Morgunblaðið - 07.01.2004, Blaðsíða 6
FRÉTTIR
6 MIÐVIKUDAGUR 7. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Lithimnulestur
Með David Calvillo
fimmtudag og
föstudag
Lithimnulestur er gömul fræðigrein þar sem
upplýsingar um heilsufar, mataræði og
bætiefni eru lesnar úr lithimnu augans.
Á fimmtudag og föstudag mun David Calvillo
vera með lithimnulestur í Heilsubúðinni, Góð
heilsa gulli betri. Njálsgötu 1, uppl. og tímapantanir í s:561-5250.
LIÐNIR eru þeir dagar er það að
dansa vals þótti eitt það soralegasta
sem maður og kona gátu tekið sér
fyrir hendur. Undir lok 18. aldar
stigu sómakærir siðgæðispostular
fram á ritvöllinn og skrifuðu bækur
á borð við: „Sönnun þess að valsinn
er meginorsök veikleika holds og
hugar meðal kynslóðar okkar“, þar
sem rök voru færð fyrir slæmum
áhrifum dansins á siðvitund fólks.
Charles Burney skrifaði um valsinn
í enska alfræðibók og sagði meðal
annars: „Enskar mæður myndu
taka því illa að sjá farið með dætur
sínar á svo klúran hátt, og enn verr
að verða vitni að því hversu fúslega
stúlkurnar taka þátt í dónaskapn-
um“.
Svo komu þeir tímar að íslenska
þjóðin fékk einu sinni á ári að sjá
Willi Boskovsky stjórna nýárstón-
leikum í Vínarborg í Sjónvarpinu.
Þar var valsinn í öndvegi, og ekki er
örgrannt um að sumum hafi þótt
það hámenningarleg upplifun frek-
ar en klúr.
Sinfóníuhljómsveit Íslands hefur
að minnsta kosti tekið valsinn í sátt,
með árlegum Vínartónleikum laust
eftir áramót, og einsöngvarinn á
fernum Vínartónleikunum hljóm-
sveitarinnar nú, Sigrún Pálmadóttir
sópran, er meir en sátt við valsinn.
„Ég hef mjög gaman af völsum,
og þessi tónlist á því mjög vel við
mig. Hún er létt og skemmtileg.“
Sigrún lauk framhaldsnámi í söng
í Þýskalandi fyrir tveimur og hálfu
ári, og hefur síðan þá starfað við
Óperuna í Bonn, en þetta er frum-
raun hennar með Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands, og í raun líka frum-
raun hennar sem fullnuma
söngkonu á Íslandi.
Á Vínartónleikunum syngur hún
sígilda smelli: Kossinn, eftir Arditi,
Je veux vivre úr Rómeó og Júlíu eft-
ir Gounod, Mein Herr Marquis úr
Leðurblökunni og Raddir vorsins
eftir Jóhann Strauss.
Gengur vel í Þýskalandi
„Það er mjög skemmtileg tilfinn-
ing að syngja með Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands í fyrsta sinn; ég er
mjög spennt en líka mjög glöð að
hafa fengið þetta tækifæri. En ég er
með fiðrildi í maganum,“ segir Sig-
rún.
„Ég syng mest í óperum, minna í
óperettum, þannig að það er líka
skemmtileg tilbreyting fyrir mig að
syngja þessa tónlist. Þetta er ekki
eins dramatískt og margt af því sem
ég hef verið að syngja. Í þessari tón-
list er meiri léttleiki.“ Í fyrravetur
bárust fréttir hingað til lands af frá-
bærri framistöðu Sigrúnar í óp-
eruhúsunum í Bonn og Wiesbaden. Í
Bonn þótti gagnrýnendum hún jafn-
vel slá út heimsþekkta dívu, Editu
Gruberovu, í túlkun á Ariadne á
Naxos í samnefndri óperu Richards
Strauss, og í Wiesbaden söng hún
hlutverk Næturdrottningarinnar í
Töfraflautu Mozarts af mikilli reisn,
en í þeirri uppfærslu voru íslenskar
söngkonur í öllum þrem kven-
hlutverkunum, hinar tvær voru Hlín
Pétursdóttir og Þóra Einarsdóttir.
„Ég er búin að vera að syngja í
Sál eftir Händel, Grétu í Hans og
Grétu eftir Humperdinck og í
Töfraflautunni sem var tekin upp
aftur frá í fyrra. Nú er ég að æfa
hlutverk Ólympíu í Ævintýrum
Hoffmans, og syng svo í tveimur nú-
tímaóperum, Lulu eftir Alban Berg,
sem búið er að frumsýna og í Satya-
graha eftir Philip Glass í sumar.
Það er stefna Óperunnar í Bonn að
sýna líka óþekktar óperur, ekki
bara það sem hefur verið vinsælast
til þessa,“ segir Sigrún.
Þótt óperan Lulu hafi verið samin
á fyrri hluta síðustu aldar segir Sig-
rún að fyrir sér sé hún nútímatónlist
þótt margir telji hana klassík. „Við
söngvararnir höfum gott af þessu,
en erum mishrifin.“
Sigrún stefnir að því að halda ein-
söngstónleika hér heima áður en
langt um líður, þótt ekkert sé
ákveðið í þeim efnum. „Fyrsta
skrefið er stigið með söngnum með
Sinfóníuhljómsveitinni, og nú er ég
því farin að velta því fyrir mér að
halda einsöngstónleika.“
Stjórnandi á tónleikunum er
Ernst Kovacic, en þeir verða kl.
19.30 í kvöld, annað kvöld og föstu-
dagskvöld og kl. 17.00 á laugardag.
Sigrún Pálmadóttir einsöngvari á Vínartónleikum Sinfóníuhljómsveitarinnar
Morgunblaðið/Ásdís
„Ég hef mjög gaman af völsum.“ Sigrún Pálmadóttir á æfingu með Sinfóníuhljómsveit Íslands í gær.
Glöð og
spennt,
en með
fiðrildi í
maganum
SIF Konráðsdóttir hæstarétt-
arlögmaður furðar sig á því að fjöl-
skipaður dómur Héraðsdóms Vest-
fjarða hafi komist að niðurstöðu um
að sakir í málinu væru fyrndar og
miði í því sambandi án rökstuðnings
við dagsetninguna 7. maí er sak-
borningur var tekinn til yfirheyrslu,
því ákvæði laga segi allt annað.
Sif segir að þessum lagaákvæðum
hafi verið breytt nýlega eða árið
1998 og þar segi beinlínis að fyrn-
ingartími miðist við að rannsókn
beinist að ákveðnum sökunaut, en
málið var kært sjö mánuðum áður
eða í septembermánuði.
Sif benti jafnframt á að í 4. mgr.
82. gr. almennra hegningarlaga
segi orðrétt meðal annars: „Fyrn-
ingarfrestur rofnar þegar rannsókn
opinbers máls hefst fyrir rannsókn-
ara gegn manni sem sakborningi.“
Í athugasemdum með laga-
frumvarpinu er það var flutt á sín-
um tíma segir um þetta ákvæði:
„Samkvæmt frumvarpinu er það því
ekki skilyrði fyrir rofi á fyrning-
arfresti að manni hafi verið gerð
grein fyrir réttarstöðu sinni sem
sakborningi eða að honum sé kunn-
ugt um hana.“
Sif segir að það sé enginn vafi í
hennar huga að miða eigi fyrningu
við upphaf rannsóknar samkvæmt
ofangreindri meginreglu laga og
engir fyrri dómar liggi fyrir sem
styðji niðurstöðu Héraðsdóms Vest-
fjarða í þessu máli. Það hljóti að
vera nauðsynlegt að fá dóm Hæsta-
réttar í þessum efnum.
Segir fyrningarfrest ekki liðinn
HALLGRÍMUR Snorrason hag-
stofustjóri segir að Hagstofa Íslands
sé tilbúin til að ræða ólíkar hliðar á
notkun á kennitölukerfinu hér á
landi. Hins vegar sé kerfið mjög hag-
kvæmt og ekki hafi orðið vart mis-
notkunar á því svo nokkru nemi, en
Sigrún Jóhannesdóttir, forstjóri
Persónuverndar, sagði í Morgun-
blaðinu á sunnudag að kennitöl-
unotkun á Íslandi hafi verið
áhyggjuefni í langan tíma.
Eykur öryggi í viðskiptum
Hallgrímur sagði að kennitölu-
kerfið væri ákaflega hagkvæmt. Það
sparaði þjóðinni mikið fé að vera
með kerfi af þessu tagi og það yki
mjög öryggi í öllum viðskiptum að
vera með eitt heildstætt og einhlítt
kerfi eins og það. Hvernig kerfið
reyndist færi hins vegar eftir því
hvernig það væri notað.
„Ef menn nota það skynsamlega
er þetta ákaflega dýrmætur hlutur,
en ef menn nota það óskynsamlega
hættir það að vera það, en þetta er
auðvitað háð því að það sé samkomu-
lag um notkun af þessu tagi og ef það
er samkomulag um notkunina og það
er ekki um einhverja eina misnotkun
að ræða, að þá held að við eigum að
halda okkur sem mest við kennitölu-
kerfið,“ sagði Hallgrímur.
Hann benti jafnframt á að eflaust
væri það mismunandi hvaða skilning
fólk legði í hvað væri misnotkun í
þessum efnum. Það væri alveg hægt
að slá því föstu að það væru ákaflega
fá dæmi ef nokkur um það að kenni-
tölukerfið hefði beinlínis verið notað
til svindls. Eins hefði hættan á sam-
keyrslu skráa, sem mikið hefði verið
rætt um, ekki reynst vera mikil og
ekki hefði orðið vart misnotkunar á
því sviði. Þannig hafi þess ekki orðið
vart að kennitölunotkunin sem slík
hafi orðið til þess að opinberir aðilar
eða einkaaðilar fylgist óhóflega með
einkahagsmunum manna.
„Það er auðvelt að kenna kennitöl-
unni um margt sem miður fer, en það
er alveg deginum ljósara að með nú-
tíma tölvutækni er hægt að gera
næstum allt í tölvukerfum sem
kennitalan leyfir. Hún að vísu leyfir
að hlutir séu gerðir með einfaldari
hætti, en hún kemur alls ekki í veg
fyrir að skrár séu samkeyrðar eða
ekki,“ sagði Hallgrímur.
Hugsanlega ofnotað
Hann sagði að á hinn bóginn væri
vissulega álitamál hvernig nota ætti
kerfi eins og kennitölukerfið og
kannski væri það ofnotað hér á landi.
Um það væri örugglega hægt að
finna ýmis dæmi eins og nefnt væri
af forstjóra Persónuverndar í grein
Morgunblaðsins. Í sumum tilvikum
væri notkun á kennitölu alls óþörf í
viðskiptum á milli manna og auðvitað
væri það orðinn dálítill ósiður að
spyrja um kennitölu í tíma og ótíma.
Ef fólki fyndist komið of mikið væri
ekkert nema gott um það að segja að
kanna að takmarka notkunina.
Mestu skipti að sátt væri um notk-
unina á kerfinu og Hagstofan væri
reiðbúin til viðræðna í þeim efnum ef
óskir kæmu fram um það.
Hallgrímur benti jafnframt á að
Persónuvernd hefði heimildir til
þess að hlutast til um þessi efni sam-
kvæmt þeirri löggjöf sem um hana
gilti, og því væri henni í lófa lagið að
beita sér fyrir aðgerðum á þessu
sviði teldist á því þörf.
Hagstofustjóri um notkun á kennitölukerfinu
Ekki hefur orðið vart
misnotkunar hér
HÉRAÐSDÓMUR Vestfjarða hefur
sýknað karlmann af ákæru fyrir
kynferðisbrot gegn barnungri stúlku
á þeirri forsendu að sök mannsins
væri fyrnd, en brotin voru talin
framin á árunum 1985 til 1989 þegar
stúlkan var 6–10 ára. Bótakröfu var
vísað frá af sömu ástæðu. Stúlkan
kærði málið í september 2002.
Talið sannað að maðurinn
hafi framið brotin
Héraðsdómur taldi framburð kon-
unnar trúverðugan, þrátt fyrir neit-
un mannsins, og taldi með honum
nægilega sannað að maðurinn hefði
framið það sem honum var gert að
sök.
Stúlkan var systurdóttir eigin-
konu mannsins og gætti móðursyst-
irin hennar oft, svo og maðurinn.
Fram kemur í dómnum, að stúlkan
skýrði móður sinni í bréfi frá atferli
mannsins þegar hún var 14–15 ára
og einnig sagði hún kærasta sínum
frá því á svipuðum tíma. Héraðsdóm-
ur segir, að sálfræðiskýrsla styðji
mjög trúverðugleika framburðar
konunnar og bréfið sem hún ritaði
móður sinni styrki framburð hennar
mikið. Sama sé að segja um skýrslu
móður hennar og framburð vitna af
háttsemi ákærða.
Þá segir dómurinn, að framburður
vinstúlku konunnar, um það er mað-
urinn sýndi þeim klámfengið mynd-
band og lét konuna snerta lim sinn,
sé til þess fallinn að styrkja fram-
burð konunnar um háttsemi manns-
ins. Ýmis önnur atriði voru talin gefa
sterkar vísbendingar um hvatir
mannsins.
Sýknaður af ákæru
um kynferðisbrot
KOMIÐ er til umræðu að sameina
þrjú stéttarfélög verkfræðinga og
tæknifræðinga í eitt félag. Á sam-
ráðsfundi félaganna fyrir skömmu
var fjallað um þennan möguleika og
kynnt álit nefndar sem falið var að
fjalla um sameiningu félaganna eða
aukið samstarf þeirra. Nefndin bein-
ir því til félaganna en þau eru Stétt-
arfélag verkfræðinga, Tæknifræð-
ingafélag Íslands og Verkfræðinga-
félag Íslands, að sameina beri
félögin að undangenginni ítarlegri
kynningu.
Meiri slagkraftur í kjaramálum
meðal helstu kosta
Fjallað er um hugsanlega samein-
ingu í tímaritinu Verktækni, sem fé-
lögin gefa út og kemur þar fram að
skiptar skoðanir eru meðal fé-
lagsmanna á sameiningu félaganna.
Í dag er hvert félag með eigin fjár-
hag, stjórnskipulag og umsýslu en
þau eru í sameiginlegu húsnæði og
TFÍ og VFÍ reka saman skrifstofu.
Meðal kosta sem taldir eru fylgja
sameiningu eru að samræmd
menntastefna gefi aukið vægi gagn-
vart yfirvöldum og háskólum og
mótuð yrði samræmd kjarastefna
þar sem eitt sameinað félag hefði
meiri slagkraft en þrjú félög. Einnig
geti samlegðaráhrif leitt til minni
rekstrarkostnaðar og unnt verði að
veita meiri þjónustu.
Meðal ókosta sem eru nefndir eru
þeir að margir telji kjaralegum og
félagslegum hagsmunum ágætlega
borgið við núverandi skipulag og
gæta þurfi að því að hagsmunir sjóða
í vörslu félaganna og sjóðfélaga verði
tryggðir.
Rætt um
sameiningu
þriggja
félaga
Verkfræðingar og
tæknifræðingar