Morgunblaðið - 22.02.2004, Blaðsíða 37

HINN 12. febrúar 1944 var
Kirkjukór Lögmannshlíðarsóknar
stofnaður, en fékk síðar heitið Kór
Glerárkirkju á Akureyri og á því kór-
inn nú 60 ára farsælt og árangursríkt
starf að baki. Kórinn hefur ekki ein-
asta glatt kirkjugesti í nokkrum þús-
unda guðsþjónusta, en einnig komið
inn í veraldlegri þátt tónlistarlífsins
með fjölda opinberra tónleika, sungið
inn á plötu og í upptökum fyrir út-
varp og sjónvarp, tekið þátt í kóra-
mótum og farið í tónleikaferðir bæði
innanlands og utan. Kórinn hefur í
senn gegnt mikilvægu hlutverki fyrir
þá sem vilja helga söngnum krafta
sína í gefandi félagsskap og einnig
orðið metnaðarfullur sjónarhóll í
lista- og menningarlífi á Akureyri.
Aðstæður kórsins hafa mikið breyst
frá því að gamli barnaskólinn í þorp-
inu og Lögmannshlíðarkirkja voru
starfsvettvangur hans, því Glerár-
kirkjan skapar kórnum nú glæsilega
starfsumgjörð við hæfi, enda þótt
enn skorti pípuorgelið langþráða.
Það er mikið þakkar- og gleðiefni að
kórinn skuli fagna þessum tímamót-
um með metnaðarfullum tónleikum
og að eiga í röðum kórfólks jafngott
söngfólk, sem nær að mynda þéttan,
fallegan og hlýjan kórhljóm.
Auðvitað eru margar leiðir til að
fagna slíkum tímamótum og hefði
mér t.d. fundist mun áhrifameira að
kórinn hefði ráðist í flutning á nýju
tónverki í stað þess að flytja efni sem
bæði þessi kór og fleiri kórar lands-
ins hafa verið að flytja mikið á und-
anförnum árum. Eins hefði mátt
hugsa sér að Kór Glerárkirkju efndi
til kóramóts, eða kóranámskeiðs af
þessu stóra tilefni, en afmælisár
þeirra er ekki búið!
Tónleikarnir í Akureyrarkirkju
voru liður í tónleikaferð sem kórinn
er að halda í til Reykjavíkur og verð-
ur hann í Langholtskirkju 28. febr-
úar og þ. 29. í Hallgrímskirkju. Í
Langholtskirkju verður aðalvið-
fangsefni kórsins Misa Criolla eftir
Ramerez, en í Hallgrímskirkju verð-
ur sama efnisskrá flutt og í Akureyr-
arkirkju, en þar bætist kórnum 20
söngvina liðstyrkur, en tæplega 40
manns eru í kórnum fyrir.
Sá söngstjóri sem átti lengstan
starfsferil með kórnum var Áskell
Jónsson, söngstjóri og organisti, en
hann var stjórnandi og leiðbeinandi
kórsins árin 1945 til 1987. Snemma á
ferli sínum hélt hann kór sínum til
tónleikahalds og taldi, sem síðar hef-
ur komið í ljós, að uppskeran af kór-
og félagsstarfi tengdist ekki síst fjöl-
breyttu söngvavali og að verkefnin
væru söngfólkinu bæði skemmtileg
og þroskavænleg. Árangur af þeirri
viðleitni varð m.a. sá að flytja Messu í
G-dúr eftir Schubert á sjötugsafmæli
sínu 1981 og Þýsku messuna eftir
sama höfund tveimur árum síðar og
þá við nýja þýðingu Sverris Pálsson-
ar. Mun þetta hafa verið í fyrsta
skipti sem hin síðartalda messa var
flutt í fullri lengd hérlendis. En rétt
er að leiðrétta upplýsingar í efnis-
skrá hvað flutning Þýsku messunnar
áhrærir, þ.e. hún var flutt í fyrsta
skipti af kórnum 1983, en ekki 1992,
eins og þar kemur fram. Síðan hefur
kórinn ráðist í flutning ýmissra
stórra kórverka, m.a. með Sinfóníu-
hljómsveit Norðurlands, og hrifið
marga með vönduðum söng. Efnis-
skráin í Akureyrarkirkju var tileink-
uð franskri kirkjutónlist og fór vel á
því að hefja tónleikana og ljúka á
verkum Fauré, sem af mörgum er
tákn þess fallegasta sem samið hefur
verið af trúartónlist í Frakklandi.
Fyrsta verkið samdi Fauré 1865, þá
kornungur við nám í Niedermeyer-
skólanum og notaði þar texta leikar-
ans og skáldsins fræga frá 17. öld
Jean Racine, enda heitir lagið á
frummáli einfaldlega Söngur Jean
Racine, en var hér fluttur í fallegri
þýðingu Böðvars Guðmundssonar
undir heitinu Heil þér himneska orð.
Á þessu verki er síst að merkja ung-
æðishátt, miklu fremur skynjar mað-
ur það sem upptaktinn að heildstæðri
og árangursríkri ævisamfellu Faur-
és, sem nær hápunkti í þeim ægi-
fagra þætti sálumessunnar Libera
me, sem samin var rúmlega 20 árum
síðar.
Strax í upphafi kom fram helsti
veikleiki Kórs Glerárkirkju, þar sem
Fauré gerir miklar kröfur til karla-
radda. Þrátt fyrir ágæta kunnáttu
skorti bassann og raunar tenórinn
líka meiri þéttleika og ákveðnari
framgöngu. Ég tel reyndar að þessa
vankanta sé unnt að laga, að minnsta
kosti er ekki langt síðan að ég hlýddi
á kórinn þar sem karlasöngur var til
mikillar fyrirmyndar.
Í Panis Angelicus eftir Saint-
Saëns naut skínandi blær kvenna-
radda sín til fullnustu. Óskar Péturs-
son beitti sinni góðu tenórrödd með
sönnum meistarabrag á þeim troðnu
slóðum sem Panis Angelicus eftir
César Franck er og kórinn endur-
speglaði hans glæsilega flutning á
verðugan hátt.
Í tveimur messuþáttum eftir Gou-
nod söng tríóið: Alda, Óskar og Loft-
ur á móti kórnum með miklum ágæt-
um og vel samstilltum hljómi,
reyndar finnst mér messutexti þessa
verks alltaf láta í minnipokann fyrir
óperudramatík Gounods.
Að loknu hléi var aðalréttur af-
mælisveislunnar borinn fram og var
það eins og áður kom fram Requiem
Fauré op. 48. Verkið er að vissu leyti
líkt lífsgöngu þar sem hið ljúfa
áhyggjuleysi barnæskunnar birtist í
inngangi, en í lokin verður dauðinn
höfundi ljúf og þakklát lausn, eins og
barni sé vaggað í svefn með öruggri
vissu um það að vakna til nýs dags,
nýs lífs. Einlægni hljóðrar bænar um
hvíld er borin fram í Píe Jesu. Hitinn,
tilfinningar og baráttan rís hæst í
Libera me, Frelsa mig. Fauré sagði
um sálumessu sína: „verk sem átti að
slá ljóma á gleðina handan grafarinn-
ar“. Enda þótt verkið hafi náð mikl-
um vinsældum þótti mörgum kirkj-
unnar mönnum, þar með töldum
ráðamönnum við Madelein-kirkjuna í
París, kirkjuna þar sem Fauré starf-
aði sem organisti og tónlistarstjóri,
ákvarðanir hans um að taka út Bene-
diktus-þáttinn og einnig Dag reiðinn-
ar sem sjálfstæðan þátt óhæfa, en í
stað þeirra að setja þáttinn Libera
me, sem þykir í dag glæsilegasti og
áhrifamesti hluti verksins. Verkið er í
sjö þáttum og má segja að miðpunkt-
ur þess og hápunktur sé sú guðdóm-
lega og íðilfagra söngbæn Pie Jesu
(líknsami Jesú), sem Alda náði því
miður ekki að syngja nógu sannfær-
andi. Eflaust hefur „kirkjulangt“
samband eða sambandsleysi við org-
elleikarann haft neikvæð áhrif á söng
hennar, því þessi þáttur er brothætt-
ari en allt sem brothætt er. Hinn ungi
baritónsöngvari Loftur Erlingsson
hefur mjög fína rödd og túlkun hans í
fórnarbæninni og í Libera me var
mögnuð einlæg, en laus við tilgerð.
Hann á enn eftir að mótast og öðlast
persónulegri tjáningarmáta. Kórinn
skilaði sínu hlutverki yfirleitt vel, en
hefði mátt kveða sterkar að orðum,
sérstaklega að samhljóðum, eins og
„dies illa, dies irae“ og syngja þar af
meiri krafti. Paradísarþátturinn
færði mann í vellíðan vöggudraums-
ins og flutningurinn kallaði fram
þakklát viðbrögð áheyrenda.
Eyþór Ingi skilaði orgelhlutverki
sínu með prýði.
Megi vegur kórs og stjórnenda
hans verða greiður til framtíðar.
Innilegar hamingjuóskir með af-
mælið.
Kór Glerárkirkju sextíu ára
TÓNLIST
Akureyrarkirkja
Kór Glerárkirkju ásamt einsöngvurunum
Öldu Ingibergsdóttur sópran, Óskari Pét-
urssyni tenór og Lofti Erlingssyni baritón.
Orgelleikari: Eyþór Ingi Jónsson.
Stjórnandi: Hjörtur Steinbergsson. Á efn-
isskrá: Gabriel Fauré: Heil þér himneska
orð (Cantique de Jean Racine, Op. 11) og
Requiem op. 48.
Camille Saent-Saëns: Panis Angelicus.
César Franck: Panis Angelicus. Charles
Gounod: Kyrie og Agnus Dei úr Messe
Solonelle de St. Cecile. Sunnudagur 15.
febrúar kl 17.
KÓRTÓNLEIKAR
Jón Hlöðver Áskelsson
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. FEBRÚAR 2004 37
Icelandic ice mountains - on the bas-
is of a Journey to the Most Prom-
inent of Them in 1792-1794 er komið
í enskri þýðingu. Um er að ræða svo-
nefnt Jöklarit eftir Svein Pálsson
1762-1840 náttúrufræðing og lækni
og talið hans merkasta rit. Í heild var
Jöklaritið gefið út á íslensku árið
1945 í þýðingu Jóns Eyþórssonar
(Ferðabók Sveins Pálssonar). Jöklarit-
ið er hér gefið út á ensku, þýtt og yf-
irfarið af Kristjáni Sæmundssyni jarð-
fræðingi, Leó Kristjánssyni
jarðeðlisfræðingi og vísindasagnfræð-
ingi, Tómasi Jóhannessyni jöklafræð-
ingi, Trausta Jónssyni veðurfræðingi
og Þorsteini Þorsteinssyni jöklafræð-
ingi. Ritstjóri er Oddur Sigurðsson
jarðfræðingur og meðstjórnandi er
einn af virtustu jarðfræðingunum við
Bandarísku jarðfræðistofnunina, dr.
Richard S. Williams, Jr.
Í upphafi bókarinnar er minnst frum-
kvöðla jöklarannsókna á Íslandi, auk
Sveins, þeirra Þórðar Þorlákssonar
Vídalín rektors, Þorvalds Thoroddsen
jarðfræðings, Jóns Eyþórssonar veð-
urfræðings, Sigurðar Þórarinssonar
jarðfræðings og Sigurjóns Rist vatna-
mælingamanns. Yfir fjögurhundruð
aftanmálsgreinar fylgja þýðingunni til
glöggvunar á því sem fram kemur í
textanum. Einnig eru birtar ljósmyndir
af staðháttum og myndir og kort
Sveins borin saman við nútíma efni.
Í fréttatilkynningu frá útgefanda
segir að bókin sé einkum gefin út með
það að markmiði að kynna það erlend-
um fræðimönnum. Ennfremur segir:
„Ljóst er að ekki er um gróðaútgáfu
að ræða heldur kynningu á menningu
Íslendinga og minnisvarða um einn af
merkustu vísindamönnum þjóð-
arinnar sem hefur því miður ekki feng-
ið þá alþjóðlegu viðurkenningu sem
hann verðskuldar. Einnig er rík
ástæða til bera út um heim hróður ís-
lenskra vísindamanna sem hafa lagt
fram mun meira til þessarar vís-
indagreinar en við mætti búast af fá-
mennri þjóð. Með þessari útgáfu er
vonast til að bæta örlítið úr því.“
Útgefandi er Hið íslenska bók-
menntafélag. Bókin er 183 bls.,
prentuð í Odda hf. Verð: 4.990 kr.
Jöklar
Ritstjórarnir Oddur Sigurðsson og
dr. Richard S. Williams Jr. afhenda
Páli Skúlasyni háskólarektor fyrsta
eintak bókarinnar á Húsþingi um
Svein Pálsson sem haldið var í Nor-
ræna húsinu.
Morgunblaðið/Golli