Morgunblaðið - 28.03.2003, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 FÖSTUDAGUR 28. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Okkur er borgið, hr. forseti, „víkingarnir“ eru komnir.
Mikjálsmessa
Tveggja daga
heimspekiveisla
TVEGGJA dagaheimspekiveislahefst klukkan 13 í
dag í Lögbergi, húsi Há-
skóla Íslands, stofu 101,
þar sem 14 íslenskir heim-
spekingar (þar af þrír
starfandi erlendis) og einn
bandarískur munu flytja
erindi. Ráðstefnan, sem
Siðfræðistofnun Háskóla
Íslands og fleiri hafa
styrkt, kallast „Mikjáls-
messa“ og ráðstefnustjór-
ar eru heimspekingarnir
Kristján Kristjánsson og
Logi Gunnarsson. Morg-
unblaðið ræddi við Krist-
ján.
– Hvað er þessi Mikjáls-
messa?
„Mikjálsmessa er sam-
kvæmt almanakinu eftir
nákvæmlega sex mánuði en þetta
er sérstök Mikjálsmessa að vori,
haldin í tilefni af sextugsafmæli
Mikaels M. Karlssonar, prófess-
ors við Háskóla Íslands og ný-
ráðins deildarforseta félagsvís-
inda- og lagadeildar Háskólans á
Akureyri, sem var 26. mars. Hér
er ekki saman komið landslið ís-
lenskra heimspekinga heldur ein-
faldlega aðdáendaklúbbur Mikes
sem vill heiðra hann á þessum
tímamótum.“
– Hver er Mikael M. Karlsson
og af hverju er hann þessarar
messu verður?
„Mike er einn af feðrum aka-
demískrar heimspeki á Íslandi.
Hann er virtur heimspekingur á
alþjóðavettvangi og hefur ritað
um mörg ólík sérsvið heimspeki –
frumspeki, lögspeki, fornaldar-
heimspeki og fleira – en einnig
efni er beint tengjast sálfræði,
lögfræði og lífeðlisfræði. Hann er
þekktur sem frábær kennari í
heimspeki- og félagsvísindadeild-
um Háskóla Íslands. Auk þess má
segja að hann hafi verið óþreyt-
andi velgjörðarmaður íslenskrar
heimspeki og heimspekinga, ekki
síst af yngri kynslóð, enda hefur
hann haft hönd í bagga með fram-
haldsmenntun þeirra margra. Við
settum það skilyrði að efnin, sem
rætt yrði um á Mikjálsmessu,
tengdust áhugasviðum eða skrif-
um Mikes á einhvern hátt, en eins
og sjá má af ofansögðu útilokaði
það skilyrði ekki margt.“
– Veist þú hvað menn ætla að
fjalla um þarna?
„Ekki í samáatriðum en ég veit
að á föstudeginum, frá kl. 13 til 19,
ætla Páll Skúlason og Guðmundur
H. Frímannsson að fjalla um
menntaheimspeki, Sigurður J.
Grétarsson um arfleifð atferlis-
hyggju, Atli Harðarson um frelsi
og nauðsyn, Ólafur Páll Jónsson
um svokallaða náttúrulega hluta
og Þorsteinn Gylfason um smætt-
arhyggju í líffræði. Á laugardeg-
inum (frá 9 að morgni til 19) ræð-
um við Eyjólfur K. Emilsson um
réttlæti, hann um réttlæti athafna
í Ríki Platóns en ég um trúna á
réttlátan heim, Róbert H. Har-
aldsson um móralisma og mann-
lega reynslu, Salvör
Nordal um friðhelgi
einkalífs, Sigrún Svav-
arsdóttir, Logi Gunn-
arsson og Vilhjálmur
Árnason frá ólíkum
sjónarhornum um skynsemi og
siðferði, Sigurður Kristinsson um
að vera sjálfum sér trúr og að lok-
um erlendi gesturinn, Dan Farr-
ell, um kenningu Kants um refs-
ingar.“
– Þú þekkir þitt eigið erindi
best. Segðu mér meira af því.
„Mike hefur talsvert fjallað um
heimspekilegar og aðferðafræði-
legar forsendur félagsvísinda. Ég
ætla að feta ögn í fótspor hans
með því að rýna heimspekilega í
tiltekna þekkta kenningu í fé-
lagssálfræði, kenninguna um trú
fólks á að heimurinn sé almennt
réttlátur, og siðferðilegar afleið-
ingar hennar. Ættu foreldrar og
kennarar til dæmis að letja börn
eða hvetja til að trúa á réttlátan
heim, í skilningi þessarar kenn-
ingar? Til þess að svara þeirri
spurningu þarf að túlka þessa
meintu trú fólks á einhvern hátt.
Hvers vegna trúir fólk á réttlátan
heim? Það er yfirleitt látið óskýrt í
kenningunni. Sé þessi trú, að
minnsta kosti í heimshluta okkar,
t.d. ekki annað en eitt dæmi þeirr-
ar almennu trúar að dygðir borgi
sig á endanum þá kynni að mega
skýra hví sterkir trúmenn á rétt-
lætið virðast oft trúa því jafnframt
að þolendur óréttlætis eigi það
skilið. Ég reyni þannig að túlka
þessa trú á jákvæðari hátt en oft
er gert í félagssálfræði og sýna
fram á að ef til vill sé hún að ein-
hverju leyti skynsamleg og gagn-
leg.“
– Varst þú sjálfur einhverntíma
nemandi Mikes?
„Já, og hann hafði óafmáanleg
áhrif á mig eins og marga aðra.
Enginn verður samur eftir að hafa
kynnst honum og Barböru konu
hans. Mike er bandarískur að
uppruna en eftir ára-
tuga dvöl hér er hann
orðinn meiri Íslending-
ur en flestir aðrir. Ís-
lensk tunga leikur hon-
um m.a. á vörum, sbr.
fræg gamanorð hans „staglspeki“
og „ruglspeki“ um analýtíska
heimspeki og meginlandsheim-
speki, „aflýsingu“ um póstmód-
ernisma og alræmda skilgrein-
ingu hans á fjarnámi: „að vera
engu nær“. Mike er engum manni
líkur og það er ótrúlegur hvalreki
fyrir okkur sem vinnum við Há-
skólann á Akureyri að fá hann nú
til starfa.“
Kristján Kristjánsson
 Kristján Kristjánsson er pró-
fessor í heimspeki við Háskólann
á Akureyri þar sem hann hefur
starfað í rúman áratug. Hann er
og kjörfélagi í St. Edmund’s
College, Cambridge. Kristján
lauk doktorsprófi í siðfræði og
stjórnmálaheimspeki frá St.
Andrews-háskóla 1990. Hann
hefur birt tvær heimspekibækur
á ensku, síðast Justifying Emo-
tions (2001), og þrjár á íslensku,
síðast Mannkosti (2002), auk
fjölda ritgerða í alþjóðlegum
tímaritum. Hann hlaut Hvatning-
arverðlaun Rannsóknarráðs Ís-
lands árið 1997. Meginrannsókn-
arsvið hans eru mannlegar
tilfinningar og siðferði. Hann er
kvæntur Chia-jung Tsai listfræð-
ingi og eiga þau einn son.
Þekktur
sem frábær
kennari
VERSLUNUM í miðborg Reykja-
víkur hefur fækkað frá árinu 1996 úr
372 í 303 í fyrra. Árið 1999 var 351
verslun í miðborginni. Þetta kom
fram í skýrslu Jakobs H. Magnús-
sonar, formanns Þróunarfélags mið-
borgarinnar, á aðalfundi í fyrradag.
Jakob sagði verslunum mest hafa
fækkað í Kvosinni en Skólavörðu-
stígur og hliðargötur hefðu nánast
haldið sínu undanfarin sjö ár eða frá
því talning félagsins hófst en hún fer
fram árlega. Hann sagði markaðs-
nefnd miðborgar nýlega hafa tekið
til starfa en hún er skipuð fulltrúum
félagsins og Laugavegssamtakanna.
Sagði hann nefndina hafa ýmislegt á
prjónunum, m.a. að skreyta borgina
með gulum borðum fyrir páskana.
Höfuðborgarstofa gagnleg
Svanhildur Konráðsdóttir, for-
stöðumaður Höfuðborgarstofu, flutti
erindi á fundinum um þýðingu Höf-
uðborgarstofu fyrir miðborgina sem
hún sagði ekki síst vera á sviði ferða-
mála og verslunar. Meðal markmiða
hennar væri að efla og samræma
kynningar- og markaðsmál Reykja-
víkur til að styrkja stöðu höfuðborg-
arinnar í alþjóðlegri samkeppni á
sviði ferðamála. Svanhildur benti á
að 90% ferðamanna sem gistu borg-
ina væru erlendir ferðamenn en Höf-
uðborgarstofa hefur m.a. upplýs-
ingamál fyrir ferðamenn á sinni
könnu og skipulagningu ýmissa
menningarviðburða. Sagði hún að
spáð væri um 7% meðalfjölgun
ferðamanna hélendis á næstu árum.
Gjaldeyristekjur af þeim væru álíka
miklar og af ál- og kísiljárnútflutn-
ingi en fjárfestingar í greininni mun
minni. Hún sagði að samkvæmt töl-
um frá löndum Evrópubandalagsins
væri hlutur erlendra ferðamanna í
verslun kringum 24%. Hlutfallið
væri mun lægra hérlendis og þyrfti
að ýta undir aukningu á því sviði.
Hún sagði Reykjavík skipta miklu
máli í ferðaþjónustu, m.a. sem mið-
stöð ráðstefnuhalds. Hún væri lykill
að ferðamennsku utan háannatíma.
Þórólfur Árnason borgarstjóri
flutti einnig erindi á fundinum sem
hann nefndi betri en London, París,
Róm og gerði hann þar m.a. að um-
talsefni val manna á búsetu. Mögu-
leikarnir væru mun meiri en fyrir
nokkrum áratugum. Hann sagði
miðbogina hafa þróast undanfarin ár
m.a. þannig að borgarbúar sæktu
ekki þangað daglegar nauðþurftir
heldur ýmsar félagslegar þarfir.
Sagði borgarstjóri að á næstu árum
myndi hann láta til sín taka varðandi
frekari þróun miðborgarinnar. Ýmis
stórverkefni sem væru framundan
kæmust ekki til framkvæmda næstu
tvö til þrjú árin, svo sem Sunda-
braut, flutningur flugvallar og bygg-
ing tónlistar- og ráðstefnuhúss.
Verslunum fækkar í Kvos
en síður í hliðargötum
Morgunblaðið/Golli
Liðlega 100 manns sátu aðalfund Þróunarfélags miðborgarinnar í Iðnó.
KÆRUNEFND Heimsviðskipta-
stofnunarinnar, WTO, hefur lagt
fram drög að úrskurði sem gengur
gegn Bandaríkjunum í deilunni við
Evrópusambandið sem kvartaði til
stofnunarinnar yfir því að Banda-
ríkjastjórn skyldi hafa lagt verndar-
tolla á innflutt stál í fyrravor. Banda-
ríkjamenn hafa lýst því yfir að þeir
hyggist áfrýja úrskurði kærunefnd-
arinnar en formaður nefndarinnar er
Stefán Haukur Jóhannesson, fasta-
fulltrúi Íslands í hjá WTO í Genf.
ESB brást við ákvörðun Banda-
ríkjanna með því að ákveða að leggja
tolla á stál frá löndum utan ESB.
EFTA-ríkin, sem aðild eiga að Evr-
ópska efnhagssvæðinu og innri
markaði ESB, féllu í flokk með þess-
um löndum. Þetta töldu EFTA-ríkin
vera brot á EES-samningnum en
ESB taldi sig ekki geta gert undan-
þágu fyrir þau. Íslensk stjórnvöld
eiga ekki beinna efnahagslegra
hagsmuna að gæta en töldu málið
snúast um grundvallaratriði. Svo fór
að ESB liðkaði til gagnvart Norð-
mönnum, sem áttu beinna hagsmuna
að gæta, með ýmsum aðferðum án
þess þó að hvika þó frá fyrri afstöðu
sinni í málinu, þ.e. að EFTA-löndin
stæðu utan ESB-markaðarins að því
er varðaði innflutning á stáli.
WTO hefur úrskurðað ESB í hag