spilltrar og illrar
stjórnar“.
Ígor Ívanov, utanríkisráðherra
Rússlands, brást líkt við og frönsk
stjórnvöld en hann sagði í gær að
hann myndi ekki verða við beiðni
Bandaríkjastjórnar, enda sam-
rýmdist hún ekki rússneskum lög-
um.
Vilja ekki
vísa fulltrú-
um Íraks
úr landi
París, Moskvu. AFP, AP.