Morgunblaðið - 22.03.2003, Blaðsíða 49

BRÉF TIL BLAÐSINS
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. MARS 2003 49
• Hvernig er komið fyrir frelsi okkar og sjálfstæði
í upphafi nýrrar aldar?
• Er hvoru tveggja vel borgið í höndum stofnanajafnréttisins
eða er breytinga þörf?
• Hvers vegna gleymist saga kvenna svo hratt
sem raun ber vitni?
Þessar spurningar og margar fleiri verða ræddar á átta klukkustunda námskeiði í
kvennasögu í Kvennaskóla Helgu á Meðalbraut 14 í Kópavogi.
Námskeiðið verður haldið 1., 3., 8. og 10. apríl nk. kl. 20.00-22.00.
Það kostar kr. 5.000. Námsefni er innifalið.
Nánari upplýsingar og innritun:
Helga Sigurjónsdóttir, netfang: helgasd@simnet.is,
veffang: www.skolihelgu.is, sími: 554 2337.
Konur, konur!
ASÍ-kálfur sem fylgdi Morgun-
blaðinu nú í vikunni fjallaði um vel-
ferð og fátækt. Það var góðra
gjalda vert. Ég tel að íslenzka vel-
ferðarríkið sé heldur vel í sveit sett
og engin ástæða til annars en
fagna þeirri velmegun sem mikill
hluti þjóðarinnar býr við. Ég benti
hins vegar á það um daginn hér í
blaðinu, hvernig milljarðamæring-
ar hafa komið undir sig fótunum í
þessu tiltölulega saklausa þjóð-
félagi okkar, ekki sízt í fákeppni,
en okkar litla samfélag þarf svo
sannarlega ekki á nýrri stétt millj-
arðamæringa að halda, ég tala nú
ekki um þá sem nota gróðann til
fjárfestinga erlendis og flytja
þannig út það auðmagn sem betur
væri komið í innlendri uppbygg-
ingu. Eins og málum er háttað hjá
okkur á þessi almenningur ekki í
önnur hús að venda til að afla sér
nauðsynja en þangað sem vöruverð
er lægst, þótt það sé nífalt hærra
en í nágrannalöndum okkar.
Þetta hefur ekki verið góð þróun
og það sér ekki fyrir endann á
henni. Þeir sem hafa tækifæri til að
safna svo miklum gróða án sér-
stakrar fyrirhafnar, taka auðvitað
til sín þann skerf af kökunni sem
upp á er boðið og kæra sig kollótta;
rétt eins og þeir sem fengu kvót-
ann á silfurbakka þingmanna á sín-
um tíma og voru einskonar braut-
ryðjendur í því að ná undir sig
sameign þjóðarinnar. Þá var farið
að tala um hundruð milljóna.
Og milljarðurinn var á næstu
grösum.
Þegar þessi þróun átti sér stað
náðum við ritstjórar Morgunblaðs-
ins fundi með nokkrum forystu-
mönnum alþýðusamtakanna og
gagnrýndum þá fyrir sofandahátt í
kvótamálum, en þessi forysta
hreyfði hvorki legg né lið til að
taka undir gagnrýni Morgunblaðs-
ins á þetta brask allt.
Það varð fátt um svör.
Á sínum tíma var sú stefna boð-
uð í Morgunblaðinu sem við köll-
uðum auðjöfnun uppá við, þ.e. vel-
ferð fyrir alla. Við höfðum gaman
af þessum vígorðum, því að þau
féllu ekki í kramið hjá þeim sem þá
þóttust eiga öll veð í alþýðunni,
rétt eins og útgerðin veðsetti eigur
annarra eins og eigin eign væri.
Þetta var áður en Kínverjar
gerðu sér grein fyrir því að kapít-
alismi væri forsenda sæmilega
virks maóisma. Vígorðin áttu nátt-
úrlega að minna á að farsælast
væri að hafna marx-lenin-leiðinni
til fátæktar, en happadrýgst að
sem flestir væru vel bjargálna; þá
myndaðist engin gjá milli ríkra og
fátækra og samfélagið gæti virkað
með heldur heilsusamleg markmið
að leiðarljósi. Það hefur líka orðið,
að mestu, sem betur fer, þótt millj-
arðabrosið sé falski tónninn á þess-
ari sólarströnd. Mikill hluti þjóð-
arinnar hefur notið kaupmáttar-
aukningar og lifað bærilegu lífi,
a.m.k. fram að atvinnuleysinu nú
sem vonandi er einungis smáhik á
langri vegferð, rétt eins og þegar
springur á rútunni.
Fyrrnefndur kálfur fjallaði m.a.
um fátækt. Ég er henni að vísu lítt
kunnugur, en hlusta á þá sem um
hana tala. Þeir hljóta að luma á
þekkingu sem blasir ekki við í
hversdagslegu lífi okkar.
Það minnir mig á fund sem al-
þýðusamtökin stóðu að á Selfossi
fyrir margt löngu. Það var góður
fundur, en sáði í huga minn efa-
semdum um framtíðina. Mig lang-
aði sem ritstjóri þessa blaðs að
heyra hvernig forystumenn laun-
þegasamtakanna töluðu, enda taldi
ég mér skylt að hlusta á erkibysk-
ups boðskap. Það sem eftir situr er
þetta:
Að nokkrum árum liðnum, sögðu
þeir, verður orðin almenn velsæld
á Íslandi; sem sagt auðjöfnun uppá
við. En þá verða ýmsir eftir, fá-
mennur hópur sem öllum verður
sama um, einnig forystumönnum
alþýðusamtakanna. Og þá ekki síð-
ur stjórnmálamönnum. Þessir fá-
tæklingar verða sem sagt heillum
horfnir. Atkvæði þeirra fá og ráða
engum úrslitum.
Um það leyti sem ég fæddist var
fátækt á Ísland. Þó voru margir
bjargálna. Opinberir starfsmenn
höfðu fasta vinnu, það voru forrétt-
indi, þótt kaupið væri lágt. Þá var
algengast að menn rétt skrimtu og
því auðveldara að búa við lág laun
og lítil efni en nú, þegar flestir
njóta velsældar. En hið borgara-
lega öryggisnet frá byltingunni
1789 mætti, að því er virðist, vera
þéttriðnara. Ég lít ekki á það sem
ölmusu, heldur mannúðlega skyldu
við samfélagið.
Í gamla daga voru þeir sem
höfðu lítil efni, sögðu forystumenn-
irnir réttilega, eins og upp fyrir
miðjan píramíða, toppurinn voru
þeir ríku. Og þeir voru fáir. Það
voru nokkur athafnaskáld, flest
eftirminnilegir mannvinir, og svo
gróssérar. Allir kappkostuðu að
sinna neðsta hluta píramíðans. Þar
var aflið. Þar voru atkvæðin. Og út
á þessi atkvæði gerðu pólitíkusar,
það vantaði ekki!
Nú er þessu öfugt farið. Þróunin
hefur snúið píramíðanum við. Hann
stendur á toppnum, öfugur. Og
þeir sem lítið hafa eru fáir miðað
við heildina og enn færri hafa
áhuga á þeim. Þeir verða að dúsa
þarna einir, án raunverulegrar
samúðar. Þeir verða ekki yfir 10%
sögðu forystumennirnir á fundin-
um á Selfossi, kannski ekki nema
5%.
Nú virðist þessi spá þeirra vera
að rætast. Við búum í öfugum píra-
míða, sem er að vísu betri en rétti
píramíðinn á kreppuárunum, eða
þeir sem standa í gulri sandauðn
Egyptalands.
Uppúr þessu fórum við morg-
unblaðsmenn að boða láglauna-
stefnu sem var fólgin í því að
hækkað kaupgjald dreifðist jafnt
yfir alla launþega, þannig að hinir
lægstlaunuðu fengju tiltölulega
mest. Það mundi stuðla að meiri
launajöfnuði. En þetta var óvinsæl
stefna, ekki sízt af launþegasam-
tökunum svo nefndu. Fæstir voru
láglaunafólk þar á bæ, nei, þar
vildu allir fá eitthvað fyrir sinn
snúð. Og því meiri laun, því hærri
kjarabót.
Það kom fyrir í þá daga að kallað
væri á eftir mér: Hvað segir lág-
launaritstjórinn í dag?!
Og þá tók gjáin að myndast án
þess við neitt yrði ráðið.
Nei, ég er ekki að boða neinn al-
gildan launajöfnuð, hann er ekki
til, en fyrr má nú vera!
Milljarðabrosið er engin sól í
samfélaginu. Miklu fremur sól-
myrkvi. Margt fólk sem býr við lítil
efni getur verið betra samfélag en
kompaníið við milljarðaglennuna.
Og það vita allir að
hamingjan býr í hjarta manns,
höpp eru ytri gæði,
eins og fátækt skáld sagði á sín-
um tíma og fékk sér ærlega í
staupinu.
En því miður, hið ræktaða hjarta
er ekki ávísun á veraldleg gæði;
ekki endilega. En það var mér ung-
um blaðamanni í senn uppörvun og
ærin gleði að koma þessu hjarta-
lagi á framfæri í Morgunblaðinu.
En nú er það ekki tízkuefni fjöl-
miðla. Nú er hlaupið eftir glans-
fólki og gervifrægð. En þó eru
margir til fyrirmyndar, sem betur
fer, ekki sízt ungt vel menntað
fólk.
En hvað sem því líður er ASÍ-
kálfurinn góðra gjalda verður. En
þróunin var fyrirsjáanleg. Og mér
er til efs það hafi nokkurn tíma
verið neinn raunverulegur áhugi á
lítt bjargálna fólki eða kjörum
þess, eftir að píramíðanum var
snúið við.
MATTHÍAS JOHANNESSEN,
Reynimel 25A,
Reykjavík.
Auðjöfnun uppá við
Frá Matthíasi Johannessen
Ókeypis lögfræðiaðstoð
öll fimmtudagskvöld milli kl. 19.30 og 22.00 í síma 551 1012
frá okt.-apríl Orator, félag laganema
FRÉTTIR
FJÖLMENNUR aðalfundur Félags
eldri borgara í Reykjavík var hald-
inn í Ásgarði, Glæsibæ fyrir
skömmu. Fundurinn samþykkti
samhljóða ályktun þar sem há þjón-
ustugjöld í heilbrigðiskerfinu eru
gagnrýnd.
„Aðalfundur Félags eldri borgara
í Reykjavík og nágrenni vekur at-
hygli stjórnvalda á sífellt hækkandi
hlutfalli af lágum tekjum eftirlauna-
fólks, sem það þarf að verja til
greiðslna þjónustugjalda og til sér-
fræðilæknis- og lyfjakostnaðar.
Þessar hækkanir koma hart niður
á öldruðum og öryrkjum og ört
stækkandi hópi fólks á Íslandi, sem
telst búa við kjör undir fátæktar-
mörkum og orðið er mikið áhyggju-
efni. Ef til vill er þetta orsakavaldur
aukinnar fátæktar á Íslandi.
Fundurinn telur einnig, að þessar
hækkanir stangist á við yfirlýsingu
stjórnvalda frá því í haust, um að
samráð skyldi haft við samtök eldri
borgara um ákvarðanir sem varða
kjör þeirra. Fundurinn telur því að
stjórnvöld hafi brugðist því sam-
komulagi.“
Í stjórnarkjöri voru 17 manns. Í
stjórn voru kosin: Baldvin Tryggva-
son, Bryndís Steinþórsdóttir, Bryn-
dís Víglundsdóttir, Halldóra H.
Kristjánsdóttir, Hinrik Bjarnason,
Pétur Guðmundsson og Torben
Friðriksson. Fyrir eru í stjórn: Mar-
grét Margeirsdóttir, María H. Guð-
mundsdóttir, Marías Þ. Guðmunds-
son, Stefán Ólafur Jónsson, Sólveig
Pálmadóttir, Þórir Daníelsson og
Þórunn Lárusdóttir. Í varastjórn
voru kosin: Páll Guðmundsson,
Helga Gröndal og Tómas Einarsson,
fyrir eru: Halldór Þorsteinsson,
Guðmundur Jóhannsson og Arnljót-
ur Sigurjónsson. Formaður félagsins
Ólafur Ólafsson var kosinn til
tveggja ára
Segja hækk-
anir stang-
ast á við
yfirlýsingar
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111