Morgunblaðið - 22.03.2003, Blaðsíða 36

UMRÆÐAN
36 LAUGARDAGUR 22. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
V
issulega verður það
írösku þjóðinni til
blessunar ef Saddam
Hussein fer frá völd-
um enda leggja
stríðshaukarnir áherslu á að til-
gangur stríðsins sé sá að koma
Hussein frá völdum. Stríðið sé
ekki gegn írösku þjóðinni heldur
gegn leiðtoganum Saddam Huss-
ein.
En stríð fer ekki í manngrein-
arálit. Árásir koma niður á fleir-
um en Saddam Hussein. Þær
koma niður á venjulegu fólki og
börnum, heimili eyðileggjast og
grunnþjónusta eins og vatns-
veita og skólpkerfi leggjast í
rúst.
Fylgjendur stefnu Bandaríkja-
manna segj-
ast vonast til
þess að stríð-
ið verði stutt
og skaði og
mannfall sem
minnst. En
„flestir hljóti
að sjá“ að
stríð sé nauðsynlegt.
Gert hefur verið lítið úr skoð-
unum íslensks almennings. Leið-
togarnir breyta þvert á yf-
irgnæfandi skoðanir almennings
sem í Íraksmálinu eru þær að
stríð gegn Írak sé ekki réttlæt-
anlegt og íslensk stjórnvöld eigi
ekki að samþykkja það í okkar
nafni. Forsætisráðherra segist
svo sjálfur myndu svara því til
að hann væri á móti stríði ef
spurður í könnun. Er þá sá yf-
irgnæfandi meirihluti Íslendinga
sem er andvígur stríði það bara í
skoðanakönnunum en ekki í al-
vörunni?
Ísland er nú eitt af þeim ríkj-
um sem lýst hafa yfir stuðningi
við Bandaríkin og þar með hluti
af „stríðsfylkingu“, „bandalagi
viljugra“ eða „bandalagi hinna
staðföstu“ eins og ríkin hafa ver-
ið kölluð. Allir aðrir en forsætis-
ráðherra virðast hafa frétt af
þessu í fjölmiðlum og það virðist
ráðherranum ekki þykja neitt
tiltökumál.
Stjórnarandstaðan og þorri al-
mennings er á öðru máli. Hér
hafa málin lítið sem ekkert verið
rædd eða skýrð af hálfu ráða-
manna. Í mesta lagi er talað um
sjálfsagðan móralskan stuðning
eða þá vísað í sögu sambands Ís-
lands og Bandaríkjanna. For-
sætisráðherra Íslands hefur ekki
þurft að tala fyrir sinni afstöðu
og verja hana á Alþingi líkt og
forsætisráðherrar annarra
stríðsfylkingarríkja hafa þurft
að gera.
Almenningur vill fá að vita af
hverju íslensk stjórnvöld virða
svo lítils allt það sem er óljóst í
málinu, það sem hægt væri að
nota sem rök gegn því að styðja
stríðsrekstur. Af hverju tekur
Ísland þátt í að ógna heimsfriði
með því að hefja stríð ásamt
bandalaginu? Af hverju skiptir
alþjóðaréttur ekki máli lengur,
en stríðsreksturinn nú er talinn
brjóta gegn alþjóðalögum. Af
hverju var vopnaeftirlitsfólki
ekki gefinn lengri tími?
Fulltrúar stjórnarandstöðu
fóru þó fram á fund í utanrík-
ismálanefnd Alþingis, svo sjálf-
sagður sem sá fundur hefði átt
að vera. Þegar þetta er skrifað
er ekki vitað hvað fram fer á
þeim fundi.
Hamrað er á tilganginum með
stríðinu í öllum sjónvarpsávörp-
ununum hans Bush. Að koma
harðstjóranum frá völdum og
frelsa írösku þjóðina. Hernaðar-
áætlunin heitir m.a.s. „Operation
Iraqi Freedom“. Frelsi, friður
og sigur eru lykilorð Bandaríkja-
forseta í ávörpum hans. „Við
munum frelsa írösku þjóðina, við
munum halda áfram að vinna að
friði og við munum sigra.“ Eitt-
hvað á þessa leið var boðskapur
hans þegar hann tilkynnti að
stríð gegn Írak væri hafið. Fyrir
nú utan allar biblíutilvitnanirnar
sem Bush grípur óspart til.
Vissulega er Saddam Hussein
harðstjóri, því mótmælir enginn,
og best væri fyrir íbúa Íraks að
hann hyrfi frá völdum. Það er
hins vegar tvískinnungur af
hálfu Bandaríkjamanna að tala
um frelsi og frið í sömu andrá og
sprengjum rignir yfir saklaus
börn og almenna borgara, og
hræsni að tala um þann fögnuð
sem mun grípa um sig meðal
írösku þjóðarinnar þegar Banda-
ríkjaher hefur frelsað hana.
Donald Rumsfeld, varnar-
málaráðherra Bandaríkjanna, er
álíka hástemmdur og Bush en
talar þó ekki um frelsi og frið.
Hans hlutverk er að lýsa hern-
aðaraðgerðunum og hóta Sadd-
am Hussein og hermönnum
hans. Hann grípur í þeim til-
gangi til orðasambanda eins og
„sem eiga engan sinn líka“ eða
„hefur aldrei sést áður“ þegar
hann talar um vopn og yfirvof-
andi árásir og höfðar þar e.t.v.
til eftirvæntingar einhverra.
Rumsfeld segist líka bera hag
írösku þjóðarinnar fyrir brjósti
þegar hann segir það glæp gegn
Írökum að kveikja í olíulindum
eins og e.t.v. hefur verið gert þó
það hafi ekki verið staðfest.
Hittir hann ekki sjálfan sig og
félaga sína fyrir með þessum
orðum? Er það ekki glæpur
gegn Írökum að drepa þá? Eða
er það og varnaðarorð varn-
armálaráðherrans um olíu-
lindirnar kannski bara yfirskin
fyrir þá raunverulegu hagsmuni
sem í húfi eru fyrir Bandaríkja-
menn; olíulindirnar?
Bush talar um fórnarlund
bandarísku hermannanna í
ávörpum til þjóðar sinnar. Hann
þakkar hetjunum sem hafa sýnt
kjark og dug við erfiðar að-
stæður. Hann segir hermennina
sem hófu leikinn einhverja þá
færustu og bestu. Þannig getur
hann hugsanlega kveikt stolt í
brjósti landa sinna, að mati
ímyndarfræðinganna.
Íslenskir ráðamenn tala líka
mikið um að við séum reiðubúin
að aðstoða við uppbyggingu í
Írak eftir stríðið sem verður svo
ofsalega stutt og hnitmiðað.
Auðvitað þarf að taka til eftir
eyðilegginguna og auðvitað verð-
um við að leggja okkar af mörk-
um í því verki. En það er af-
skaplega ógeðfellt að eiga þátt í
eyðileggingunni sjálfri.
Ekki í
okkar nafni
Forsætisráðherra segist svo sjálfur
myndu svara því til að hann væri á
móti stríði ef spurður í könnun. Er þá
sá yfirgnæfandi meirihluti Íslendinga
sem er andvígur stríði það bara í skoð-
anakönnunum en ekki í alvörunni?
VIÐHORF
Eftir
Steingerði
Ólafsdóttur
steingerdur-
@mbl.is
UPP á síðkastið hefur umræða
verið í gangi um hvort háskólar hér
á landi séu orðnir of margir. Í dag
geta nemendur valið á milli átta há-
skóla sem allir bjóða upp á mismun-
andi nám. Flestir nemenda eru í Há-
skóla Íslands eins og kom fram hjá
Oddi Benediktssyni prófessor við
HÍ í grein í Morgunblaðinu þann 19.
mars. Oddur setur fram eftirfarandi
fullyrðingu: „óþarft er því að þenja
námsframboðið mikið út en nær að
hlúa að því sem fyrir er“. Undirrit-
aður er alveg sammála þeirri full-
yrðingu að nauðsynlegt sé að hlúa að
því námi sem fyrir er en hins vegar
er nauðsynlegt að hver skóli fá tæki-
færi til þess að fara nýjar brautir og
þróa nám sem er í samræmi við ósk-
ir atvinnulífsins og samfélagsins á
hverjum tíma.
Síðustu ár hefur stúdentum á há-
skólastigi fjölgað umtalsvert og
meira hlutfallslega en nemendum á
öðrum skólastigum. Árið 1980
stunduðu 3.689 íslenskir nemendur
nám í háskóla hér á landi en 23 árum
síðar eru þeir orðnir 11.883 sam-
kvæmt gögnum Hagstofu Íslands.
Samkvæmt þessum tölum hefur há-
skólastúdentum fjölgað verulega á
tímabilinu 1980-2001.
Þegar fjallað er um fjölda há-
skólastúdenta telur undirritaður
rétt að reikna fjarnemendur og þá
sem stunda háskólanám með vinnu
inn í heildarfjölda nemenda á há-
skólastigi. Þessir nemendur ljúka
námi með sambærilegum hætti og
nemendur í staðarnámi og dagskóla
og hljóta sömu prófgráður. Þeir
ljúka hins vegar flestir námi á lengri
tíma en dagskólanemendur. Þegar
fjöldi nemenda er borinn saman
milli einstakra skóla er þannig nauð-
synlegt að
skoða nemen-
daígildi skól-
anna (eitt
nemendaí-
gildi = 30
þreyttar ein-
ingar á ári)
því fjárfram-
lög ríkisins
miðast við
ígildi en ekki
fjölda nem-
enda (ígilda-
fjöldi í hverj-
um skóla er
fenginn úr
fjárlögum rík-
isins fyrir árið
2003).
Tölurnar
yrðu þá eftir-
farandi:
Ef nem-
endaígildin
eru skoðuð
kemur í ljós
að 52% nem-
endaígildanna
koma frá HÍ
og um 13%
koma frá KHÍ. Þar skammt á eftir
koma HR og HA með um 10% ígild-
anna. Ef tölur yfir dagskólanemend-
ur væru aðeins teknar til greina eins
og prófessor Oddur Benediktsson
gerði í áðurnefndri grein þá gefa
þær í raun ekki rétta mynd af fjölda
nemenda á háskólastigi því að í
greiningu hans er einungis um að
ræða hluta nemenda á háskólastigi.
Ef Kennaraháskólinn er tekinn sem
dæmi þá stunda fleiri nemendur þar
fjarnám en staðbundið nám og því
gefur það alranga mynd af stærð og
mikilvægi þess skóla að láta sem
fjarnemendur séu ekki til.
Hvað varðar framtíðarhorfur fyr-
ir íslenska háskóla þá hefur nem-
endum fjölgað hraðar en stjórnvöld
sáu fyrir og á næstu árum er líklegt
að þeim fjölgi enn frekar þar sem
háskólarnir eru farnir að bjóða upp
á fjölbreyttara nám en áður og fleiri
námsform, t.d. fjarnám og háskóla-
nám með vinnu. Á meðfylgjandi
línuriti (tölur frá Hagstofu Íslands)
má sjá hver þróunin hefur verið
seinustu ár og þar kemur fram að
fjöldi háskólanemenda hefur vaxið
jafnt og þétt seinustu ár og ekki sér
fyrir endann á þessari auknu að-
sókn. Vegna þessa aukna nemenda-
fjölda ættu íslenskir háskólar að
hafa ýmis sóknartækifæri og verður
fróðlegt á komandi árum að fylgjast
með hver þróunin verður. Óhætt er
að fullyrða að hér á landi er þörf fyr-
ir háskóla sem bjóða upp á fjölbreytt
nám og mismunandi námsleiðir. Af-
ar mikilvægt er að ríkisvaldið taki
tillit til þessa og verji nægu fé til
æðri menntunar þannig að háskól-
arnir séu í stakk búnir að taka á
móti þessum aukna fjölda og fái um
leið tækifæri til að sérhæfa sig á
þeim sviðum sem þeir kjósa.
Við þurfum að gera okkur grein
fyrir því að um 17% af vinnuafli Ís-
lendinga á aldrinum 20-74 ára eru
með háskólapróf árið 2001 eða um
26.000 manns. Sambærilegt hlutfall í
Finnlandi er 24,6% og í Bandaríkj-
unum 31%. Til að ná Finnum þurf-
um við í dag að hafa nær 13.000 fleiri
háskólamenntaða einstaklinga á ís-
lenskum vinnumarkaði. Í þessu ljósi
ber að fagna því að æ fleiri fá notið
þess að stunda háskólanám. Góð
menntun landsmanna er ein besta
fjárfesting samfélagsins og mun
stuðla að hagsæld um ókomin ár.
Fjöldi háskóla-
stúdenta á Íslandi
Eftir Stein
Jóhannsson
„Góð
menntun
landsmanna
er ein besta
fjárfesting
samfélagsins og mun
stuðla að hagsæld um
ókomin ár.“
Höfundur er starfsmaður
Háskólans í Reykjavík.
Háskóli Fjöldi nemenda
2002
Fjöldi nem-
endaígilda skv.
fjárl. 2003
Háskóli Íslands (HÍ) 8135 (58%) 4500 (52%)
Háskólinn á Akureyri (HA) 1042 (7%) 886 (10%)
Háskólinn í Reykjavík(HR) 1171 (8%) 900 (10%)
Kennarahásk. Íslands (KHÍ) 2181 (16%) 1100 (13%)
Tækniháskóli Íslands 662 (5%) 700 (8%)
Listaháskóli Íslands 309 (2%) 301 (3%)
Viðskiptaháskólinn á Bifröst 317 (2%) 300 (3%)
Landbúnaðarh. á Hvanneyri 122 (1%) ?
Samtals 13939 (100%) 8687
STEFNUMÓT við þig er yfirskrift
fundaraðar sem sjálfstæðiskonur
gangast fyrir þessa dagana. Auk þess
að skapa skemmtilegan vettvang til
umræðna og skoðanaskipta, hefur
fundaröðin vakið verðskuldaða at-
hygli á þeirri miklu breidd sem kraft-
mikið starf sjálfstæðiskvenna hvílir á.
Mikilvægi jafnréttisbaráttunnar
Það hefur jafnframt verið ánægju-
legt að sjá að fundaröðin hefur ekki
síður höfðað til karla en kvenna. Á
þeim fundum sem ég hef sótt hafa
karlarnir a.m.k. ekki látið sig vanta,
þótt konurnar hafi e.t.v. átt vinning-
inn hvað fjölda snertir. Það er að
mínu viti ánægjuleg þróun og í takt
við þá grundvallarafstöðu okkar sjálf-
stæðiskvenna að kynin séu „sterkari
saman“ svo að vitnað sé til eins af
slagorðum Jafnréttisráðs. Jafnréttis-
barátta kynjanna hlýtur eðli málsins
samkvæmt að snúast um það að
brjóta niður þá veggi samfélagsins
sem stúka kynin af hvað varðar að-
stöðu og tækifæri; ekki að styrkja þá
og einangra konur þar með í barátt-
unni fyrir afnámi kynjamisréttisins.
Hinar mörgu dyr
Sjálfstæðisflokksins
Mikil breidd er einn helsti styrkur
Sjálfstæðisflokksins. Hvað kvenna-
arminn varðar, þá koma að honum
konur úr ólíkum áttum eða ýmist í
gegnum sjálfstæðiskvennafélögin, al-
mennu félögin eða félög unga sjálf-
stæðismanna. Þessu má líkja við það
að á Sjálfstæðisflokknum séu ólíkar
dyr fyrir fólk að ganga um, allt eftir
áherslum hvers og eins. Þessi fjöl-
breytni kemur að mínu mati vel fram í
blaðaauglýsingu fundaraðarinnar,
þar sem sjá má glaðbeittar sjálfstæð-
iskonur af „öllum stærðum og gerð-
um“, ef svo má að orði komast, hvað
ólíkan aldur, reynslu og störf varðar.
Þær eru tilbúnar í slaginn og hlakka
bersýnilega til að takast á við þá
spennandi en jafnframt hörðu kosn-
ingabaráttu sem framundan er.
Valdþreyttir fylgismenn?
Úr auglýsingunni má þó einnig lesa
beinskeyttari og e.t.v. öllu mikilvæg-
ari skilaboð. Fullyrðingar þess efnis
að valdþreyta og stöðnuð framtíðar-
sýn hrjái Sjálfstæðisflokkinn eru úr
lausu lofti gripnar. Stjórnmálaflokkar
standa saman af fólki og þeir geta af
þeim sökum ekki verið staðnaðri eða
„valdþreyttari“ en fylgismenn þeirra
segja til um. Til að sannfærast um
þann kraft og þá metnaðarfullu fram-
tíðarsýn sem Sjálfstæðisflokkurinn
hefur, þarf fátt annað að gera en að
mæta á eitt af stefnumótum sjálf-
stæðiskvenna.
Kraftmikil stefnumót
Eftir Helgu Guðrúnu
Jónasdóttur
„Þær eru til-
búnar í slag-
inn og
hlakka ber-
sýnilega til
að takast á við þá
spennandi en jafnframt
hörðu kosningabaráttu
sem framundan er.“
Höfundur er formaður Lands-
sambands sjálfstæðiskvenna.