Morgunblaðið - 26.03.2004, Blaðsíða 40

40 FÖSTUDAGUR 26. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Aaftari hliðarskrúfan á fjöl-veiðiskipinu BaldviniÞorsteinssyni EA misstiafl í mjög skamma stund
skömmu áður en skipið fékk nótina í
skrúfuna. Þetta kom fram við sjó-
próf í Héraðsdómi Norðurlands
eystra í gær vegna strands skipsins
á Meðallandssandi aðfaranótt 9.
mars síðastliðinn. Hliðarskrúfan,
sem er rafdrifin frá aðalvél, náði
fljótlega fullu afli og ekkert kom
fram við sjóprófin sem benti til þess
að þetta hafi valdið því að skipið fékk
nótina í skrúfuna. Eins og fram hef-
ur komið voru aðstæður á miðunum
mjög erfiðar þegar óhappið varð.
Fjórir af skipverjum Baldvins
komu fyrir dóminn í gær, Árni V.
Þórðarson, skipstjóri, Leifur Krist-
ján Þormóðsson, fyrsti stýrimaður,
Kristján Ingi Sveinsson yfirvélstjóri
og Brynjar Siguðsson annar vél-
stjóri.
Nótin fór í skrúfuna
á augabragði
Árni greindi frá því að skipið hefði
siglt frá Seyðisfirði og komið að suð-
urströndinni um kvöld. Fjölmörg
skip voru við veiðar á þessum slóð-
um og var Baldvin að kasta á loðnu á
20 til 25 faðma dýpi, en nótin er 55
faðma djúp. Búið var að kasta 5
sinnum og varð óhappið þegar búið
var að draga inn um þriðjung nót-
arinnar í 6. kasti. Árni sagði að þá
hefði hliðarskrúfa skipsins misst afl,
en það hefði einungis varað skamma
stund, fullt afl hefði komist á nánast
strax aftur. Á augabragði hefði nótin
farið í skrúfuna og dregið niður í að-
alvél skipsins og hann kallað út á
vinnurás hvað væri að gerast. Bjarni
Ólafsson AK hafi verið skammt und-
an og strax var hafist handa við að
undirbúa að koma tóg milli skip-
anna. Sagði Árni það hafa gengið til-
tölulega vel, en fljótlega eftir að
Bjarni byrjaði að toga slitnaði tógin.
Þá var reynt að koma snurpuvír á
milli skipanna og sagði Árni það
hafa gengið erfiðlega. Vegna bilunar
í spili um borð í Bjarna Ólafssyni,
var ekki hægt að halda við Baldvin
með því. Snurpuvírinn var þá settur
í fast um borð í Bjarna en hann slitn-
aði við átakið. Árni sagðist þá hafa
tekið eftir því að skipið var komið
upp á fyrstu grynninguna. „Skipið
var aðeins farið að taka niðri,“ sagði
hann.
Hann sagðist strax hafa kallað í
Landhelgisgæsluna og verið í sam-
bandi við menn þar, sem fylgdust
með gangi mála og gáfu ráð. Þegar
þarna var komið sagðist hann hafa
hugsað um hvernig best væri að
stýra skipinu upp í fjöruna,
lét setja út toghlerana og reyndi
að haga því þannig að stefni skipsins
sneri upp í fjöruna, en það hefði m.a.
verið að ráði skipherra hjá gæslunni.
Grunnhugsunin hefði verið sú að
þannig væri betra að hífa menn frá
borði. Vildi hann fyrir alla muni
reyna að forðast að skipið legðist
þvert á fjöruna. Að lokum var akkeri
kastað út. Árni sagðist hafa metið
það þannig að ekki hafi þótt ástæða
til að sleppa akkeri á meðan Bjarni
Ólafsson var að toga í skipið, það
hefði getað truflað þær aðgerðir sem
voru í gangi.
Flestir í áhöfn voru komnir upp í
brú þar sem þyrlunnar var beðið.
Björgun frá borði gekk mjög vel, að
sögn skipstjóra.
Allt gerðist mjög hratt
Jón Ingólfsson frá Rannsókna-
nefnd sjóslysa spurði m.a. um atvik-
ið þegar hliðarskrúfan missti afl í
augnablik. Árni sagði að við slíkar
aðstæður mætti lítið út af bera, skip-
ið hefði verið að draga þunga nót og
allt gerst mjög hratt. Greindi Árni
frá því að við skoðun á skipinu í Nor-
egi nú í vikunni hefði komið í ljós
trosnaður endi í hliðarskrúfunni, en
hann vissi ekki hvort hann hafi or-
sakað það að skrúfan missti afl.
Gunnar Arason skipstjóri, yfirhafn-
arvörður og meðdómari s
hvort möguleiki væri á að
hefðu loðnupokar í nótinni,
getað farið undir kjölinn
fyrir innsog hliðarskrúfunn
stjórinn sagðist ekki geta
grein fyrir hvort svo he
Fram kom að hliðarskrú
ekki misst afl áður. Einnig k
í máli skipstjórans að hann
skipverjar hefðu ekki verið
Í augnablik varð allt m
Leifur Kristján Þormó
stýrimaður var staddur v
blökkina, miðskips, þar s
var að draga nótina. Hann
við að nótin lá aftur með s
farið var að þyngjast í dræt
hann eftir að dró niður í
augnablik varð allt myrkva
Leifur. Ljósin hafi komið á
ur og Árni kallað til sín að
á, en þá hafi nótin þegar ve
Sjópróf vegna strands Baldvins Þorsteinssonar E
Hliðarskrúfa mi
í skamma stund á
nótin fór í skrú
Morgunblaðið
Gísli Baldur Garðarsson hrl., lögmaður Samherja t.h., ræðir við Á
Þórðarson, skipstjóra á Baldvini Þorsteinssyni EA, og Leif Kristj
móðsson, 1. stýrimann, fyrir sjóprófin í Héraðsdómi Norðurland
Skipverjarnir fjórir á Baldvini Þorsteinssyni EA sem gáfu skýrsl
prófunum í Héraðsdómi Norðurlands eystra í gær. F.v. Brynjar S
son 2. vélstjóri, Kristján Ingi Sveinsson yfirvélstjóri, Leifur Krist
móðsson 1. stýrimaður og Árni V. Þórðarson skipstjóri.
Sjópróf vegna strands
Baldvins Þorsteins-
sonar fóru fram á Ak-
ureyri í gær. Fram kom
hjá skipstjóra að hlið-
arskrúfa missti afl í
skamma stund áður en
nótin fór í skrúfuna.
STÓRVELDASLAGUR
Í SAMKEPPNISMÁLUM
Ákvörðun framkvæmdastjórnarEvrópusambandsins um aðsekta hugbúnaðarfyrirtækið
Microsoft og setja því skorður á Evr-
ópumarkaðnum – þ.á m. á Íslandi, eins
og fram kemur í Morgunblaðinu í dag –
markar talsverð tímamót. Fram-
kvæmdastjórnin hefur komizt að þeirri
niðurstöðu að fyrirtækið hafi misbeitt
ráðandi stöðu sinni á markaðnum fyrir
stýrikerfi einmenningstölva til að drepa
niður samkeppni á markaði fyrir marg-
miðlunarspilara og netþjóna. Fyrirtæk-
ið er m.a. talið hafa stælt vörur annarra
framleiðenda og fellt þær inn í Wind-
ows-stýrikerfið til þess að losna við
samkeppni. Sektin, sem Microsoft á að
greiða, er sú hæsta sem ákveðin hefur
verið í samkeppnismáli, þótt hún sé
langtum lægri en evrópskar samkeppn-
isreglur heimila framkvæmdastjórninni
að beita. Jafnframt verður fyrirtækið að
bjóða upp á Windows-stýrikerfið án
margmiðlunarspilarans Windows Media
Player á Evrópumarkaðnum, þannig að
neytendur eigi val um að kaupa forrit
frá öðrum framleiðendum. Þá verður
fyrirtækið að láta keppinautum sínum í
té upplýsingar, sem gera þeim kleift að
framleiða netþjóna sem geta haft sam-
skipti við tölvur með Windows-stýri-
kerfi.
Málarekstur framkvæmdastjórnar-
innar gegn Microsoft hefur tekið fimm
ár. Í tvo áratugi hefur svipuðum mála-
ferlum framkvæmdastjórnarinnar gegn
tölvu- og hugbúnaðarfyrirtækjum ævin-
lega lyktað með samningum. Samninga-
viðræður við Microsoft fóru hins vegar
út um þúfur í síðustu viku, að sögn Mar-
ios Monti, samkeppnisstjóra ESB,
vegna þess að Microsoft féllst eingöngu
á að bæta fyrir orðinn skaða, en ekki á
að breyta viðskiptaháttum sínum til
framtíðar.
Samkeppnismáli bandarískra stjórn-
valda gegn Microsoft fyrir nokkrum ár-
um lauk einnig með samningum. Með
ákvörðun sinni verður ESB þannig fyrst
til að láta sverfa til stáls gegn fyrirtæk-
inu. Ákvörðunin gengur mun lengra en
samningur bandarískra samkeppnisyf-
irvalda og Microsoft og ekki er útilokað
að hún valdi af þeim völdum einhverjum
núningi í samskiptum ESB og Banda-
ríkjanna á viðskiptasviðinu, þar sem
næg spenna var raunar fyrir.
Ákvörðun Montis um að láta hart
mæta hörðu er vafalaust til þess hugsuð
að framkvæmdastjórnin hafi frjálsari
hendur gagnvart Microsoft og öðrum
markaðsráðandi fyrirtækjum í framtíð-
inni. Úrskurður framkvæmdastjórnar-
innar hefur verið gagnrýndur fyrir að
ganga ekki nógu langt, en þar ber að líta
á að Monti vill væntanlega reyna annars
vegar að forðast deilur við Bandaríkin
og hins vegar að tryggja að úrskurður-
inn haldi fyrir Evrópudómstólnum, en
Microsoft hefur tilkynnt að fyrirtækið
áfrýi ákvörðuninni. Áfrýjunin verður í
upphafi tekin fyrir hjá dómstóli ESB á
fyrsta dómstigi. Sá dómstóll mun þurfa
að ákveða fljótlega hvort áhrifum
ákvörðunar ESB verður frestað þar til
dómur hefur verið felldur í málinu, eða
hvort þær hömlur, sem fyrirtækinu eru
settar, taka strax gildi.
Enginn þarf að efast um mikilvægi
málsins gegn Microsoft. Fyrirtækið hef-
ur átt mikinn þátt í þeim gríðarlegu
framförum, sem fylgt hafa tölvu- og
upplýsingabyltingunni, en varla fer á
milli mála að Microsoft hefur beitt stöðu
sinni til að veikja keppinautana. Enginn
markaður má við slíkri yfirburðastöðu
eins fyrirtækis og því er eðlilegt og
skiljanlegt að stjórnvöld í einstökum
ríkjum reyni að koma böndum á tölvu-
stórveldið. Staða Microsoft á heimsvísu
er hins vegar orðin slík, að það er aug-
ljóst að engir aðrir en hin pólitísku stór-
veldi, Evrópusambandið og Bandaríkin,
hafa bolmagn til að kljást við risann.
NORRÆN KVIKMYNDAVERÐLAUN
Mikil gerjun er í kvikmyndagerð áNorðurlöndum og norrænir kvik-
myndagerðarmenn hafa margir vakið
heimsathygli. Kvikmyndagerð hefur
hins vegar hingað til ekki skipað sama
sess í samstarfi Norðurlanda og aðrar
listgreinar. Nú hefur verið ákveðið að
bæta úr því. Ráðherrar menningarmála
á Norðurlöndum ákváðu á fundi í Kaup-
mannahöfn á miðvikudag að norræn
kvikmyndaverðlaun yrðu veitt í fyrsta
skipti á þingi Norðurlandaráðs á næsta
ári.
Kvikmyndin er opið listform og að-
gengilegt og með henni er hægt að má út
landamæri og múra. Áhrif hennar eru
óumdeild í fjöldamenningu nútímans,
hvort sem menn telja þau til góðs eða
ills. Það er því löngu tímabært að þessi
grein njóti sömu viðurkenningar á vett-
vangi Norðurlandaráðs og aðrar list-
greinar.
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir
menntamálaráðherra sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær að verðlaunin
mörkuðu ákveðin tímamót: „Þetta hefur
lengi verið í umræðunni en ekki orðið úr
því fyrr en nú. Þetta er því mikilvæg
ákvörðun.“
Þessi ákvörðun er mikilvæg vegna
þess að hún mun stuðla að því að auka
viðgang og kynningu norrænna kvik-
mynda víða um lönd. Hún er ekki síður
mikilvæg vegna þess að fyrir vikið munu
þjóðir Norðurlanda kynnast kvik-
myndagerð hver annarrar betur. Hlutur
norræns efnis jafnt í kvikmyndahúsum
sem í sjónvarpi verður stöðugt rýrari.
Reyndar þarf ekki nema að líta á fram-
boðið í kvikmyndahúsunum til að sjá
hversu einsleitt framboðið er orðið á
bíómyndum. Megnið af þeim myndum
kvikmyndahúsanna koma frá ensku-
mælandi löndum, flestar frá Hollywood.
Íslenskir kvikmyndahúsagestir þekkja
vart annað en framleiðslu draumaverk-
smiðjunnar í Kaliforníu og fara á mis við
það, sem gerist annars staðar í heim-
inum. Þó kemur hvað eftir annað í ljós
þegar hér eru haldnar kvikmyndahátíð-
ir að myndir, sem gerðar eru annars
staðar í heiminum geta dregið að áhorf-
endur og sem betur fer rata myndir,
sem njóta vinsælda á hátíðum, endrum
og sinnum í almennar sýningar. En við
höfum einnig séð dæmi þess að kvik-
myndahúsin hafi ekki tekið mynd til al-
mennra sýninga fyrr en þau höfðu verið
beitt þrýstingi bæði á Alþingi og af al-
menningi og er þar átt við sænsku
myndina Lilya 4-ever, sem lýsir mansali
á sláandi hátt. Kvikmyndaverðlaun
Norðurlandaráðs gætu orðið liður í því
að snúa við þeirri þróun, sem hér er lýst,
og orðið til þess að auka framboð og fjöl-
breytni kvikmynda, sem hér eru sýndar.