Morgunblaðið - 27.04.2005, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. APRÍL 2005 13
VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF

 

 
     


 

     ()
*  +,$-. /01
)$,!
+,$-. /01
2
!!
*3, +,$-. /01
2-,4
,5 /01
6
7
+,$-. /01
8 +,$-. /01
96
':
'! /01

-.; '7 2
'! /01
37-' /01
8
':
'! 96
' /01

,"6 /01
7 0<
,! .) /01

=/",< /01 ),
-=-, <5,0") '7
,:1 /01
>-, /01

 
 !=
,!
4-, 96
' /01
?2 +,
' /01
?
=. 4<
' /01
&
,4:$,
' , /01
8@0)A!' <B4-, '' /01 C/",< /01
9 /01
65)-,0D6
7 -4-,6
' *01
36-= 4)1 /,
40,E) /1 /01
,E77 '7
= 4)34 ' /01
F ''6-)34 ' /01
G$,=B4-, ,
== H A:",7 /01
   !"
-)-,:
!! /01  !"6 E<
0<
,4
, /01 8
'@= 96
' /01


A! 0A, /01
!#  $% 
#I
@4
)

* 4!1*",4

 
 H
H


 H

  
 H
H
H
 H
H
H
 H
H
H
H
  2,"E) '7 0,5
0E,,
* 4!1*",4
H H H
H
H H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
J K
J HK
J K
J HK
H
H
J HK
J 
K
J K
J 
K
H
J K
J 
K
J 
K
H
H
H
H
H
H
H
J  K
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
?" 6
,* 4! .)

7 '
 6:$4 @ 6$! 
7L

-.
6

1
1  1 1 H
H
1 1


1



1 H
 1

1 1 H
H
H
1 H
H
 H
 H
H


H
H
   1
 
 


 



   

  H
  
  H
H


 
 






 



  
 H
  



 
 

  H
 F 4! .) @ ;M1 !,1
?1 N )/-7-'
,6 ) <36
* 4! .)

H
H

H


H
H
H

H
H

H

H
H

H
H




?1H O* 
-= 50,
=/
6
' 36- /6-)
0<5,1
?1H !E6
) 6
4 6"77<
0,
= E0 ,)3!-) 6:$4 /"0-, )$0'
)1
?1H F"7'
0E, ,*
,
-= 0<5,=37'-' 0D6
71
?1H
4 :" 4' M)7"0"'
1
ÞRÁTT fyrir að íslenska fjármála-
kerfið sé á mikilli siglingu og verði að
glíma við ójafnvægi í þjóðarbúskap
næstu árin er það í meginatriðum
traust. Það er traust í þeim skilningi
að geta staðist áföll í efnahagslífi og á
fjármálamörkuðum, miðlað lánsfé og
greiðslum og dreift áhættu með við-
hlítandi hætti. Þetta er niðurstaða
Seðlabanka Íslands í fyrsta hefti
Fjármálastöðugleika sem gefið var út
í gær.
Birgir Ísleifur Gunnarsson seðla-
bankastjóri sagði þegar niðurstöð-
urnar voru kynntar að á heildina litið
virtust íslensku fjármálafyrirtækin
vel í stakk búin til að mæta hugsan-
legum andbyr. „Afkoman hefur aldr-
ei verið betri og þótt gengishagnaður
sé meginskýringin eru reglubundnar
tekjur af vaxtamun og þjónustu að
skila sínu. Eiginfjárstaða banka og
stærstu sparisjóða er sterk og lausa-
fjárstaðan rúm en það eru mikilvæg-
ar forsendur fyrir stöðugleika fjár-
málakerfisins.“
Hann hvatti þó til aðgætni vegna
þess hversu hratt breytingar gangi
yfir í íslensku fjármálakerfi. „Einka-
væðing, samruni, útrás banka og við-
skiptamanna þeirra, sókn í fasteigna-
veðlán og stökkbreyting í umfangi og
eðli fjármögnunar eru grundvallar-
breytingar sem fjármálakerfið hefur
tekist á við á allra síðustu árum. Slíkri
umbyltingu fylgja ótal tækifæri en
jafnframt hættur,“ sagði seðlabanka-
stjóri.
Reyna mun á fjármálakerfið
„Vaxandi ójafnvægis hefur gætt í
þjóðarbúskapnum undanfarið ár og
birtist það í örum vexti eftirspurnar,
aukinni verðbólgu, háu eignaverði og
vaxandi viðskiptahalla sem nær há-
marki í ár. Þessar aðstæður auka lík-
ur á að reyni á fjármálakerfið þegar
fram líða stundir,“ sagði Birgir Ísleif-
ur. Sagði hann þá hættu sem kunni að
steðja að fjármálakerfinu einkum fel-
ast í möguleikanum á að fjármálaleg
skilyrði þjóðarbúsins í heild versni og
önnur ytri áföll dynji yfir á sama tíma
og aðlögun eftir ofþenslu fram-
kvæmdaáranna 2005 og 2006 á sér
stað. „Ekki eru horfur á slíkri fram-
vindu en hún gæti haft í för með sér
umtalsverða lækkun eignaverðs,“
sagði Birgir Ísleifur.
Hann benti á að framboð til láns-
fjár hefði verið með mesta móti á
undanförnum misserum og fátt vísaði
til mikilla breytinga á því til skamms
tíma litið. „Fjármögnun [íslensku
bankanna] erlendis er meiri en
nokkru sinni og síðustu misserin hafa
níu tíundu hlutar aukningarinnar
verið langtímaskuldir. Það er mikil
framför frá því sem áður var þegar
bankarnir reiddu sig um of á skamm-
tímafjármögnun. Einnig er jákvætt
að bankarnir hafa fjármagnað útrás
sína að langmestu leyti með öflun eig-
in fjár og víkjandi lána.“
Veikasti þátturinn
Birgir Ísleifur sagði erlendar
skuldir stærsta áhyggjuefnið. „Er-
lendar skuldir þjóðarbúsins, einkum
bankanna, hafa hækkað ört á síðustu
árum og nema þær nú um tvöfaldri
landsframleiðslu eins árs. Þær eru
einna veikasti þátturinn í efnahags-
legri stöðu þjóðarbúsins,“ sagði hann.
„Þótt erlendar eignir hafi einnig vax-
ið hratt og séu umtalsverðar er ójafn-
vægið mikið sem og áhættan. Veruleg
og langvinn lækkun á gengi íslensku
krónunnar gæti leitt til erfiðleika í
skuldastöðu fyrirtækja sem ekki eru
varin gegn slíkri framþróun. Íslensk-
ar lánastofnanir verða að halda óvar-
inni gjaldeyrisstöðu sinni innan
þröngra marka sem Seðlabankinn
setur. Bönkunum er því helst hætta
búin ef viðskiptamenn þeirra geta
ekki staðið við skuldbindingar sínar
gagnvart þeim vegna gengisáhættu.“
Birgir Ísleifur gerði einnig fast-
eignaveðlán bankanna að umtalsefni
og sagði aukin fasteignaveðlán
treysta rekstrargrunn innlánsstofn-
ana svo fremi að gætt sé hófs við veð-
setningu og fjármögnun sé í viðeig-
andi samræmi við fjárbindingu. Enn
sem komið er hafi innlánsstofnanir
aðeins að hluta fjármagnað fasteigna-
veðlán sín með samsvarandi hætti og
því hafi vaxtaáhætta þeirra aukist.
Áríðandi væri að taka á þessu ójafn-
vægi sem fyrst.
„Í lok mars 2005 höfðu útlán inn-
lánsstofnana til innlendra aðila aukist
um liðlega 40% á tólf mánuðum. Við-
mið um gæði útlána eru með besta
móti nú en vert er að hafa í huga að
mikil og hröð útlánaaukning kann
síðar að leiða til aukinna útlánatapa.
Ef sígur á ógæfuhliðina í efnahagslíf-
inu gætu útlánagæði rýrnað með til-
heyrandi áhrifum á fjármálastöðug-
leika,“ sagði Birgir Ísleifur.
Eignir tvöfölduðust í fyrra
Í Fjármálastöðugleika kemur fram
að heildareignir samstæðna við-
skiptabankanna hafi nær tvöfaldast á
árinu 2004 vegna kaupa á erlendum
dótturfélögum og útlánaaukningar.
Rétt innan við helmingur þessara
eigna, þ.e. 48%, er hjá erlendum dótt-
urfélögum bankanna. „Kaup við-
skiptabankanna á erlendum dóttur-
félögum hafa breikkað tekjugrunn
þeirra og dreift áhættu. Þeir eru því
síður viðkvæmir fyrir innlendum
áföllum en að sama skapi næmari fyr-
ir áhættu á erlendri grund,“ sagði
Birgir Ísleifur.
Vel í stakk búin til
að mæta andbyr
Íslenskt fjármálakerfi er traust og á að geta staðið
af sér áföll. Erlendar skuldir stærsta áhyggjuefnið
Morgunblaðið/Golli
Aðgát Hröð útlánaaukning kann síðar að leiða til aukinna útlánatapa, er
meðal varnaðarorða Birgis Ísleifs Gunnarssonar seðlabankastjóra.
 Meira á mbl.is/ítarefni