Fréttablaðið - 18.05.2005, Blaðsíða 34

MIÐVIKUDAGUR 18. MAÍ 2005 MARKAÐURINN10
G R E I N
I. – SÖLUHEIMILD
Lengst af var það almenn skoðun hér á landi
að jafn fjármagnsfrek starfsemi og síma-
þjónusta (fjarskiptaþjónusta) gæti ekki verið
á annarra hendi en ríkisins. Litið var á síma-
þjónustu sem náttúrulega einkasölu en í því
fólst að ekki væri hægt að koma á samkeppni
vegna markaðsaðstæðna. Á fyrstu árum tí-
unda áratugar varð veruleg þróun í átt til
aukins frjálsræðis og takmörkunar ríkisaf-
skipta af póst- og fjarskiptaþjónustu í Evr-
ópu. Ráðist var í breytingar á rekstrarformi
margra opinberra símafyrirtækja í flestum
löndum Evrópu. Áhersla var fyrst og fremst
lögð á að undirbúa fyrirtækin undir aukna
samkeppni en stjórnvöld í löndum EES höfðu
á þessum tíma skuldbundið sig til að nema úr
gildi einkarétt ríkisins á fjarskiptaþjónustu
og innleiða samkeppni. Það sama átti við hér
á landi. Þessi umræða leiddi m.a. til þess að
árið 1998 var póst- og símaþjónusta aðskilin í
tvö hlutafélög, Landssíma Íslands hf. (Sím-
ann) og Íslandspóst hf., sem síðan hófu starf-
semi.
Umræða um sölu hlutabréfa í Símanum
hófst af alvöru fljótlega eftir formbreytingu
og aðskilnað frá póstinum, samhliða vaxandi
samkeppni á ýmsum sviðum fjarskipta.
Tækninni á þessu sviði hafði jafnframt fleygt
fram sem m.a auðveldaði ýmsum aðilum sam-
keppni við Símann. Æ fleiri urðu því þeirrar
skoðunar að rekstri Símans væri betur fyrir
komið í höndum einkaaðila en ríkisins. Töldu
margir jafnframt óeðlilegt í opnu og frjálsu
nútímaþjóðfélagi að ríkið hefði með höndum
slíkan samkeppnisrekstur og færi á sama
tíma með yfirstjórn og ábyrgð þeirra stofn-
ana sem ætlað er að sinna eftirlitshlutverki
m.a. með samkeppnisaðilum Símans, svo sem
Samkeppnisstofnun og Póst- og fjarskipta-
stofnum. Sala slíkra ríkisfyrirtækja væri og í
anda þeirrar evrópsku löggjafar sem mótuð
hefði verið á þessu sviði með aðild Íslands og
þeirra sjónarmiða að ríkið ætti ekki að sinna
samkeppisrekstri sem aðrir væru færir um
að sinna. Hlutverk ríkisins við slíkar aðstæð-
ur ætti fyrst og fremst að vera á sviði eftir-
lits og að sjá til þess að eðlileg og sanngjörn
samkeppni og þjónusta ríkti. Umtalsverð
þjóðmálaumræða átti sér stað hér á landi um
þessi mál og lauk að segja má í grundvallar-
atriðum með setningu laga nr. 75 19. maí
2001. Þau lög heimiluðu sölu á öllu hlutafé
ríkisins í Landssíma Íslands hf. óskiptu, þ.e.
með netkerfum og öllu sem fyrirtækið var
eigandi að. Eftir að sú ákvörðun var tekin má
því segja að málið hafi færst yfir á fram-
kvæmdastig. Framkvæmdanefnd um einka-
væðingu fer nú með þá framkvæmd í umboði
ráðherranefndar um einkavæðingu.
II. – ÓBINDANDI TILBOÐ
Söluferlið var auglýst 5. apríl sl. bæði á inn-
lendum og erlendum vettvangi. Áhugasömum
aðilum hefur síðan verið afhent svokölluð
upplýsingaskýrsla (e. Information
Memorandum) að undirrituðum nauðsynleg-
um trúnaðarsamningi. Í þeirri skýrslu er með
ítarlegum hætti farið yfir rekstur Símans í
fortíð, nútíð og framtíð. Á grundvelli skýrsl-
unnar gátu aðilar síðan skilað inn óbindandi
verðtilboði (fyrra stig söluferlis) í síðasta lagi
í gær, 17. maí.
Framkvæmdanefnd um einkavæðingu hef-
ur í samráði við Morgan Stanley unnið að
nánari útfærslu á söluferli fram að skiladegi
óbindandi tilboða. Hefur væntanlegum bjóð-
endum verið kynnt hver staða þeirra er við
gerð og skil óbindandi tilboða, en hún felst
einkum í eftirfarandi:
• Kjölfestufjárfestar þurfa a.m.k. að vera
þrír á grundvelli hámarks 45% eignar-
reglu.
• Kjölfestufjárfestir getur verið einstak-
lingur.
• Ekki er gert að skilyrði að kjölfestufjár-
festar myndi með sér hóp áður en skilað er
inn óbindandi tilboði, og getur hópamynd-
un því átt sér stað á síðara stigi söluferlis.
• Ekkert lágmark er á stærð hlutar sem kjöl-
festufjárfestir býður í, hvað óbindandi
verðtilboð áhrærir, (þó að hámarki 45%),
en einungis þeir sem bjóða 10% að lág-
marki eiga þess kost að fá frekari trúnað-
arupplýsingar um Símann á síðara stigi
söluferlis (nema í félagi/hópi við aðra).
• Kjölfestufjárfestir getur einungis tekið
þátt í einum hópi kjölfestufjárfesta.
• Kjölfestufjárfestir getur tekið þátt í síðara
stigi söluferlis, þótt viðkomandi hafi ekki
verið valinn til síðara stigs á grundvelli
óbindandi tilboðs, eða skilað inn óbindandi
tilboði. Hins vegar verður meirihluti hóps-
ins, í eignarhlutum talið, sem að lokum
verður myndaður, að hafa skilað inn óbind-
andi tilboði og valist til síðara stigs sölu-
ferlis á grundvelli þess.
Hefur útfærslan það að augnamiði að
tryggja ákveðinn sveigjanleika á þessu fyrra
stigi söluferlis og hvetja til samkeppni meðal
fjárfesta. Þessum upplýsingum hefur verið
komið á framfæri við mögulega fjárfesta í
áðurnefndri upplýsingaskýrslu (Information
Memorandum) sem Morgan Stanley hefur af-
hent hugsanlegum bjóðendum, en einnig með
almennum hætti með tilkynningu til Kaup-
hallar Íslands þann 18. apríl sl. Alls hafa tæp-
lega 50 aðilar undirritað trúnaðarsamning og
fengið nefnd gögn. Gefur það til kynna um-
talsverðan áhuga á eignarhlut ríkisins í Sím-
anum þó að erfitt sé að fullyrða til hversu
margra óbindandi og síðar bindandi tilboða
slíkt leiðir.
Við mat á óbindandi tilboðum verður með-
al annars horft til verðs, fjárhagslegs styrks
og lýsingar á fjármögnun, reynslu af rekstri
fyrirtækja, hugmynda og framtíðarsýnar
varðandi rekstur Símans, starfsmannastefnu
og þjónustu í þéttbýli og dreifbýli næstu
fimm árin, svo og sjónarmiða bjóðenda hvað
varðar markmið ríkisins með sölunni. Heild-
stætt mat verður lagt á alla þá þætti sem hér
um ræðir og gengið úr skugga um að bjóðend-
ur uppfylli þau skilyrði sem sett hafa verið af
hálfu ríkisins fyrir sölunni. Allmargir þættir
koma því hér til mats og skoðunar. Hefur
Morgan Stanley kynnt aðilum er fengið hafa
útboðsgögn fyrirætlun þessa og hvaða upp-
lýsingar þurfi að liggja fyrir. Gera má ráð
fyrir að það geti tekið allt að viku að yfirfara
óbindandi tilboð. Upplýsingar um fjölda bjóð-
enda verða gefnar í dag, daginn eftir að til-
boðsfrestur rennur út. Nöfn bjóðenda verða
hins vegar ekki gefin upp fyrr en að lokinni
yfirferð tilboða.
Að lokinni yfirferð óbindandi tilboða verð-
ur þeim sem uppfylla almennar kröfur og
skilyrði boðið að fá frekari upplýsingar um
Símann í gegnum kynningar, heimsóknir og
kostgæfnisathuganir (e. due diligence). Á
grundvelli þeirra athugana geta aðilar gert
bindandi tilboð. Frestur í því efni hefur ekki
verið ákveðinn enda ekki unnt að ákveða slíkt
fyrr en fyrir liggur hversu margir aðilar
halda áfram í ferlinu.
III. – BINDANDI TILBOÐ
Við mat á bindandi kauptilboðum á síðara
stigi söluferlis verður, að því tilskildu að
bjóðendur uppfylli þau skilyrði sem sett hafa
verið, fyrst og fremst litið til verðs og miðað
við að ganga til viðræðna við hæstbjóðendur.
Minnst tveimur vikum áður en bindandi til-
boð eru lögð fram þurfa bjóðendur að mynda
hópa kjölfestufjárfesta, og þurfa þeir aðilar
sem ekki voru valdir til síðara ferlis á grund-
velli óbindandi tilboða að fallast á framtíðar-
sýn og leiðir til að uppfylla markmið ríkisins
er tilgreindar voru í óbindandi tilboðum
þess/þeirra kjölfestufjárfesta, sem mynda
meirihluta hóps og valdir voru á grundvelli
mats á óbindandi tilboðum.
Til að tryggja algert gagnsæi hyggst
nefndin opna þau bindandi tilboð sem berast í
viðurvist allra bjóðenda og fjölmiðla. Verði
aðeins 5%, eða minni, verðmunur á tilboðum
hæstu bjóðenda verður viðkomandi aðilum
(tveimur eða fleirum eftir atvikum) gefinn
kostur á að skila inn nýju og hærra verðtil-
boði síðar sama dag. Verður þess þannig
freistað að fá sem hæst verð fyrir Símann.
Sem fyrr verða tilboðin opnuð í viðurvist
bjóðenda og fjölmiðla síðar sama dag. Berist
ekki ný tilboð frá bjóðendum standa upphaf-
leg tilboð. Hæstbjóðandi eftir þetta ferli fær
síðan fyrstur tækifæri til að undirgangast
viðræður um kaup á fyrirtækinu á grundvelli
kaupsamnings sem þá þegar mun liggja fyrir
og kynntur verður öllum bjóðendum fyrir-
fram. Reynt verður að haga málum með þeim
hætti að sem stystur tími fari í þann þátt.
Takist samningar ekki við þann aðila sem
hæstur er verður gengið til viðræðna við
þann tilboðsgjafa sem metinn er annar í röð-
inni á grundvelli sömu upplýsinga og svo koll
af kolli. Framkvæmdanefnd um einkavæð-
ingu áskilur sér rétt til þess að hafna öllum
tilboðum berist að hennar mati ekki viðun-
andi verðtilboð.
IV. – TÍMASETNINGAR
Söluferlið var upphaflega kynnt þann 4. apríl
sl. og auglýst opinberlega þann 5. apríl sl.,
bæði á innlendum og erlendum vettvangi.
Frestur til þess að skila inn óbindandi tilboð-
um var upphaflega ákveðinn til 6. maí en síð-
an framlengdur til þriðjudagsins 17. maí. Í
dag verður greint frá fjölda þeirra bjóðenda
er skiluðu inn óbindandi tilboðum. Nöfn allra
bjóðenda verða síðan gerð opinber þegar
mati á óbindandi tilboðum er lokið eftir um
vikutíma. Þá verður jafnframt tilkynnt hvaða
bjóðendur halda áfram í söluferlinu. Gert er
ráð fyrir að lok skilafrests bindandi tilboða
verði í lok júlí, en fjöldi bjóðenda ræður þar
miklu. Verði þeir margir getur sá skilafrest-
ur dregist fram í ágúst. Áætlað er að frágang-
ur samnings um kaupin geti tekið eina til
tvær vikur. Við það er nú miðað að samning-
ar um sölu á eignarhlut ríkisins í Símanum og
greiðsla kaupverðs, sem fram fer í einu lagi,
verði að fullu lokið seint í júlí eða í fyrri hluta
ágústmánaðar.
Svo sem rakið er hér að framan hafa verið
settar skýrar reglur um söluferli Símans. Öll-
um áhugasömum aðilum á að vera auðvelt að
vinna eftir þeim. Þar sitja allir við sama borð
og jafnræðis er gætt. Framkvæmdanefnd um
einkavæðingu hefur lagt sig fram um að haga
öllum söluundirbúningi með faglegum, trú-
verðugum og málefnalegum hætti, svo að
sala á eignarhlut ríkisins í Símanum geti far-
ið fram með opnum, gagnsæjum og sann-
gjörnum hætti.
JÓN SVEINSSON
Söluferli Símans
Jón Sveinsson, hæstaréttarlögmaður og formaður
framkvæmdanefndar um einkavæðingu, skrifar um
söluferli Símans.
Framkvæmda-
nefnd um
einkavæðingu
hefur lagt sig
fram um að haga
öllum söluundir-
búningi með
faglegum, trú-
verðugum og
málefnalegum
hætti, svo að
sala á eignarhlut
ríkisins í Síman-
um geti farið
fram með opnum,
gagnsæjum og
sanngjörnum
hætti.