Morgunblaðið - 25.10.2003, Blaðsíða 39

SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. OKTÓBER 2003 39
ÞAÐ er að bera í bakkafullan
lækinn að bæta við þann orðaflaum
sem komið hefur frá forsprökkum
stangveiðimanna í
kjölfar settra bráða-
birgðalaga frá því í
sumar. Menn þessir
eru í yfirlýstri hel-
för gegn fiskeldis-
greininni og er þar
engu til sparað. Það
er með ólíkindum hversu lengi má
þyrla upp ryki í tilraunum til að
villa um fyrir fólki. Ég á þó ekki
von á öðru en að þeir sem setji sig
inn í málið sjái í gegnum fléttuna
og viðkomandi lög hljóti farsæla af-
greiðslu á þingi seinna í haust.
Í örstuttu andsvari er engan veg-
inn hægt að elta uppi og lagfæra
allar þær rangfærslur sem birst
hafa upp á síðkastið. Þó ber að
leiðrétta villu sem birtist í grein
Þorsteins frá Skálpastöðum í Mbl.
þann 20. október sl. og reyndar
líka í tölvupósti til landbún-
aðarnefndar og annarra ráðamanna
sama dag. Þar er því blákalt haldið
fram að vegna breytinga á reglu-
gerð sem gerð var í kjölfar setn-
ingar bráðabirgðalaga í júlí sl.
þurfi ekki lengur að sækja um
heimild fyrir innflutningi lifandi
fiska og erfðaefnis þeirra, nú dugi
aðeins að tilkynna innflutning með
örstuttum fyrirvara. Dettur mönn-
um virkilega í hug að fisksjúk-
dómayfirvöld myndu sætta sig við
slíkar breytingar? Ég held ekki. Í
bráðabirgðalögunum er skýrt kveð-
ið á um ákveðnar lagabreytingar,
þ.á m. breytingu á lögum nr. 54/
1990 um innflutning dýra. Þar seg-
ir m.a.: „Við innflutning skal fram-
vísa skriflegri staðfestingu
yfirdýralæknis á að uppfyllt séu
skilyrði samkvæmt þessu ákvæði.“
Í ljósi afar sterkrar stöðu okkar
hvað smitsjúkdóma varðar má ljóst
vera að yfirdýralæknir, sem jafn-
framt er formaður fisksjúkdóma-
nefndar, þarf talsverðan tíma til að
fullvissa sig um að öll sett skilyrði
séu uppfyllt. Í breyttri reglugerð
varð hins vegar að hnykkja á að til-
kynna beri yfirdýralækni með 24
klst. fyrirvara um fyrirhugaðan
innflutning, þ.e.a.s. í þeim tilfellum
sem slíkt leyfi fæst samþykkt eftir
rannsóknarferli yfirdýralæknis.
Undir slíkum kringumstæðum er
augljóst að fisksjúkdómayfirvöld
þurfa nákvæma vitneskju um tíma-
setningu innflutnings, þó ekki væri
nema til að koma sér á staðinn. Um
sjálfan innflutninginn gilda strang-
ar reglur. Einungis er leyfilegt að
flytja inn um viðurkennda landa-
mærastöð. Hér á landi er bara ein
slík stöð starfrækt og er hún stað-
sett á svæði Flugstöðvar Leifs Ei-
ríkssonar. Eftir sannprófun heil-
brigðisvottorða og annarra skjala
fylgir fulltrúi yfirdýralæknis inn-
fluttum dýrum í einangrunar-
aðstöðu sem fyrirfram hefur undir-
gengist skoðun og fengist sam-
þykkt. Hér er ekki öll sagan sögð,
því í fyrrnefndum lögum nr. 54/
1990 um innflutning dýra segir
m.a.: „Dýr má ekki flytja úr ein-
angrunarstöð fyrr en þau hafa
dvalið svo lengi í einangrun að
tryggt þyki að mati yfirdýralæknis
að þau séu ekki haldin neinum
smitsjúkdómum.“ Vart þarf að taka
fram að „dýr“ í þessu tilfelli eru lif-
andi fiskar eða erfðaefni þeirra,
skv. skilgreiningu laganna.
Kæri Þorsteinn, þarf frekari
vitna við? Eins og ég hef áður sagt
skal hvergi slakað á í öryggis-
kröfum svo verja megi hið fágæta
heilbrigðisástand, jafnt í fiskeldi
sem hjá villtum laxastofnum. Við
eigum sameiginlegra hagsmuna að
gæta og legg ég enn og aftur til að
við snúum bökum saman og verjum
okkar góðu stöðu, þ.e.a.s. á fagleg-
um forsendum en ekki með tómu
gaspri og endalausum útúrsnún-
ingum.
Bráðabirgða-
lögin
Eftir Gísla Jónsson
Höfundur er dýralæknir fisk-
sjúkdóma hjá embætti yfir-
dýralæknis, Keldum.
FRÁFARANDI stjórn Heimdall-
ar, félags ungra sjálfstæðismanna í
Reykjavík, fór í öllu að lögum félags-
ins þegar stjórn-
armenn frestuðu að
samþykkja yfir þús-
und nýjar inn-
tökubeiðnir daginn
fyrir aðalfund fé-
lagsins 1. október sl.
Sú ákvörðun var tek-
in á málefnalegum forsendum og
kom í veg fyrir að mikill fjöldi ungs
fólks yrði skráður í Sjálfstæðisflokk-
inn á röngum forsendum. Allmargir
einstaklingar höfðu upplýst áður en
ákvörðunin var tekin að umsókn
þeirra í Heimdall, sem borist hafði
frá þriðja aðila, væri byggð á röng-
um forsendum. Það hefði hvorki orð-
ið félaginu né Sjálfstæðisflokknum
til framdráttar ef litið hefði verið
framhjá þessum upplýsingum – hvað
þá þeim sem óskuðu ekki eftir inn-
göngu, vildu hvorki starfa innan
flokksins né styðja hann. Það var því
rökrétt ákvörðun að fresta af-
greiðslu inntökubeiðnanna til að
sannreyna hverjir umsækjendanna
hefðu raunverulega óskað eftir að
ganga í félag ungra sjálfstæð-
ismanna í Reykjavík, hverjir hefðu
ætlað sér að velja forystu í félagi
sem þeir höfðu hvorki vilja né áhuga
á að vera aðilar að og hverjir hefðu
hreinlega verið blekktir til leiks.
Útskýringa er þörf
Undanfarnar vikur hefur Heim-
dallur, félag ungra sjálfstæðismanna
í Reykjavík, verið í fréttum vegna
þessa máls. Bolli Thoroddsen, annar
frambjóðandi til formanns og fé-
lagar hans hafa gætt lítils hófs í yf-
irlýsingum sínum og hafa sent frá
sér hvorki meira né minna en fimm
opinberar yfirlýsingar um málið.
Allar hafa þær innihaldið upphróp-
anir í garð flokksfélaga, rangfærslur
og útúrsnúninga. Sjálfur hefði ég
kosið málefnalegri umfjöllun um
þetta mál og hef ekki viljað gerast
þátttakandi í upphrópanakeppni í
fjölmiðlum. En nú get ég ekki lengur
orða bundist og verð að bera hönd
fyrir höfuð mér og fyrrverandi
stjórnar Heimdallar.
Ákvörðun stjórnar Heimdallar
var rétt og eðlileg. Hún var ekki til
þess fallin að skaða Heimdall eða
Sjálfstæðisflokkinn, öfugt við þær
árásir sem félagið og starfið innan
þess hafa sætt að undanförnu. Ég á
bágt með að skilja hvers vegna þeir
frambjóðendur sem töldu á sér brot-
ið létu ekki þegar í stað reyna á rétt
sinn fyrir stofnunum Sjálfstæð-
isflokksins. Það er afar sérkennilegt
að velja heldur þá leið að reka mál
sitt í fjölmiðlum með upphrópunum.
Ungt fólk er og hefur alltaf verið
velkomið í Sjálfstæðisflokkinn, enda
hafa ungliðahreyfingar flokksins
óumdeilanlega verið öflugustu og
fjölmennustu stjórnmálahreyfingar
ungs fólks í landinu. En það hvílir
jafnan mikil ábyrgð á stjórn Heim-
dallar þegar nýir félagsmenn bætast
í hópinn. Til marks um það segir í
lögum félagsins að átta af tólf stjórn-
armönnum þurfi að samþykkja inn-
göngu. Það þarf með öðrum orðum
samþykki aukins meirihluta. Alla
jafna er látið nægja að senda til-
kynningu um að umsókn um skrán-
ingu hafi borist en þegar fjölda-
skráningar hafa borist á jafn
viðkvæmum tíma og fyrir aðalfundi
félagsins hefur ávallt þótt ástæða til
að fara yfir skráningarnar sér-
staklega.
Fólk var skráð á
röngum forsendum
Rúmlega 1.100 inntökubeiðnir í
Heimdall bárust tveimur dögum fyr-
ir síðasta aðalfund félagsins. Síðar
kom í ljós að stór hluti umsóknanna
barst allur úr einni og sömu tölv-
unni. Mér höfðu borist kvartanir og
ábendingar um að þessar skráningar
væru ekki allar á réttum forsendum
og að villt hafi verið um fyrir fólki
við smölun á aðalfundinn. Í ljósi laga
félagsins og ábyrgðar stjórnar ósk-
aði ég eftir að starfsmaður Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna gerði
handahófskennda úrtakskönnum og
hringdi í eins marga umsækjendur
og hann kæmist yfir. Vegna mikils
fjölda var engin leið að kanna allar
umsóknirnar enda þurfti að sam-
þykkja þær fyrir aðalfund daginn
eftir. Var honum falið að tilkynna
viðkomandi einstaklingum að félag-
inu hefði borist ósk um inngöngu í
Heimdall og Sjálfstæðisflokkinn og
að óska eftir staðfestingu þeirra. Ég
taldi eðlilegra að starfsmaður SUS
framkvæmdi þessa athugun frekar
en ég enda er hann trúnaðarmaður
allra félagsmanna og aðildarfélaga.
Öll svör sem starfsmaðurinn fékk
voru skráð. Kom í ljós að um 30%
þeirra sem áttu að hafa skráð sig í
Heimdall vildu ekki ganga í félagið
og þar af leiðandi Sjálfstæðisflokk-
inn. Algengustu skýringar sem við-
komandi gáfu voru þessar:
1. Viðkomandi sagðist hafa skrifað
undir eða gefið samþykki sitt fyrir
einhverskonar stuðningsyfirlýsingu
við framboð, ætlaði að mæta til að
kjósa en hafði ekki ætlað sér að
ganga í Heimdall eða Sjálfstæð-
isflokkinn.
2. Viðkomandi ætlaði að koma að
kjósa, vildi ekki ganga í Heimdall en
hafði merkt á blaði að hann vildi
vera skráður í og úr flokknum.
3. Viðkomandi vissi ekki að inn-
ganga í Heimdall þýddi inngöngu í
Sjálfstæðisflokkinn.
4. Viðkomandi sagðist ekkert
kannast við málið og vildi ekki ganga
í flokkinn.
Margir fylgdu þessum símtölum
eftir með tölvupósti þar sem þess
var óskað að skráningin væri leiðrétt
eða með ósk um skýringar. Stjórn-
inni var því mikill vandi á höndum.
Fordæmalaus vinnubrögð
frambjóðanda
Eftir þessi símtöl framkvæmda-
stjórans var ljóst að hér var um stórt
og alvarlegt mál að ræða og ekki
hægt að láta sem allt væri í stakasti
lagi. Það var ljóst að verið var að fá
fólk til þátttöku á aðalfundinum án
þess að það hafi gefið samþykki sitt
fyrir því að vera skráð í félagið.
Í umræðunni hefur verið marg-
nefnt að ákvörðun stjórnarinnar hafi
verið fordæmalaus. Það er alveg rétt
enda stóð hún frammi fyrir for-
dæmalausum vinnubrögðum. Fram-
ferði framboðsins sem Bolli Thor-
oddsen var í forsvari fyrir á sér
sennilega engin fordæmi, hvorki í
prófkjörum né á aðalfundum félaga.
Þetta var á engan hátt sambærilegt
við það þegar fólk slæðist með inn í
stjórnmálaflokka í smölunum,
ákveður að ganga í flokkinn til að
styðja sinn mann við kosningu, en
gengur síðan úr flokknum stuttu síð-
ar. Slíkt er fátítt og á allra síst að
hafa áhrif á úrslit í kosningum innan
félaga.
Vafasamar skráningar
Eitt að því sem vó þungt í ákvörð-
un stjórnarinnar var eyðublað sem
stjórnin hafði undir höndum frá öðr-
um frambjóðandanum til formanns.
Stuðningsmenn og meðframbjóð-
endur Bolla Thoroddsen höfðu safn-
að undirskriftum á sérútbúin eyðu-
blöð undir yfirskriftinni: „Skráning
stuðningsmanna Heimdallar.“ Þar
gafst fólki kostur á að skrifa nafn
sitt og merkja við reit ef það vildi
vera skráð „í fl“, eins og það var orð-
að, og jafnframt gat það merkt við
annan reit ef það vildi vera skráð „úr
fl.“
Í ljós hefur komið að þetta skrán-
ingareyðublað, sem aldrei getur tal-
ist inntökubeiðni, var notað til smöl-
unar á ungu fólki í félagið.
Eyðublaðið var í umferð í fram-
haldsskólum, sjoppum og á börum
bæjarins. Frambjóðendur hafa við-
urkennt tilvist eyðublaðsins og notk-
un þess. Ljóst er að ungt fólk var
með skipulegum hætti hvatt til að
skrá sig í félagið, taka þátt í kosning-
unni á aðalfundinum og yrði svo
skráð úr félaginu aftur um leið og
aðalfundi lyki. Auk þess var greini-
legt að margir höfðu ekki hugmynd
um að þátttaka í kosningunum fæli í
sér aðild að Heimdalli.
Öll þessi óeðlilegu vinnubrögð
voru tilraun til að hafa áhrif á úrslit
aðalfundarins, sem þáverandi stjórn
Heimdallar og ég sem formaður
báru ábyrgð á að færi fram með eðli-
legum hætti. Oft er lítið við því að
gera í kosningum innan félaga þegar
fólk gengur í félag til þess eins að
kjósa og svo úr því aftur að lokinni
kosningu, enda liggja sjaldnast fyrir
upplýsingar um þessi tilvik hjá þeim
sem bera ábyrgð á kosningunni.
Stjórn Heimdallar hafði á hinn bóg-
inn upplýsingar um þessa skipu-
lögðu og umfangsmiklu starfsemi
annars framboðsins og gat einfald-
lega ekki litið framhjá henni. Það
hefði verið ófyrirgefanleg vanræksla
af hálfu stjórnarinnar. Það var því
miður ekki annað hægt en að taka
þessa erfiðu ákvörðun.
Hver getur staðið uppréttur og
sagt að það sé lýðræðislegt og eðli-
legt að samþykkja þessi vinnu-
brögð? Allir sjá á þessum ómál-
efnalegu vinnubrögðum
frambjóðenda að yfirlýsingar um
ólýðræðisleg vinnubrögð eiga ekki
við rök að styðjast og hittir þá verst
fyrir sem beita slíkum gífuryrðum.
Málefnaleg ákvörðun
Eftir að hafa skoðað málið vel var
ákveðið að fresta afgreiðslu þessara
umsókna. Stjórnarmenn gerðu sér
vissulega grein fyrir því að slík
ákvörðun yrði umdeild í ljósi að-
stæðna og þess hita sem jafnan ríkir
í kappsfullum frambjóðendum og
ekki voru henni allir sammála.
Stjórnarmenn sem voru í framboði
viku af fundi við afgreiðslu málsins.
Ekki kom til greina að fresta aðal-
fundinum en hann ber samkvæmt
lögum að halda í síðasta lagi 1. októ-
ber og ekki kom til greina að leyfa
fólki að ganga í félagið á staðnum
líkt og tíðkast hefur stundum í próf-
kjöri enda er slíkur viðburður ósam-
bærilegur við aðalfund þar sem fé-
lagsmenn eru að velja sér forystu.
Með því hefði heldur ekki verið hægt
að koma í veg fyrir þá sniðgöngu á
eðlilegum leikreglum í félagi sem
fyrirhuguð var og markvisst og
skipulega hafði verið unnið að af öðr-
um aðilanum. Strax um kvöldið var
yfirlýsing stjórnarinnar send út til
fjölmiðla þar sem forsendur þess-
arar ákvörðunar voru rökstuddar.
Allir eru velkomnir
Í ákvörðun stjórnarinnar fólst
ekki synjun um inngöngu í félagið,
engum var hafnað. Það fólk sem ósk-
aði eftir inngöngu í félagið í góðri trú
varð því miður að bera hallann af
þeim alvarlegu mistökum sem áttu
sér stað í stuðningsliði annars fram-
bjóðandans. Þetta fólk varð af þátt-
töku á einum aðalfundi en það er
mjög velkomið í hreyfinguna. Að
starfa í ungliðahreyfingu stjórn-
málaflokks felur ekki bara í sér að
koma til að kjósa á einum aðalfundi.
Að sjálfsögðu mun það fólk sem vill
hreyfingunni og hugsjónum hennar
vel – gleymum því ekki að það er það
sem skiptir máli – koma til liðs við
hana eftir aðalfund.
Ný stjórn Heimdallar hefur nú
ákveðið að bjóða allt þetta unga fólk
velkomið í félagið með því að senda
því bréf með hvatningu til þátttöku í
starfinu, upplýsingum um félagið og
ósk um staðfestingu á skráningu.
Bolli Thoroddsen og félagar brugð-
ust strax við með nýrri tilkynningu
um að slíkt bréf væri móðgun við
þetta nýja fólk. Eftir því sem tíminn
líður í þessu máli get ég ekki annað
en hugleitt hvort eitthvað annað en
heill Heimdallar og Sjálfstæð-
isflokksins vaki fyrir þeim sem reka
mál sitt með þessum hætti í fjöl-
miðlum. Í mínum huga virðist fátt
annað unnið með því en að vekja
meiri illdeilur og skapa neikvæðari
ímynd. Það felur að minnsta kosti
ekki í sér neina úrlausn á þeim
ágreiningi sem uppi er.
Stóru orðin voru ekki spöruð
Ég hefði talið æskilegra fyrir ungt
fólk í upphafi stjórnmálaferils síns
að skilja annað eftir en fúkyrði og
upphrópanir í garð flokksfélaga sem
hafa um árabil unnið óeigingjarnt
starf í þágu félagsins og Sjálfstæð-
isflokksins. Á þeim stutta tíma sem
nú er liðinn frá aðalfundinum hafa
Bolli og félagar sent frá sér fimm yf-
irlýsingar í fjölmiðla þar sem stóru
orðin hafa ekki verið spöruð: „And-
lýðræðisleg vinnubrögð“, „ofbeldi
gagnvart ungu fólki“, „skrípaleikur“,
„svindl“ og „svik“. Þarna lætur ungt
fólk falla stór orð í garð flokksfélaga
sinna. Að auki hefur verið vegið að
starfsheiðri framkvæmdastjóra
Sambands ungra sjálfstæðismanna,
sem er ekki þekktur fyrir annað en
að sinna starfi sínu af vandvirkni og í
þágu Sjálfstæðisflokksins.
Stundum er það þannig að hinn
seki bregst til varnar með reiði, upp-
fullur af heilagri vandlætingu. Ég lít
svo á að þessi orð hafi fallið í hita
leiksins. Mér dettur ekki í hug að
taka þessi orð nærri mér og mun
ekki erfa þau við nokkurn mann.
Kæruleið ekki farin
Telji Bolli Thoroddsen og félagar
hans að á sér hafi verið brotið – trúi
þau því raunverulega að þau hafi
hreinan skjöld í þessu máli – er rétt-
ast að þau leiti réttar síns á viðeig-
andi vettvangi innan Sjálfstæð-
isflokksins en ekki í fjölmiðlum.
Sjálfstæðisflokkurinn er lýðræð-
islegur flokkur og hægt er að skjóta
ákvörðunum sem þessum og niður-
stöðu aðalfundarins til miðstjórnar
flokksins.
Ég tel að í ljósi þeirra upplýsinga
sem við höfðum fyrir fundinn hafi
verið komist að réttri niðurstöðu.
Hver ábyrgur maður sem hefði verið
í mínum sporum hefði komist að
sömu niðurstöðu. Hver hefði viljað
bera ábyrgð á því að hafa hleypt
hundruðum manna inn í félagið dag-
inn fyrir aðalfund, sem vildu ekki
vera þar, þar á meðal trúnaðarmenn
í ungliðahreyfingum Samfylking-
arinnar, Framsóknarflokksins og
VG, en hefðu engu að síður mætt til
að velja forystu í félaginu og líklega
haft veruleg áhrif á atkvæðamagn
annars frambjóðandans? Slík vinnu-
brögð hefðu getað talist ólýðræð-
isleg, ekki síst gagnvart þeim 4.100
félagsmönnum sem þegar eru skráð-
ir og margir þeirra starfandi á vett-
vangi félagsins.
Samstaða skiptir máli
Nú eigum við að líta fram á veginn
og hugsa hvað við getum gert til að
græða sárin og efla hreyfinguna.
Ráðlegt er í ljósi þessarar reynslu að
fara yfir lög félagsins og ræða mögu-
leika þess að setja ákvæði þess efnis
að menn verði að hafa starfað þar í
ákveðinn tíma til að öðlast kosninga-
rétt. Slíkar reglur gilda víða um að-
ild félaga að æðri stofnunum flokks-
ins. Ég óska þess að ákveðnir
flokksmenn hætti þessum ómaklegu
árásum á félagið, sem þeir segjast
bera hag fyrir brjósti og komi til liðs
við þann öfluga hóp af ungu fólki
sem heldur ávallt merki félagsins á
loft – líka þegar á móti blæs. Mestu
máli skiptir að við sýnum samstöðu
um að efla Sjálfstæðisflokkinn og
framgang sjálfstæðisstefnunnar í ís-
lensku þjóðfélagi. Ef við bregðumst
þeirri skyldu okkar er veruleg hætta
á að raunveruleg andlýðræðisleg öfl
komist til valda á Alþingi Íslendinga.
Farið að lögum Heimdallar
Eftir Magnús Þór Gylfason
Höfundur er fyrrverandi formaður
Heimdallar, félags ungra sjálf-
stæðismanna í Reykjavík.
Eyðublaðið þar sem fólki gefst kostur á að skrá sig í flokkinn og úr honum samtímis.