Morgunblaðið - 26.03.2004, Page 6

FRÉTTIR
6 FÖSTUDAGUR 26. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
LESBÓK Morgunblaðsins verður með nokkru
öðru sniði á morgun en lesendur eiga að venjast.
Hún er að þessu sinni helguð myndlistarverkum
og skrifum kunnra erlendra og innlendra lista-
manna, auk tveggja sýningarstjóra, sem eyddu
saman nokkrum dögum á Eiðum á Austurlandi á
liðnu hausti. Gestgjafar þeirra þar voru þeir Sig-
urjón Sighvatsson kvikmyndaframleiðandi og Sig-
urður Gísli Pálmason athafnamaður sem eins og
kunnugt er hafa fest kaup á landi og húsakosti
staðarins með uppbyggingu á sviði menningar-
mála í huga.
Mótun menningarstarfsemi
Markmið dvalarinnar var öðrum þræði að móta
farveg fyrir hugmyndafræðilega umræðu og við-
burði á sviði lista á Eiðum er skilað gæti einhverju
markverðu til staðarins og jafnframt til menning-
ar á Íslandi og á alþjóðavettvangi. Reynt var að
skapa svigrúm til þess að gestirnir gætu kynnst
staðháttum og þeim möguleikum sem hugsanlega
er hægt að nýta við frekari mótun menningar-
starfsemi á Austurlandi í framtíðinni.
Í samstarfi við Morgunblaðið var afráðið að
myndlistarmennirnir myndu leggja fram verk til
birtingar í Lesbók, sem annarsvegar yrði dreift til
lesenda blaðsins hér á landi, en hinsvegar í enskri
þýðingu til áhrifamanna á sviði myndlistar erlend-
is. Með samstarfi við þessa listamenn er það
markmið Morgunblaðsins að leggja sitt af mörk-
um sem virkur drifkraftur í íslensku menningar-
lífi og skapa vettvang fyrir myndlistarviðburð þar
sem svið alþjóðlegra lista og innlendra skarast á
einstakan máta.
Margir þeirra sem koma við sögu þessa verk-
efnis hafa þegar getið sér gott orð í hinum al-
þjóðlega listheimi, svo sem Ólafur Elíasson og Do-
ug Aitken, en Aitken vann meðal annars til
verðlauna á Feneyjatvíæringnum árið 1999. Þeir
Pash Buzari, Philippe Parreno, Carsten Höller og
Anri Sala eru líka vel kunnir á alþjóðavettvangi og
hafa sýnt á virtum og þekktum söfnum víða um
heim. Þess má geta að textann í verki Anris Sala
gerði landi hans, albanski listamaðurinn Edi
Rama, sem nú er borgarstjóri í Tírana, höfuðborg
Albaníu. Verk Carstens Höller brýtur af sér viðj-
ar þessarar sérútgáfu því hann notar fréttasíðu úr
Lesbók síðustu helgar sem birt verður aftur
óbreytt á morgun og síðan að viku liðinni.
Íslensku listamennirnir, þau Gabríela Friðriks-
dóttir, Dagur Kári Pétursson, Elín Hansdóttir,
Hekla Dögg Jónsdóttir og Þorvaldur Þor-
steinsson hafa víða komið við í íslensku listalífi, en
öll hafa þau líka látið til sín taka með eftirminnileg-
um hætti utan landsteinanna. Sýningarstjórarnir
Hans Ulrich Obrist, sem starfar hjá Nútíma-
listasafninu í París og Jessica Morgan, sem starfar
hjá Tate Modern í London, njóta mikillar virðingar
erlendis, en Morgan kemur einnig til með að gegna
veigamiklu hlutverki í íslensku myndlistarlífi á
næstunni þar sem hún stýrir myndlistarþætti
Listahátíðar vorið 2005. Auk listamannanna og sýn-
ingarstjóranna lagði Steve Christer, arkitekt fram
verk í þessa Lesbók og þau Sigurjón Sighvatsson
og Fríða Björk Ingvarsdóttir, blaðamaður, eiga þar
greinar.
Óvenjulegt útlit Lesbókar
Útlitshönnun þessarar óvenjulegu Lesbókar var
í höndum ungs myndlistarmanns, Úlfs Chaka
Karlssonar, en hún byggist á hugmyndum um
flæði, sem ef til vill eiga eftir að koma þeim sem
þekkja til á Austurlandi kunnuglega fyrir sjónir.
Hönnunin er hvort tveggja í senn; einskonar eft-
irlíking á hinu „hvíta rými“ gallerísins og „kort“ af
vatnasvæði Eiða, þar sem verk og hugarheimar
listamannanna renna saman þrátt fyrir að eiga sér
öll afmarkaðan stað innan heildarinnar.
Lesbók helguð myndlistarverkum
Pash Buzari Elín HansdóttirGabríela Friðriksdóttir Fríða Björk Ingvarsdóttir Úlfur Chaka KarlssonDagur Kári Pétursson Sigurjón Sighvatsson Carsten Höller
Hans Ulrich Obrist Þorvaldur Þorsteinsson Hekla Dögg Jónsdóttir Ólafur Elíasson Anri Sala Doug Aitken Philppe Parreno Jessica Morgan
„STARF mitt á Eiðum tengist því að
ég hef búið erlendis í mörg ár,“ seg-
ir Sigurjón Sighvatsson um mark-
mið sitt með því að bjóða listamönn-
um víðsvegar að úr heiminum að
koma saman á Eiðum síðastliðið
sumar. „Ég hef tekið eftir því að er-
lendir listamenn sem hingað rata
vilja leggja mikið á sig til að koma
aftur; nægir að nefna Richard Serra
í því sambandi. Þetta fólk kemur
ekki hingað til að eiga stutta
skemmtan heldur er upplifun þess
slík að það vill sækja sér hingað efni-
við í vinnu sína.“ Sigurjón segir
lengi hafa skort einskonar „skjól“
eða „sanctuary“ fyrir erlenda lista-
menn úti á landi, „og því fannst okk-
ur Sigurði Gísla Pálmasyni, gott
tækifæri opnast þegar Eiðar buðust
til sölu. Við sáum að þar væri hægt
að leiða saman erlenda og íslenska
aðila og bjóða þeim fast athvarf á
listasviðinu, tengja þá starfsemi höf-
uðborgarsvæðinu og umheiminum,
en stuðla um leið að uppbyggingu á
Héraði. Lykillinn er að þar er hægt
að sækja reynslu sem ekki býðst
annarsstaðar.“
Hann segir verkefnið síðastliðið
sumar og það sem nú er að koma út
úr því, bera þess glöggt vitni „að þó
ekki sé hægt að taka Eiða úr sam-
hengi síns umhverfis, þá er hægt að
bera hróður staðarins víða eins og
t.d. með þessari Lesbók. Vonir
standa til að í framtíðinni verði Eið-
ar ekki staðbundið menntasetur eins
og forðum, heldur menningarsetur
sem mun teygja anga sína víða.“
Eiðar
teygja anga
sína víða
ur hafi verið
óskipt, en nái
ekki að ljúka
skiptunum fyrir
1. apríl – þá
lenda erfingjar
væntanlega í að
greiða skatt sam-
kvæmt nýju lög-
unum en það get-
ur verið
ósanngjarnt
gagnvart erfingjum ef arfur er í
formi hlutabréfa. En kannski er
enn möguleiki fyrir fólk, ef af-
greiðsla hjá sýslumönnum tekur
ekki of langan tíma, að drífa í að
ljúka skiptum á óskiptu búi.
Slíkt getur auðvitað borgað sig ef
eignir bús eru að meginstofni til
HÖRÐUR Guðmundsson, lögfræð-
ingur hjá KPMG Endurskoðun,
segist ekki geta lesið annað úr lög-
unum en að ef erfingjar gangi frá
skiptum á óskiptu búi fyrir 1. apríl
þá hljóti eldri lögin um erfða-
fjárskatt að gilda. Eftirlifandi
maki geti hvenær sem er krafist
skipta en afgreiðslan geti hins veg-
ar tekið einhvern tíma hjá viðkom-
andi sýslumanni.
Hörður bendir á að gildistöku
laganna hafi verið flýtt í meðförum
Alþingis en að sumu leyti hefði ver-
ið eðlilegra að gefa mönnum eitt-
hvað lengri aðlögunartíma, tíminn
sem fólk hafi til þess að taka tillit
til nýrra laga sé ákaflega knappur.
„Segjum að maki sé kominn af
stað með að láta skipta búi, sem áð-
hlutabréf,“ segir Hörður.
Hörður segir það einnig koma
sér á óvart að verðmat miðist við
verðmæti eigna við andlát en ekki
þegar eignir komi til skipta. Það
geti vissulega þýtt, ef gengi bréfa
lækkar verulega eða félag verði
gjaldþrota frá andlátsdegi til loka
skipta, að erfingjar greiði skatt af
hærri upphæð en þeir fái í arf.
„Mér finnst í sjálfu sér ekki óeðli-
legt að farið sé að miða við mark-
aðsverð hlutabréfa en mér finnst
óeðlilegt að miða við verðmæti á
dánardegi. Það er eðlilegra að það
miðist við skiptalok því oft getur
liðið langur tími frá dánardegi að
skiptalokum og verðmæti eigna
getur hafa breyst verulega á þeim
tíma,“ segir Hörður.
„Óeðlilegt að miða við
verðmæti á dánardegi“
Hörður
Guðmundsson
NÝ LÖG um erfðafjárskatt sem taka
gildi frá og næstu mánaðamótum
taka þá einnig til búskipta þeirra sem
sitja í óskiptu búi, fari skiptin fram
eftir 1. apríl. Í frumvarpi fjármála-
ráðherra var hins ekki gert ráð fyrir
að lögin tækju gildi fyrr en 1. júlí en
gildistaka laganna var færð fram í
meðförum þingsins.
Þá miðast verðmæti eigna við dán-
ardag í nýju lögunum en ekki skipta-
dag eins og í frumvarpi fjármálaráð-
herra en það opnar fyrir þann
möguleika að erfingjar geti þurft að
greiða skatt af hærri upphæð en þeir
fá síðan raunverulega í arf.
Sitji ekkja eða ekkill í óskiptu búi,
sem í er umtalsvert magn verðbréfa,
getur munað miklu á skattgreiðslum
ef næst að skipta búinu fyrir 1. apríl
því eftir þann tíma greiða erfingjar
5% erfðafjárskatt af markaðsvirði
bréfanna en ekki erfðafjárskatt sem
reiknast af nafnvirði þeirra en eins og
greint var frá í Morgunblaðinu í gær
getur þarna munað háum upphæð-
um.
Hjá sýslumanninum í Reykjavík
fengust þær upplýsingar að engan
veginn væri útilokað að ganga frá
skiptum á búi fyrir 1. apríl að því
gefnu að fólk hefði öll nauðsynleg
gögn tilbúin – erfitt gæti þó reynst að
tryggja slíkt ef fjöldi manns leitaði til
embættisins til að láta ganga frá bú-
skiptum.
Í frumvarpinu sem fjármálaráð-
herra mælti fyrir var gert ráð fyrir að
erfðafjárskattur skyldi reiknaður út
miðað við verðmæti arfs við skiptalok
en þetta atriði breyttist í meðförum
þingsins og í nýju erfðafjárlögunum
er miðað við dánardag en ekki skipta-
dag. Þar sem gengi verðbréfa getur
bæði hækkað og lækkað þýðir þessi
breyting að erfingjar geta nú hugs-
anlega lent í því að greiða skatt af
hærri upphæð en þeir fá greiddan í
arð við búskipti því oft getur liðið
töluverður tími frá andláti og þangað
til gengið hefur verið frá skiptum.
Eigi dánarbú, svo dæmi sé tekið,
umtalsverða hlutabréfaeign í fyrir-
tæki, sem lækkar verulega á um-
ræddum tíma, myndu erfingjar í
reynd greiða skatt af meira verðmæti
en þeir fengju í arf.
Ný lög um erfðafjárskatt taka gildi eftir eina viku
Enn möguleiki að
skipta óskiptu búi
UMSÓKNUM um lán úr Íbúðalána-
sjóði fjölgaði um 3% í febrúarmánuði
í ár miðað við sama mánuð í fyrra,
sem gerir það að verkum að þetta er
stærsti febrúarmánuður í innkomn-
um umsóknum um húsnæðislán hjá
Íbúðalánasjóði frá upphafi.
Greint er frá þessu í nýútkominni
mánaðarskýrslu sjóðsins og sagt að
frekar óvarlegt sé því að ganga út frá
því sem gefnu að samdráttur í hús-
næðisviðskiptum sé hafinn. Hins
vegar er á það bent að ef janúar og
febrúarmánður í ár eru teknir saman
er um að ræða 3% samdrátt í um-
sóknum frá sama tíma í fyrra.
Samtals voru umsóknir í febrúar
993 talsins samanborið við 965 um-
sóknir í sama mánuði í fyrra.
Árið í fyrra var algert metár í út-
gáfu húsbréfa hvort sem litið er til
heildarútgáfu í krónum talið eða
fjölda innkominna og afgreiddra um-
sókna. Heildarútgáfa húsbréfa á
árinu nam 50,1 milljarði króna sam-
anborið við rúma 35,3 milljarða kr.
árið 2002 sem er 42% aukning milli
ára. Umsóknum fjölgaði um 19% og
voru 11.980 á árinu 2003.
Umsóknir um húsnæðislán
Stærsti
febrúar frá
upphafi