Morgunblaðið - 17.12.2005, Qupperneq 56

56 LAUGARDAGUR 17. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í SUMAR fórum við vinkonurnar
til Rakai-héraðs í Úganda til að taka
þátt í verkefni sem Hjálparstarf
kirkjunnar hefur stutt frá árinu 2003.
Markmið þess er að draga úr út-
breiðslu HIV-veirunnar og aðstoða
þá sem alnæmið hefur snert á einn
eða annan hátt. Lútherska heims-
sambandið sér um framkvæmdina
með heimamönnum.
Munaðarlaus börn leituð uppi
Eins og flestir vita er tíðni alnæm-
is mjög há í Úganda líkt og annars
staðar í Afríku. Eru afleiðingar sjúk-
dómsins sífellt að koma betur í ljós.
Munaðarleysingjum fjölgar stöðugt
og eru afar fáir til að taka við þeim.
Því neyðast flest börnin til þess að
sjá um sig sjálf og er hreint ótrúlegt
að sjá hversu sjálfsbjargarviðleitnin
er mikil. Gott dæmi um það er þegar
einn af sjálfboðaliðum verkefnisins,
sem hefur það hlutverk að fara út í
litlu þorpin og finna foreldralaus
heimili, fann lítinn systkinahóp eftir
óljósar ábendingar um heimili þeirra.
Hann hafði keyrt í dágóða stund þeg-
ar hann varð að skilja við bílinn
vegna ófærðar. Hann hélt förinni
áfram fótgangandi að áfangastað sín-
um. Eftir fremur langa og erfiða
göngu var hann farinn að efast um að
hann væri á réttum stað. Skyndilega
heyrði hann barnsrödd í fjarska.
Hann gekk á hljóðið og kom að
tveimur litlum strákofum innan um
hávaxið gras allt í kring.
„Móðir okkar er líka dáin“
Fyrir framan kofana sátu fjögur
börn og gömul kona sem var greini-
lega of veikburða til að sjá um sig
sjálf. Elsta barnið var átta ára gömul
stúlka sem svaraði fyrir hópinn þeg-
ar sjálfboðaliðinn spurði hvar faðir
þeirra væri: „Hann er dáinn.“ Að-
spurð að því hvar móðir hennar væri
svaraði hún: „Móðir okkar er líka dá-
in“ og benti á nýorpinn moldarhaug í
nokkurra metra fjarlægð. Yngstu
börnin tvö, tvíburar sem voru þriggja
ára, hlupu að gröfinni og byrjuðu að
klóra í moldarhauginn. Þeir kölluðu:
„Mamma, komdu út! Við erum svöng
– okkur vantar mat.“ Sjálfboðaliðinn
gekk hægt til tvíburanna og tók upp
úr töskunni sinni litla sælgætismola
og gaf þeim. Um leið komu hin börn-
in tvö hlaupandi og vildu líka fá mola.
Sjálfboðaliðinn uppgötvaði þá að
hann var því miður ekki með meira
sælgæti en lofaði að koma aftur með
fleiri mola. Vonbrigðin skinu úr aug-
um þeirra.
Börn í foreldrahlutverki
Sjálfboðaliðinn spurði börnin hvað
hefði valdið dauða móður þeirra.
Elsta stúlkan svaraði að báðir for-
eldrar þeirra hefðu dáið úr alnæmi.
Þá spurði hann hvar þau fengju vatn
og mat. „Ég þarf að sækja vatn úr
brunni sem er í um 5 kílómetra fjar-
lægð og við fáum baunir, kartöflur og
mangó úr garðinum. Við veiðum líka
engisprettur og þurrkum þær. Þegar
við eigum lítinn mat þá drekkum við
bara vatn til að fylla magann,“ út-
skýrði hún. Þá spurði hann þau hvort
þau ættu einhverja nágranna en hún
sagði þá vera fáa og búa langt í burtu.
Skyndilega barst hávær grátur ung-
barns frá öðrum kofanum. Sjálf-
boðaliðinn gekk inn í kofann og þar
sá hann lítið nakið barn á illa lyktandi
teppi og reyndist það vera litli bróðir
þeirra. Eitt af öðru söfnuðust systk-
inin saman í kringum ungbarnið. Til
að sefa grátinn dýfðu þau skítugum
fingrum ofan í gamla dós fulla af
vatni og létu dropana leka í opinn
munn barnsins. Drengurinn hélt
samt áfram að gráta. Elsta stúlkan
dró þá lítið mangó upp úr vasa sínum,
tók stóran bita og lét safann drjúpa
úr munni sínum upp í munn barnsins
– líkt og fuglar fæða unga sína. Litli
drengurinn hætti að gráta.
Sáum hverju hjálpin skilar
Aðstæður sem þessar er að finna
víða í Úganda. Þörfin fyrir aðstoð vex
með degi hverjum og hefur Lúth-
erska heimssambandið reynt að
hjálpa þeim sem eru verst staddir. Sú
aðstoð felst meðal annars í að byggja
hús fyrir börnin og kenna þeim að
bjarga sér sjálf. Mikilvægt er að út-
vega þeim vatnstanka en í þá geta
þau safnað rigningarvatni af hús-
þökum sínum. Fjármunum úr jóla-
söfnun Hjálparstarfsins verður með-
al annars varið í það verkefni. Við
það batna aðstæður þeirra til muna
því þá þurfa þau ekki að ganga
marga kílómetra á dag til að sækja
vatn, auk þess sem rigningarvatnið
er mun hreinna. Jólasöfnun Hjálp-
arstarfs kirkjunnar sem ber yf-
irskriftina „Byggjum brunna“ er því
verðugt málefni til að styrkja þessi
jólin.
Byggjum brunna í Afríku
Ásbjörg Geirsdóttir og Þóra
Kristín Haraldsdóttir
skrifa um gildi hjálparstarfs ’Elsta stúlkan dró þálítið mangó upp úr vasa
sínum, tók stóran bita
og lét safann drjúpa úr
munni sínum upp í
munn barnsins – líkt og
fuglar fæða unga sína.‘
Ásbjörg Geirsdóttir og
Þóra Kristín Haraldsdóttir
Höfundar eru læknanemar
við Háskóla Íslands
ÖLLU má nú orðið nafn gefa, en
bókin „Hin mörgu andlit trúar-
bragðanna“ virtist við lestur ekkert
hafa að segja um önnur trúarbrögð
en kristni, en gefur
upp villandi og af-
skræmda mynd af
flestum eða næstum
því öllum öðrum trúar-
brögðunum sem höf-
undur fjallar um í bók-
inni.
Af yfirlögðu ráði og
að því er virðist með
fyrirlitningu er þessi
bók skrifuð. Tilgang-
urinn hjá sr. Þórhalli
Heimissyni virtist
vera sá sami og áður,
að upphefja kristna
trú á kostnað annarra
trúarbragða. Þessa
bók hefði aldrei átt að
prenta eða gefa út!
Hverjir skyldu síð-
an standa bak við út-
gáfu á þessari villandi
bók? Sr. Þórhallur er
ekki trúverðugur með
allar þær rangfærslur
sem finna má í bók-
inni. Ef við skoðum
fyrst íslam (bls. 30) er
múslimi allt í einu orð-
inn „sannur þræll
guðs“, en það er and-
stætt þeirra trú og
ekki í Kóraninum. Alls
staðar þarf höfundur
að nota orðið Allah í
allri umfjölluninni,
rétt eins og um ein-
hvern annan Guð væri
að ræða.
Í því sambandi setur hann fram
fullyrðingar eins og um einhverja
meiriháttar refsiverða trú væri að
ræða, með orðum eins og vald, al-
veldi íslams, refsingu, refsiákvæði,
lögmál, Allah hinn alvalda, lögmál
Allah í heiminum og dómsdag. Orð
eins og kærleikur, fyrirgefning, um-
burðarlyndi og Guðs ást er ekki til í
þessari umfjöllun um íslam, rétt eins
og það hefði verið stranglega bann-
að.
Af einhverri ástæðu er höfundur
farinn að túlka bókina Al-sunnah
sem einhverja meiriháttar trúarbók
hefðarinnar, en hún er það alls ekki
og ekki hægt að tengja hana við lög.
Moskan eða bænastaður er einnig
sagður kjarni „veraldlegs sam-
félags“. Þetta eru ósannar fullyrð-
ingar ásamt öðrum atriðum. Ofan á
allt kemur hann með þessa útskýr-
ingu:
„Samhljómarnir í íslam eru s, l og
m, hinir sömu og í hugtakinu salem,
merkir friður, eining og kyrrð.“
Hvað ætli s, 1 og m standi fyrir hjá
sr. Þórhalli? Á sjálfum aðalatriðum
trúarinnar (bls. 202) fellur hann út
mikilvæg atriði þ.e.a.s. játningu á
sendiboða Guðs Múhameð og alms-
skattinn sem er fyrir utan ölmusuna
handa fátækum. Á öðrum stað í bók-
inni er hann með mjög gróf ósann-
indi er hann segir: „Ekki er hægt að
skilgreina eðli guðs því eðli hans er
ekki til í veröldinni,“ (bls. 77). Sr.
Þórhallur ber á borð þá ósvífni í bók
sinni, að fullyrða að Guð eða eðli
Guðs sé ekki til í veröldinni hjá mús-
limum.
Nei, sr. Þórhallur reynir ekkert
að skilgreina þessi ósannindi neitt
betur en raun ber vitni. Þetta er
kallað að fremja gegn eða á móti
„góðu siðferði“, og orðatiltækið sem
slíkt er sótt beint úr stjórn-
arskránni, en siðanefnd presta-
félagsins ætti örugglega að kannast
við orðatiltækið, þar sem sr. Þór-
hallur virðist ekki búa yfir þekkingu
á því sviði.
Já, þetta framtak átti
greinilega að vera
kirkjunni til fram-
dráttar. Reyndar heyr-
um við nú orðið að
kirkjan sé í mikilli sókn
og það er greinilega
öllu tjaldað til að halda
því áfram.
Í umfjöllun höfundar
um jóga og hindúisma
gat hann ekki stillt sig
og endurtekur sama
gamla útúrsnúninginn
sinn tvisvar eða það, að
„gera ekki neitt svo
maður endurfæðist
ekki“, (bls. 105 og 27),
en gefur síðan út þau
ósannindi í viðbót að
endurfæðing sé böl. Í
ritum hindúa er ekki
litið á endurfæðingu
sem böl heldur sem
tækifæri eða mögu-
leika. Blessuð er mann-
leg fæðing, jafnvel þeir
sem búa á himnum þrá
endurfæðingu ... (Sri-
mad Bhagavatam
11:13).
Í bókinni „Hver er þá
maðurinn“ eftir sr.
Rögnvald Finnbogason
segir: „Margir Vest-
urlandabúar hafa mis-
skilið þessa fornu trú
hrapalega og eingöngu
séð í henni holdlega
fýsn og saurlífshneigð“ (bls. 54).
Sr. Þórhallur er enn eitt dæmið í
viðbót um það, því það er eins og
hann sé með þetta á heilanum, þar
sem hann notar orð eins og t.d. „ei-
lífar samfarir“ og „erótík“, allt túlk-
að á hin versta veg gegn hindúisma.
Fólk á greinilega að samþykkja
þetta allt svona bókstaflega hjá höf-
undi, án þess að segja orð, rétt eins
og eitthvað annað sem hefur aðra
merkingu og túlkun í hindúisma. Í
framhaldi af þessari umfjöllun held-
ur hann áfram og dregur upp ein-
hverja djöflatrú tengda við hindú-
isma. Höfundur fjallar síðan um
eitthvað sem hann og ýmsir aðrir
nefna nýhindúisma, en það er ekki
til eitthvað sem heitir nýhindúismi
eða einhverjir sem tilheyra nýh-
indúisma. Hér er um að ræða ein-
hvern uppspuna frá rótum sem höf-
undur fjallar um í bókinni.
Aðferðafræðin hjá sr. Þórhalli
virðist ævinlega vera sú sama, það
er að safna saman tilvitnunum úr
bókum sem eru sérstaklega skrif-
aðar gegn öðrum trúarbrögðum, og
nota síðan efnið hvað eftir annað,
þ.e.a.s. á námskeiðum, á netinu, í
tímaritum og nú er efnið komið í
þessa bók.
Sr. Þórhallur gaf út þá yfirlýsingu
að hann reyndi að vera hlutlaus í
þessari bók, það eru að mínum dómi
hrein ósannindi. Ofan á allt er bókin
auglýst sem eitthvert framtak til að
byggja upp vináttu. Hér virðast ein-
hver stórfelld ósannindi vera í gangi
að mínu mati, því að þetta framtak
hefur lítið sem ekkert með vináttu
að gera.
Lúmsk aðför
gegn trúar-
brögðum
Þorsteinn Sch. Thorsteinsson
fjallar um bók sr. Þórhalls
Heimissonar um trúarbrögð
Þorsteinn Scheving
Thorsteinsson
’Aðferðafræðinhjá sr. Þórhalli
virðist ævinlega
vera sú sama,
það er að safna
saman tilvitn-
unum úr bókum
sem eru sér-
staklega skrif-
aðar gegn öðr-
um
trúarbrögð-
um …‘
Höfundur er formaður samstarfs-
nefndar trúfélaga fyrir heimsfriði.
UM DAGINN hlustaði ég á at-
hyglisvert viðtal við fyrrverandi for-
seta Íslands: Vigdísi Finnboga-
dóttur. Tilefnið var að Íslensk
erfðagreining hefur ákveðið að veita
auknu fjármagni í Velferðarsjóð
barna. Vigdís nefndi
að við ættum að
hlusta á börnin okkar
í ríkari mæli og gefa
þeim tíma og knúsa
þau oftar en ekki og
láta þau finna að okk-
ur þykir vænt um
þau. Þá nefndi hún að
við ættum að lesa fyr-
ir þau og kenna þeim
að syngja. Síðast en
ekki síst ættum við
að kenna þeim að
meta hvað væri fal-
legt í veröldinni og
umhverfinu þannig að þau gætu
nefnt fegurðina að fyrra bragði. Mér
þótti þetta góður punktur hjá Vig-
dísi og ég fór að hugleiða hvað við Ís-
lendingar gætum gert til þess að
halda betur utan um börnin okkar að
þessu leyti.
„Nei, pabbi, sjáðu birtuna á sjón-
um“, sagði ungur sonur minn við
mig þegar við fórum í bíltúr saman á
Húsavík að kvöldlagi á aðventunni.
Það stirndi á gárurnar á sjónum
vegna birtunnar sem tunglið gaf frá
sér. „Hann tekur eftir fegurðinni“,
hugsaði ég með mér. „Pabbi, af
hverju er bogadreginn skuggi á
tunglinu?“. Ég sagði honum að jörð-
in væri núna að hálfu leyti milli sól-
arinnar og tunglsins. Þess vegna
væri skuggi á tunglinu. „Cool“, sagði
hann, „er ekki kalt í skugganum?“
Fyrr en varði stóðum við þögulir
saman á stirndu hjarninu undir
dásamlega fallegri himinhvelfingu
alsettri stjörnum sem veittu mis-
miklu birtumagni til okkar eftir fjar-
lægð.
Er ekki lífið dásamlegt þegar
börnin okkar auðga lífið og tilveruna
með þessum hætti og skynja skikk-
an skaparans? Vissulega! Þau gera
það einnig með margvíslegum öðr-
um hætti hvert með sínum hætti.
Börnin okkar eiga allt
það besta skilið og okkur
ber skylda til að búa
þeim öruggt umhverfi og
styðja þau eins og best
verður á kosið á við-
kvæmum uppvaxtar-
árum. Vissulega mætum
við þörfum barna okkar
til líkamans en ég hygg
að sálarheill barna okkar
sé í húfi í þessari víð-
sjárverðu veröld sem
blasir við þeim í þessum
heimi. Við eigum að
hlusta á börnin okkar og
vera þeim samferða þar sem þau eru
stödd í sínum hugsanagangi.Við eig-
um að laða þau og leiða til góðs og
gæfu. Áminna þau og hvetja í senn.
Við megum ekki gleyma að hrósa
þeim. Hrós getur haft undraverð
áhrif! Við þurfum að vakna og vera
vakandi gagnvart því að benda börn-
um okkar stöðugt á það sem er gott,
fagurt og fullkomið í þessum heimi
og minna þau jafnframt á að passa
sig á hættunum sem við blasa t.d. á
tölvuskjánum, í sjónvarpinu og í
dagblöðunum þar sem gert er út á
gerviveröldina og skrumskælinguna
á mannlífinu. Þar er lítið gert úr
manngildinu, umhyggjunni, hjálp-
seminni, samúðinni, tillitsseminni.
Biskup Íslands og forsætisráð-
herra gerðu málefnum barna góð
skil í áramótaræðum sínum. Í kjöl-
farið var gefinn út bæklingur sem
ber nafnið: „Verndum bernskuna“.
Að bæklingnum standa forsæt-
isráðuneytið, þjóðkirkjan, Velferð-
arsjóður barna, umboðsmaður barna
og Heimili og skóli.
Í bæklingnum er að finna tíu góð
heilræði. Vonandi vekja heilræðin
tíu foreldra og uppalendur til um-
hugsunar um uppeldi barna sinna og
verða mörgum notadrjúg leiðsögn.
Árni Björnsson þjóðháttafræð-
ingur segir í bók sinni Sögu daganna
að Sumardagurinn fyrsti hafi verið
kallaður yngismanna- og yng-
ismeyjadagur. Til siðs var að gefa
börnum á þeim degi góðar gjafir.
Væri ekki þjóðráð að taka þennan
sið upp aftur á þessum degi þar sem
hefð var lengi fyrir honum og helga
þennan dag börnum þessa lands sem
erfa eiga landið? Látum ekki hags-
munaárekstra koma í veg fyrir það.
Vinnum frekar saman til að það
megi takast. Ég tel að það sé full
þörf á því að einn dagur sé sér-
staklega helgaður börnum á Íslandi.
Börnin okkar eru vormenn Íslands.
Það fer því vel á því að gefa börnum
okkar góðar gjafir með hækkandi
sól.
Aðventan er tími vonarinnar og
nýrra tækifæra. Nýtum þennan tíma
vel til að búa í haginn fyrir börnin
okkar og barnið innra með okkur.
Dagur barnanna
Sighvatur Karlsson fjallar um
velferð barna ’Aðventan er tími von-arinnar og nýrra tæki-
færa. Nýtum þennan
tíma vel til að búa í hag-
inn fyrir börnin okkar
og barnið innra með
okkur.‘
Sighvatur Karlsson
Höfundur er kirkjuþingsmaður
og sóknarprestur á Húsavík
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn