Morgunblaðið - 18.09.2005, Qupperneq 14

14 SUNNUDAGUR 18. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
K Y N N T U Þ É R S É R F E R Ð I R F E R Ð A Þ J Ó N U S T U B Æ N D A
s: 570 2790www.baendaferdir.is
til Saalbach - Hinterglemm
4. febrúar - 1 vika / 11. febrúar - 1 vika / 4. febrúar - 2 vikur
Fararstjórar: Sævar Skaptason & Guðmundur K. Einarsson
Skíðaferð Ferðaþjónustu bænda árið 2006 er til Saalbach - Hinterglemm
í Austurríki. Gist verður á 4 stjörnu hóteli í þorpinu Hinterglemm.
Hótelið er vel staðsett í jaðri bæjarins rétt við skíðalyfturnar.
Saalbach - Hinterglemm oft nefnt skíðaparadís Alpanna og hefur verið
valið eitt af 10 vinsælustu skíðasvæðum Austurríkis. Farastjórar eru með
hópnum og skipuleggja daglegar ferðir um skíðasvæðið fyrir þá sem vilja.
Verð: 104.900 kr. á mann í tvíbýli í 1 viku
Verð: 154.500 kr. á mann í tvíbýli í 2 vikur
Nánari upplýsingar í síma 570 2790 eða á www.baendaferdir.is
þessu sinni undir fána austurþýskra
kommúnista. Gárungar höfðu á orði
að Gysi og Lafontaine minntu svolít-
ið á þá kumpána Jack Lemmon og
Walter Matthau í víðfrægum bíó-
myndum, þar sem þeir eiga stund-
um í nokkrum erfiðleikum með að
koma óskum sínum heim og saman.
Hvað sem slíkum samanburði líður
virðist samstarf þeirra félaga hafa
verið merkilega snurðulaust til
þessa.
Oskar Lafontaine á sér mikla og
merka sögu í þýskum stjórnmálum.
Hann er borinn og barnfæddur í
fylkinu Saarlandi, þar sem hann var
forsætisráðherra í rúman áratug.
Síðar varð hann formaður þýska
jafnaðarmannaflokksins og stóð að
því ásamt félögum sínum að gera
Gerhard Schröder að kanslara í
kosningunum 1998.
Þegar ríkisstjórn jafnaðarmanna
og græningja undir forystu Schröd-
ers settist á valdastóla tók Lafont-
aine við embætti fjármálaráðherra.
Fljótlega varð þó ljóst að kanslarinn
og fjármálaráðherrann gátu ekki
starfað saman. Það leið heldur ekki
á löngu þar til upp úr sauð. Í mars-
mánuði 1999 stóð Lafontaine upp úr
stóli fjármálaráðherra og hvarf til
síns heima í Saarlandi. Skömmu síð-
ar lét hann þau boð út ganga að
hann segði af sér formennsku í
flokknum sem og öllum pólitískum
embættum. Ástæðuna sagði hann
vera ágreining við forystu flokksins
um stefnuna í skattamálum. Frétta-
skýrendur tóku þessum skýringum
Lafontaines engu að síður með mikl-
um fyrirvara. Það þótti einsýnt að
valdabarátta hans við flokksbróður
sinn og félaga Schröder væri meg-
inástæðan fyrir því að hann kaus að
enda pólitískan feril sinn með þess-
um snögga og óvænta hætti. Enda
hefur komið á daginn að frá því að
þessi tíðindi urðu fyrir rúmum sex
árum hafa þeir Oskar Lafontaine og
Gerhard Schröder aldrei talast við.
Eftir að Lafontaine hafði látið
fremur lítið á sér bera um langa hríð
fór hann á síðasta ári að skjóta upp
kollinum endrum og sinnum í um-
ræðuþáttum í sjónvarpi. Þar kom að
hann sagði sig opinberlega úr
flokknum sem hann eitt sinn var í
forsvari fyrir og stofnaði nýja hreyf-
ingu sem setti á oddinn að stuðla að
auknum félagslegum jöfnuði og
rétta hlut þeirra sem minnst mega
sín í samfélaginu. Í framhaldi af því
hóf hann að starfa með Gregor Gysi
og það samstarf leiddi til þess að
hreyfing Lafontaines og gamli aust-
urþýski kommúnistaflokkurinn
gengu um síðir í eina pólitíska sæng.
Þessi nýja sameinaða andófshreyf-
ing mældist von bráðar með rúm-
lega 10 prósenta fylgi í skoðana-
könnunum. Þó að þetta upphafsfylgi
hafi dalað ofurlítið að undanförnu
virðist þetta nýja vinstri bandalag,
„die Linke“, eftir sem áður á góðri
leið með að verða þriðja stærsta afl-
ið í þýskum stjórnmálum. Það leikur
heldur enginn vafi á því að bandalag
Gysis og Lafontaines sækir fylgi sitt
fyrst og fremst til ófullnægðra
áhangenda jafnaðarmanna og græn-
ingja.
Málefni
Það fer varla framhjá þeim sem
fylgdust með kosningaslagnum í
Þýskalandi fyrir þremur árum að
kosningabaráttan snýst um talsvert
önnur málefni nú en þá. Þó að efna-
hagsmálin hafi auðvitað skipað sinn
sess í kosningabaráttu flokkanna
2002 voru jafnframt ýmis önnur
mikilvæg mál í brennidepli. Þar má
nefna lokun kjarnorkuvera í landinu,
lög um málefni erlendra flótta-
manna, hjónabönd samkynhneigðra,
breyttar áherslur í landbúnaðarmál-
um og fleira. Í heild má segja að
slagurinn fyrir þremur árum hafi
ekki síður snúist um réttinda- og
menningarmál, þó að efnahagsmálin
hafi auðvitað þá sem endranær verið
býsna fyrirferðarmikil. Í kosninga-
baráttu undanfarinna vikna hafa
efnahagsmálin hins vegar verið alls-
ráðandi. Það heyrir til undantekn-
inga að frambjóðendur takist á um
önnur mál á opinberum vettvangi.
Þetta er auðvitað öðrum þræði skilj-
anlegt í ljósi þess hve illa hefur
gengið að kveða niður atvinnuleys-
isvofuna í Þýskalandi. Þrátt fyrir
margvíslegar aðgerðir stjórnvalda,
sem sumar hverjar eru kenndar við
fjármálaspekinginn Peter Hartz,
eru enn tæpar 5 milljónir manna at-
vinnulausar í Þýskalandi. Flest þau
ráð sem stjórnvöld hafa notað til að
stemma stigu við þessu ófremdar-
ástandi hafa verið undirbúin af
stjórn og stjórnarandstöðu í samein-
ingu. Enda hefur stjórnarandstaðan
ráðið því sem hún hefur viljað um
framvindu slíkra mála, vegna mikilla
yfirburða sinna í efri deild þýska
þingsins. Ríkisstjórnin hefur í flest-
um „stóru málunum“ orðið að hafa
stjórnarandstöðuflokkana með sér.
Kjósendur eiga því ekki alltaf auð-
velt með að skilja, í hverju ágrein-
ingur flokkanna í efnahagsmálum sé
raunverulega fólginn. Þar er helst
tekist á um prósentustig til eða frá;
hvort hátekjuskatturinn eigi að vera
42 eða 39 prósent, hvort virðisauka-
skatturinn eigi að vera 16 eða 18
prósent og annað í líkum dúr. Þess
vegna hafa kjósendur tíðum látið þá
skoðun í ljósi að þeim finnist fram-
bjóðendur oftar en ekki vera að
karpa um keisarans skegg. Undan-
tekning frá þessu var þegar Angela
Merkel kallaði fyrrnefndan Kirchhof
til liðs við sig í kosningabaráttunni.
Umræddur fræðimaður er þekktur
fyrir þá skoðun sína að Þjóðverjar
eigi að taka upp flatan tekjuskatt.
Hann vill að allir, jafnt háir sem lág-
ir, daglaunamenn og milljónamær-
ingar, greiði 25 prósent af tekjum
sínum í skatt.
Þessar hugmyndir hafa fengið
misjafnar undirtektir, enda þykir
ýmsum þær vera nokkuð „bylting-
arkenndar“. Skoðanakannanir sýna
líka að meiri hluti Þjóðverja er þeim
greinilega mótfallinn. Þess vegna
hefur forysta kristilegra demókrata
farið nokkuð varlega í að halda þeim
á lofti. Þannig hefur Angela Merkel
hvað eftir annað lýst því yfir að
Kirchhof sé „sjáandi“ eða „hug-
sjónamaður“ (visionär) sem sé vissu-
lega góðra gjalda vert, þó að ekki
séu nein tök á að gera hugsjónir
hans að veruleika í náinni framtíð.
Sirkusinn um þennan lítt þekkta
„prófessor frá Heidelberg“, eins og
Schröder og fylgismenn hans kalla
Kirchhof gjarnan, hefur sett mikinn
svip á kosningabaráttuna. Þeir eru
margir sem halda því fram að Ang-
ela Merkel hefði betur látið ógert að
kalla til jafn reynslulítinn og
„óharðnaðan“ sérfræðing í efna-
hagsmálum, enda sé hann auðveld
bráð fyrir pólitíska hákarla á borð
við Schröder og liðsmenn hans.
Þó að efnhagsmálin hafi verið alls-
ráðandi í kosningabaráttu undanfar-
inna vikna má þó segja að í þeim
málum sé – þegar grannt er skoðað
– minnstur munur á stefnu stóru
flokkanna tveggja. Raunverulegur
og skýr munur á flokkunum kemur
ekki í ljós, fyrr en horft er á önnur
mál sem lítið hefur farið fyrir í um-
ræðunni síðustu vikur.
Þar má nefna kjarnorkumálin. Ef
kristilegir og frjálsir demókratar
mynda næstu ríkisstjórn er einsýnt
að það verður hætt við að loka þeim
kjarnorkuverum sem enn eru notuð
til að framleiða orku í Þýskalandi.
Þá er einnig líklegt að minni áhersla
verði lögð á það en áður að leita
nýrra, umhverfisvænna orkugjafa.
Ný stjórn kristilegra og frjálsra
demókrata mun tvímælalaust leggja
nýjar línur í utanríkismálum. Rík-
isstjórn Schröders andmælti á sín-
um tíma þeirri ákvörðun Banda-
ríkjamanna að ráðast inn í Írak og
krafðist þess að málið væri afgreitt á
vettvangi Sameinuðu þjóðanna.
Þessi afstaða Þjóðverja olli töluverð-
um kalsa í samskiptum þeirra við
ríkisstjórn Georges Bush. Það má
gera ráð fyrir að ný ríkisstjórn
kristilegra og frjálsra demókrata
geri það sem í hennar valdi stendur
til að treysta vináttuböndin við
stjórnvöld í Washington.
Ríkisstjórn Schröders hefur verið
hlynnt því að taka upp samninga-
viðræður við Tyrki um aðild þeirra
að Evrópumsambandinu. Rökin eru
fyrst og fremst þau að í ljósi auk-
innar hryðjuverkastarfsemi sem eigi
rætur að rekja til öfgafullra múslima
sé mikilvægt að tengja jafn öflugt
Múslimaríki og Tyrkland við Evr-
ópu og evrópska menningu. Slíkt
geti orðið til að draga úr þeirri
háskalegu spennu sem hefur mynd-
ast á milli vestrænna þjóða og músl-
ima, brúa gjána sem hefur opnast á
milli þessara ólíku menningarheima.
Kristilegir demókratar hafa hins
vegar lýst sig með öllu mótfallna því
að Tyrkir fái aðild að Evrópusam-
bandinu.
Og það eru vissulega fleiri
„smærri“ mál sem skilja á milli
stóru flokkanna tveggja í þýskum
stjórnmálum, þó að þau hafi orðið að
mestu útundan í langvinnum um-
ræðum síðustu vikna um efnahags-
mál.
Svanasöngur ’68-hreyfingarinnar
Ýmsir þýskir fréttaskýrendur
hafa haldið því fram að fyrirsjáanleg
endalok samsteypustjórnar jafnað-
armanna og græningja, sem farið
hefur með völd hér í Þýskalandi
undanfarin sjö ár, marki um leið
annars konar tímamót. Gerhard
Schröder, Joschka Fischer og liðs-
menn þeirra eru flestir fulltrúar
hinnar svokölluðu ’68-kynslóðar sem
stóð fyrir stúdentaóeirðunum á sín-
um tíma og vildi koma á laggirnar
nýjum og betri heimi. Þrátt fyrir að
þeir draumar séu nú að mestu löngu
horfnir út í veður og vind má þó
segja að síðustu leifar þeirra lifi enn
í stefnuskrá græningja og að nokkru
í brjóstum þýskra jafnaðarmanna.
Fari svo sem allar skoðanakannanir
benda til að ríkisstjórn Schröders og
Fischers láti af völdum eftir helgina
má segja að „hin langa ganga“ í
gegnum stofnanir samfélagsins sem
þýska ’68-hreyfingin lagði upp í á
sínum tíma, eftir að henni var ljóst
að hún gæti ekki kippt stoðunum
undan samfélagi kapítalismans, sé
nú á enda gengin. Hvort þessi ganga
á eftir að skila þeim árangri sem fyr-
irliðarnir óskuðu sér mun síðan
koma í ljós þegar stundir líða fram.
Mögulegt stjórnarmynstur
Það er mjög erfitt að segja fyrir
um það daginn fyrir kosningar,
hvaða flokkar eigi eftir að mynda
næstu ríkisstjórn Þýskalands. Skoð-
anakannanir hafa sýnt að Angela
Merkel gæti fengið nægilegt fylgi til
að mynda samsteypustjórn með
frjálsum demókrötum. Sá meiri hluti
virðist hins vegar hanga á bláþræði.
Frjálsir demókratar hafa lýst yfir
að þeir fari ekki í stjórnarsamstarf
með neinum öðrum en kristilegum
demókrötum. Þess vegna virðist úti-
lokað að þeir fari í samsteypustjórn
með jafnaðarmönnum og græningj-
um.
Og jafnvel þótt jafnaðarmenn,
græningjar og vinstri bandalag Gys-
is og Lafontaines nái saman meiri
hluta atkvæða má telja hæpið að úr
því verði barn í brók. Bæði Schröder
og Joschka Fischer hafa svarið og
sárt við lagt að þeir muni aldrei svo
mikið sem íhuga þann möguleika að
mynda stjórn með fjandvini sínum
Oskari Lafontaine.
Og fleiri stjórnarmynstur virðast
ekki inni í myndinni, nema þá að
jafnaðarmenn og kristilegir demó-
kratar myndi stóra samsteypu-
stjórn. Slík stjórn er reyndar talin
líklegur kostur, ef kristilegir og
frjálsir demókratar ná ekki hreinum
meiri hluta á þingi.
Þessir flokkar sátu saman við völd
í nokkur ár á sjöunda áratug síðustu
aldar. Margir eru þó efins um að
slíkri stjórn tækist að ráða við at-
vinnuleysið og önnur þau vandamál
sem bíða nýrra valdhafa í Þýska-
landi.
En þó að þetta sé staðan daginn
fyrir kosningar getur auðvitað allt
gerst. Það er ekkert einsdæmi í
Þýskalandi frekar en í öðrum lönd-
um að stjórnmálamenn skipti um
skoðun og ákveði að mynda stjórn
með öðrum en þeir ætluðu sér fyrir
kosningar. Slíkt er gjarnan réttlætt
með því að þeir sjá sér ekki fært að
„skorast undan skýrum vilja kjós-
enda sinna“.
Það getur því orðið býsna spenn-
andi að fylgjast með þýskum stjórn-
málum á komandi vikum.
Reuters
Tillögur Pauls Kirchhofs, fyrrverandi dómara í þýska stjórnlagadómstólnum og
sérfræðings í efnahagsmálum, um skattamál hafa vakið harðar deilur.
Joschka Fischer, utanríkisráðherra og leiðtogi græningja, kemur fram á kosningafundi í Wiesbaden.
Höfundur fæst við ritstörf og
almannatengsl í Þýskalandi.