Morgunblaðið - 27.04.2005, Qupperneq 26

26 MIÐVIKUDAGUR 27. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
É
g er nýkominn úr
fimm daga ferð til
Færeyja þar sem
ég var m.a. við-
staddur hina viða-
miklu hljómsveitakeppni Prix
Föroyar þar sem ég var einn
dómara ásamt tæplega þrjátíu
öðrum. Og hef ég fréttir að færa.
Svo ég segi það beint út: Það er
allt að verða vitlaust þarna úti!
Ég fór til eyjanna í sama til-
gangi fyrir tveimur árum en árið
2002 hafði riðið yfir Ísland fær-
eyska bylgjan svonefnda. Hún
hófst með lagi Týs „Ormurin
Langi“ en stærsta útgáfufyr-
irtæki eyjanna, Tutl, hrinti af
stað um svipað leyti kynningar-
átaki á tónlist frá Færeyjum.
Ég hef fylgst nokkuð grannt
með gangi mála þarna úti síðan
og hef sannfærst um að það ætti
að vera Íslendingum mun eðli-
legra en raun er að vera í góðum
tengslum við eyjaskeggja í tón-
listinni því að líkindin eru svo
mörg. Ekki að sjálf tónlistin sé
keimlík heldur eiga smáþjóðirnar
tvær margt sameiginlegt hvað
innviði tónlistarlífsins varðar.
áður en lengra er haldið vil ég
því impra á því að íslenskar
hljómsveitir og tónleikahaldarar
ættu að gera sér far um að flytja
út sveitir til eyjanna og sömuleið-
is ætti að flytja færeyskar sveitir
hingað í meiri mæli. Það væri
beggja hagur.
Það sem kveikti þennan áhuga
minn á færeyskri tónlist var að
fyrir þetta tveimur, þremur árum
var mikil gróska í gangi í eyj-
unum og framsæknar, nýskap-
andi sveitir voru að brjótast fram
á sjónarsviðið. Heimsókn mín í
þetta skiptið sannfærði mig um
að gróskan er sannarlega fyrir
hendi, en 32 hljómsveitir tóku
upprunalega þátt í Prix t.d. en
keppnin hefur reynst færeysku
tónlistarlífi mikill akkur. Plötuút-
gáfa og tónleikahald er þá í reglu-
legum farvegi.
Það sem kom mér hins vegar í
opna skjöldu er út var komið að
allt frá því að Prix Föroyar-
keppnin í ár hófst hafa verið í
gangi miklar þrætur um keppn-
ina, svo miklar að hægt er að tala
um að hugmyndafræðileg gjá hafi
skyndilega galopnast.
Þannig hefur stríð staðið á milli
þeirra sem hugnast vel spiluð tón-
list, flutt af reynsluboltum og fim-
um hljóðfæraleikurum og þeirra
sem vilja spennandi, skapandi
tónlist burtséð frá hvort menn
séu góðir í að taka sóló eður ei.
Umræðurnar hafa verið rætnar
og hefur verið tekist harkalega á í
vefspjallþráðum og í blöðum. Á
sjálfu undanúrslitakvöldinu voru
svo tvær virtar kempur valdar
áfram, þeir Terji Rasmussen og
Eyðun Nolsöe og blússveitin
Gogo Blues. Um valið sá leynileg
dómnefnd. Lá við uppþotum í
kjölfarið, fólk sagði hreinlega
hingað og ekki lengra og einn
sagði víst á einhverjum spjall-
þræðinum: „Í kvöld dó færeysk
tónlist.“
Þegar betur er að gáð er þetta
þó ekki svo undarleg þróun. Ég
varð var við það í hittiðfyrra að
eyjaskeggjar voru ekki sáttir við
að Gestir, eina sveitin sem hafði
eitthvað nýtt og spennandi fram
að færa, skyldi sigra. Var það
vegna útlendu dómarana sem
Gestir mörðu sigur. Í samtölum
við tónlistarmenn í eyjunum
komst ég svo að því að það er
nánast íhaldssöm áhersla á að góð
tónlist þýði vel leikin tónlist.
Þetta hafi oft valdið því að skap-
andi og nýjungagjarnir tónlist-
armenn þurfi að berjast í bökkum
við það að halda sér gangandi.
Einn tónlistarmaðurinn orðaði
það vel: „Það er erfitt að vera
öðruvísi í Færeyjum. Það tosa all-
ir hver annan niður hérna.“
Uni L. Hansen og Jan
Lamhauge eru tónlistarblaða-
menn hjá Dimmalættingu, elsta
og virtasta blaði eyjanna. Þeir
hafa hamast gegn fyrirkomulag-
inu á Prix í ræðu sem og riti og
hafa mætt gríðarlegri mótstöðu
vegna þessa.
Uni sagði mér í spjalli að hann
hefði nú skrifað um færeyska tón-
list reglulega í eitt og hálft ár,
eitthvað sem hefði ekki verið fyrir
hendi áður. Hann segir það hreint
út að í litlu samfélagi eins og í
Færeyjum (ca 45.000 manns) sé
afskaplega lítil hefð fyrir upp-
byggilegum rökræðum. Allir séu
það tengdir að öll mál verði á
svipstundu mjög persónuleg.
Jan Lamhauge talaði um í einni
af greinum sínum að heilagar kýr
stæðu í vegi fyrir framför í tón-
listarlífi eyjanna og setti einnig
spurningarmerki við líftíma
keppninnar.
Þessar línur eru ekki settar
niður í þeim tilgangi að fussa og
sveia yfir færeyskri tónlist og
gefa í hana skít. Nei, þvert á móti
er þetta skrifað af einlægum
áhuga og einlægri trú í garð þess
að það séu í raun að renna upp
nýir tímar í eyjunum. En um leið
furða ég mig á því að þessar tvær
„stefnur“ geti ekki lifað saman í
sátt og samlyndi því misjafn er jú
mannanna smekkur. Þetta er
ekki spurning um að það eigi að
ganga frá annarri hvorri stefn-
unni, báðar ættu að geta þrifist
og í raun nauðsynlegt að svo sé.
Það er bjánalegt að stefna þessu
saman eins og kappliðum. Eins á
ég erfitt með að skilja að Fær-
eyska útvarpið sinnir færeyskri
tónlist illa því að nóg er um að
vera.
Ég kom reynslunni ríkari úr
þessari heimsókn og í samanburði
við það sem er að gerast þarna úti
er allt með kyrrum kjörum hérna.
En værum við kannski í svipuðum
málum ef Björk og Sigur Rós
hefðu ekki slegið í gegn?
Færeysk
tónlist í
kreppu?
Lá við uppþotum í kjölfarið, fólk sagði
hreinlega hingað og ekki lengra og einn
sagði víst á einhverjum spjallþræð-
inum: „Í kvöld dó færeysk tónlist.“
VIÐHORF
Arnar Eggert Thoroddsen
arnart@mbl.is
ÞAÐ ER mikilvægt að efla starfs-
og listnám í framhaldsskólum ásamt
því að leggja áherslu á að efla sér-
stöðu skólanna og
fjölga styttri náms-
brautum. Stærstu
verkefnin innan fram-
haldsskólanna eru að
mínu mati að minnka
brottfallið og efla verk-
námið. Á það eigum við
að leggja áherslu. Ekki
að skerða innihald
stúdentsprófsins með
einhliða niðurskurði.
Fyrst og fremst þarf
að byggja undir starfs-
menntunina með
áherslu á annað tæki-
færi til náms fyrir þá
sem hafa stutta skóla-
göngu eða vilja bæta
við menntun sína í
skólakerfi sem stendur
öllum opið.
Útgangspunkturinn
til þess að efla starfs-
námið almennt til
framtíðar er að kynna
kosti þess í grunnskól-
unum og auka vægi
þess innan hans. Það á
að gefa grunn-
skólabörnum valfrelsi
til þess að læra mun meira starfs-
nám en þau geta nú. Einnig er ég
þess fullviss að það yrði mörgum
börnum og menntun þeirra til góðs
ef starfsnámið yrði aukið í grunn-
skólunum og yrði öflugt vopn í bar-
áttu gegn t.d. agavanda og vergangi
þeirra barna sem finna sig ekki í
skólakerfinu.
Styttingin og starfsnámið
Menntamálaráðherr-
ann núverandi fékk það
verkefni í fangið frá
forverum sínum að
stytta stúdentsprófið
og mun það hafa mikil
áhrif á framhaldsskól-
ann gangi þau áform
eftir. Því verður að
vanda til verka og
kanna hugsanleg áhrif
á alla þætti framhalds-
skólans. Líka verknám-
ið.
Markmiðið hlýtur að
vera að stytta náms-
tímann en ekki að
skerða stúdentsnámið
eða gengisfella. Ekki
að spara, fækka störf-
um og skera niður. Sér-
staðan við íslenska
framhaldsskólann er
fjölbreytileiki á milli
skólanna og hann eig-
um við að varðveita og
efla. Skólarnir eru hver
með sínu sniði, mjög
ólíkir bæði menning-
arlega og menntalega.
Það eru mikil verðmæti
og því megum við alls ekki fórna
með fljótfærnislegum og illa ígrund-
uðum tillögum um styttingu á náms-
tíma.
Stytting námstíma á að byggjast á
því að gæði námsins aukist, skól-
arnir haldi stöðu sinni og fjölbreyti-
leika og þeir batni við breytinguna.
Það eiga að vera forsendurnar fyrir
breytingunum. Styttingaráform-
unum verður að fylgja öflugt átak til
þess að efla starfsnámið með marg-
víslegum hætti. Annars er hætta á
að það beri skaða af breytingunum
en mestu skiptir er að gera það að
raunhæfum kosti fyrir miklu fleiri
nemendur.
Verknám er verðmæt og góð
menntun sem auðvelt er að byggja
ofan á. Án vafa yrði fjölgun nemenda
í starfsnámsgreinum áhrifaríkasta
leiðin til að vinna gegn brottfallinu.
Auk öflugrar námsráðgjafar í
grunnskólunum.
Hvað styttingu á námstíma til
stúdentsprófs varðar má einnig
benda á að stytting á námstíma hafi
nú þegar farið fram að hluta.
Menntaskólinn Hraðbraut býður t.d.
upp á tveggja ára nám, Mennta-
skólinn við Sund upp á þriggja ára
nám í gegnum bekkjarkerfið og fjöl-
brautaskólarnir bjóða að sjálfsögðu
upp á mjög breytilegan námshraða.
Því vaknar spurning um hvort
lengra þurfi að ganga?
Er ekki allt í lagi að nokkrir
bekkjarkerfisskólar bjóði upp á fjög-
urra ára nám til stúdentsprófs kjósi
nemendur þá leið? Sérstaklega í ljósi
þeirrar fjölbreyttu flóru sem nú er í
framhalsskólamenntun á Íslandi.
Er ekki nær að efla verknámið af
fullum þunga?
Verknámið verður að efla
Björgvin G. Sigurðsson
fjallar um verknám
’Styttingar-áformunum
verður að fylgja
öflugt átak til
þess að efla
starfsnámið
með marg-
víslegum
hætti.‘
Björgvin G. Sigurðsson
Höfundur er þingmaður
Samfylkingarinnar.
GREIN sú sem hér fer á eftir er
ekki skrifuð til þess að hampa öðr-
um frambjóðanda til formanns
Samfylkingarinnar eða lýsa yfir
stuðningi við einn eða neinn. Þess-
um orðum er fyrst og fremst ætlað
að verja allt það ósérhlífna fólk
sem unnið hefur af heilum hug í
tæp tvö ár að því að
draga saman hug-
sjónir og hugmyndir
jafnaðarmanna. Þar á
ég við Framtíðarhóp
Samfylkingarinnar.
Mér finnst ég knúin
að bera af okkur í
Framtíðarhópnum að-
dróttanir um að við
séum verkfæri í hönd-
um Ingibjargar Sól-
rúnar Gísladóttur. Ég
hef tekið þátt í
vinnunni með beinum
hætti, bæði sem einn
af átta fulltrúum í
stýrihóp starfsins og sem fulltrúi í
þeim málefnahópi sem er að ljúka
við að móta hugmyndir að stefnu
flokksins í lýðræðis- og kvenfrels-
ismálum. Ég veit að ég tala fyrir
hönd allra sem hafa komið að
starfi Framtíðarhópsins þegar ég
segi að ég gekk hvorki í Samfylk-
inguna né samþykkti að taka þátt í
vinnu hópsins með það fyrir aug-
um að reka erindi eins eða neins.
Markmið okkar er að stefna
flokksins verði eins skýr og vönd-
uð og kostur er, ekki að stjórna því
hver verði formaður eftir lands-
fundinn.
Sjálfboðin vinna
Mér er vel ljóst að frambjóðend-
urnir eiga eftir að segja margt um
áherslumun í hinum ýmsu mála-
flokkum. Undanfarna daga hefur
verið reynt að gera Ingibjörgu Sól-
rúnu tortryggilega vegna hug-
mynda sem hafa verið settar fram
í vinnuhópum á vegum Framtíð-
arhópsins. Ingibjörg Sólrún hefur
sannarlega unnið mikið og gott
starf sem höfuð hópsins en það
hafa líka gert allir hinir sem í
Framtíðarhópnum starfa. Um það
bil áttatíu stuðningsmenn Sam-
fylkingarinnar hafa komið að starf-
inu með beinum hætti með starfi í
stýrihóp Framtíðarhópsins eða
einum af þrettán málefnahópum.
Auk þess hafa sérfræðingar lagt
málefnahópunum lið með einum
eða öðrum hætti. Flokksmenn geta
líka stutt við starfið með því að
gera athugasemdir við niðurstöður
hópanna.
Hlutverk stýrihópsins, sem Ingi-
björg Sólrún veitir
forystu, er fyrst og
fremst að halda utan
um þá vinnu sem
stendur yfir, sam-
ræma hana og ganga
frá fyrir landsfund en
ekki að stjórna nið-
urstöðu hvers hóps
fyrir sig. Málefnahóp-
arnir hafa haft al-
gjörlega frjálsar
hendur, bæði um það
hvernig vinnan færi
fram innan hóps og
hvernig tillögur hans
yrðu efnislega. Fengu
þeir einungis þau skilaboð að skila-
greinin ætti að lýsa framtíðarsýn
okkar í viðkomandi málaflokki og
vísa veginn sem við viljum fara
með markmið og hugsjónir jafn-
aðarstefnunnar að leiðarljósi.
Einnig voru gefnar leiðbeiningar
um uppsetningu skjala, lengd
o.þ.h. Tillögur hópanna eru settar
fram í kjölfar opinnar og lýðræð-
islegrar vinnu og með markmið og
þess vegna er starf hópsins eins
merkilegt og raun ber vitni.
Hlustað jafnt á alla
Það rann strax upp fyrir mér,
þegar ég kom inn í vinnu Framtíð-
arhópsins um síðustu áramót, að
hér var eitthvað alveg sérstakt á
ferð. Hlustað var jafnt á alla þá
sem lögðu eitthvað fram, með
hvaða hætti sem var, jafnt ungliða
sem reynda stjórnmálamenn,
áhugamenn sem færustu sérfræð-
inga. Hér er ekki um að ræða að
einn eða tveir flokksgæðingar
semji stefnuna bak við tjöldin
heldur er flokksmönnum gefinn
kostur á að móta stefnu flokksins.
Það hafa verið haldnir ríflega
fimmtíu opnir fundir víða um land
og stórar ráðstefnur í Reykjavík.
Margir hafa haft samband við
nefndarfólk í tölvupósti og komið
með athugasemdir.
Vinna Framtíðarhópsins verður
á næstunni lögð fram til kynn-
ingar. Flokksmenn hafa því tæki-
færi til að koma að athugasemdum
við tillögur hópanna þrettán. At-
hugasemdirnar verða skoðaðar og
eftir atvikum felldar inn í tillög-
urnar fyrir landsfundinn. Það er
því augljóslega enginn einn sem
stjórnar vinnunni eða ræður nið-
urstöðum. Hér er um að ræða af-
rakstur sjálfboðavinnu mikils
fjölda fólks sem á endanum verður
lögð í dóm flokksmanna allra á
landsfundinum í maí. Ef þetta eru
ekki opin og lýðræðisleg vinnu-
brögð þá veit ég ekki hvar þau fyr-
irfinnast.
Ummæli að undanförnu um hóp-
inn og störf hans hljóta að vera
sögð í hugsunarleysi. Þau lít-
illækka vinnu allra þeirra sem
komið hafa að henni. Þeir sem létu
þau falla hafa sýnilega ekki gert
sér grein fyrir hversu margir
flokksmenn eiga hlut að máli og að
þeir myndu að sjálfsögðu taka um-
mælin persónulega. Ég hef tekið
nærri mér hve lítið hefur verið
gert úr því merkilega starfi sem
unnið hefur verið. Ég hef fulla trú
á því að flokksmenn skoði tillögur
Framtíðarhópsins með opnum hug
og sannfærist um hversu merki-
legt starf hefur verið unnið. Ég er
líka sannfærð um að þegar þessari
vinnu lýkur muni Samfylkingin um
langa hríð búa að glæsilegri
stefnu, sem unnin er af jafn-
aðarmönnum fyrir jafnaðarmenn.
Starf í þágu jafnaðarmanna
Heiða Björg Pálmadóttir
fjallar um Framtíðarhóp
Samfylkingarinnar ’Mér finnst ég knúin aðbera af okkur í Framtíð-
arhópnum aðdróttanir
um að við séum verk-
færi í höndum Ingi-
bjargar Sólrúnar Gísla-
dóttur.‘
Heiða Björg
Pálmadóttir
Höfundur er lögfræðingur og fulltrúi
í Framtíðarhópi Samfylkingarinnar.