Fréttablaðið - 15.02.2006, Blaðsíða 14

15. febrúar 2006 MIÐVIKUDAGUR14
fréttir og fróðleikur
Fáir kaupmenn
státa af jafn mikilli
söluaukningu
í vestrænum
löndum og þeir
sem selja vörur
sínar og þjónustu
gegnum netið.
Þórður Jóns-
son, sviðsstjóri
korthafasviðs Visa
Íslands, staðfestir
að Íslendingar séu
litlir eftirbátar ann-
arra þjóða í slíkum verslunarháttum.
Fer þeim fjölgandi sem versla á
netinu?
Engin spurning er um það að
Íslendingar eru óhræddir við verslun
á netinu. Ég hef engar prósentur eða
nákvæmar tölur yfir aukningu eða
fjölgun á viðskiptum en það liggur
ljóst fyrir að hin síðari ár og síðustu
tvo sérstaklega hefur þeim fjölgað
verulega sem nota netið til viðskipta
og verslunar.
Hvað versla Íslendingar þar?
Fyrst og fremst er þar um að ræða
aukningu tengda ferðalögum hvers
konar. Flugferðir og allt annað tengt
sumarleyfum og ferðalögum er mikið
til verslað og greitt fyrir gegnum netið.
Aukning er líka mikil erlendis og þá
sérstaklega í Bandaríkjunum þar sem
gjaldmiðillinn hefur verið hagstæður
og fólk hefur nýtt sér það.
ÞÓRÐUR JÓNSSON
sviðsstjóri korthafa-
sviðs Visa Íslands.
SPURT & SVARAÐ
VERSLUN Á NETINU
Vaxandi
milli ára
> Fjöldi Íslendinga sem flytjast úr landi.
Heimild: Hagstofa Íslands
Svona erum við
2.806
1990 1993 1996 1999 2002 2005
2.016
3.444
2.709
3.380
2.975
Grasið er grænt í Reykjavík
á meðan þykk snjóbreiða
liggur yfir New York. Kalt
er í Ósló og Stokkhólmi en
hlýtt í Þórshöfn. Hermt er
að minni snjór sé í sumum
fjöllum við Eyjafjörð en
var í júní. Síðasta ár var
hið hlýjasta síðan mælingar
hófust.
Nýliðið ár 2005 var hlýjasta ár síðan
mælingar hófust. Páll Bergþórsson
veðurfræðingur og fyrrverandi
veðurstofustjóri, fylgist vel með á
vettvangi veðurfræðinnar og segir
fræðimenn sem annast rannsóknir
á veðursögu staðhæfa þetta. „Því
var spáð í nóvember að 2005 yrði
næsthlýjasta ár fram að þessu en
nú segja þeir sem best vita að það
sé það hlýjasta frá því mælingar
hófust,“ segir Páll.
Mælingarnar ná um eitt hundr-
að ár aftur í tímann. 1998 var fram
til þessa hlýjasta árið síðustu öld-
ina. Miðað er við hitastig á jörðinni
allri og fylgst með frávikum frá
ákveðnum meðalhita.
Af þessum staðreyndum, auk
hlýjunnar norður undan Íslandi upp
á síðkastið, dregur Páll ályktun.
„Þetta er bending um að hlýnunin
– gróðurhúsaáhrifin – séu í fullum
gangi. Páll segir ekki hægt að rekja
góðviðrið á Íslandi að undanförnu
til gróðurhúsaáhrifa, ekki sé að
marka einstaka mánuði eða jafnvel
ár. „Það er hins vegar nokkuð sterk
bending þegar árið verður hlýrra
en önnur ár,“ segir hann.
Ekkert óeðlilegt þarf því að vera
á ferðinni þótt jörð sé víðast auð á
Íslandi og hlý-
indin talsverð.
Hlýtt loft berst
frá Atlantshafi
og hingað norð-
ur eftir í stað
þess að beygja
af leið og berast
yfir meginland
Evrópu. „Þegar
þetta gerist eru
gjarnan hlýindi
á miðju Atlants-
hafinu meðan
það er kuldi
beggja vegna við
það,“ segir Einar
Sveinbjörnsson
veðurfræðing-
ur og deildarstjóri á Veðurstofu
Íslands.
Veðrið hefur að mestu verið milt
á Íslandi það sem af er febrúarmán-
uði, þó að stuttur kuldakafli hafi
komið í síðustu viku. „Það hefur
verið mjög snjólétt í febrúar og hit-
inn lengst af ofan við frostmark,“
segir Einar og bætir við að það hafi
svo sem ekki verið neinn vetur það
sem af er febrúar.
Páll Bergþórsson tekur í sama
streng og horfir til vetursins alls.
„Veturinn hefur það sem af er ekki
verið kaldur þótt haustið hafi verið
kalt. Janúar var til dæmis mjög
mildur.“ Páll segir marga vetur í
röð hafa verið snjólitla, ekki síst á
hálendinu. Hann telur ekkert óeðli-
legt vera á ferðinni, hefðbundnar
veðurfarslegar skýringar séu á
tíðarfarinu. „Veðrið hefur verið
afskaplega milt norður í höfum, á
Svalbarða og Jan Mayen, það stað-
festir að sjórinn er mjög hlýr hér
norðurundan og það er einkenni á
þessu hlýindaskeiði,“ segir Páll og
bætir við að það gangi oft á ýmsu
með veðrið.
Garpar sem ganga reglulega
á fjöll í Eyjafirði segja að í þeim
sumum sé nú minni snjór en var í
júnímánuði á síðsta ári. Hið sama
er uppi á teningunum á hálendinu,
þar er almennt lítill snjór þrátt
fyrir að nokkuð hafi snjóað. Vegna
hlýindanna hefur hann hins vegar
bráðnað fljótt.
Á meðan Íslendingar búa við
óvenjumikil hlýindi þessa febrúar-
daga hafa íbúar New York og fleiri
borga á norðausturströnd Banda-
ríkjanna aldrei kynnst annarri
eins snjókomu og var á sunnudag.
Jafnfallinn snjór í Central Park á
Manhattan í New York mældist um
tvö fet eða tæpir sjötíu sentimetr-
ar. Strekkingsvindur var einnig á
austurströndinni og var fólk hvatt
til að halda sig innan dyra. Flug-
samgöngur lömuðust um tíma og
fjöldi umferðaróhappa varð á jörðu
niðri. Snjókoman var sú mesta sem
mælst hefur og er veðrið sagt það
versta sem gengið hefur yfir svæð-
ið í áratugi.
Páll Bergþórsson segir snjó-
komu og kulda ekki alltaf þurfa að
fara saman og bendir á að nýlið-
inn janúarmánuður sé sá hlýjasti
sem mælst hefur í Bandaríkjun-
um. Þar var meðalhiti mánaðarins
39,5 gráður á Fahrenheit eða um
fjórar gráður á Celsíus. Áður var
mesti janúarhiti sem mælst hefur
í Bandaríkjunum 37,3 á Fahrenheit
eða um þrjár gráður á Celsíus.
En þó að hlýtt hafi verið á Íslandi
síðustu daga er ekki þar með sagt að
von sé til að svo verði áfram. Einar
Sveinbjörnsson segir að norðanátt
sé væntanleg þótt henni fylgi ekki
endilega kuldi á borð við það sem
Íslendingar geta búist við á þessum
árstíma.
STIGIÐ UPP Á SNÆVI ÞAKTA STÉTTINA
Snjókoman aftraði ekki ferðum neðanjarð-
arlestanna í New York. Fönnin mætti þó far-
þegum þegar upp var komið. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
Endaskipti á veðrinu
FEBRÚAR Í REYKJAVÍK Blóm þessa fagra
töfratrés í Laugardalnum hafa sprungið út í
hlýindunum að undanförnu.
FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
SNÆTT Í SNJÓNUM Þessi kona fékk sér hádegisbitann sinn í Bryant Park í New York líkt og vanalega, þrátt fyrir fannfergið. Aldrei hefur
mælst jafn mikil snjókoma í New York og á sunnudaginn. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
FRÉTTASKÝRING
BJÖRN ÞÓR SIGBJÖRNSSON
bjorn@frettabladid.is
HITASTIG Á
HÁDEGI Í GÆR
Madrid 12
London 10
Þórshöfn 7
París 6
Reykjavík 3
Kaupmannahöfn 3
Berlín 2
Hamborg 2
New York -1
Boston -2
Helsinki -2
Osló -4
Stokkhólmur -4
Chicago -4
Washington -6
Gimli -14
Deilan um kjarnorkuáætlun Írana beinist nú
aðallega að tilraunum þeirra með auðgun úrans.
Með auðgun úrans er bæði hægt að framleiða
eldsneyti til raforkuframleiðslu í kjarnaofnum
kjarnorkuvera, en einnig framleiða hágeislavirkt
efni til notkunar í kjarnorkusprengjum.
Hvað er auðgun?
Markmiðið með því ferli sem kallað er auðgun
er að auka hlutfall geislavirka atómsins úran-235 í úraninu. Til þess að
úran nýtist sem eldsneyti í kjarnakljúf verður að auðga það svo að það
innihaldi tvö til þrjú prósent af úran-235. Í kjarnorkuprengju þarf hlutfall
úran-235 að vera að minnsta kosti 90 prósent.
Algengasta auðgunaraðferðin er að nota gasfyllta skilvindu, þar sem
úran-hexaflúóríð-gasi er snúið í sívalningi á miklum hraða. Í skilvindunni
skiljast samsæturnar úran-238 og úran-235 að. Þar sem úran-238 er
eðlisþyngra leitar það í átt að útveggjum skilvindunnar en hið léttara
úran-235 í átt að miðjunni þar sem því er safnað saman. Hið auðgaða
úran er þá flutt í aðra skilvindu þar sem ferlið er endurtekið og svo koll af
kolli uns því auðgunarstigi er náð sem óskað er.
Sem úrgangsefni situr eftir rýrt úran, sem nær eingöngu
samanstendur af úran-238 og er svo gott sem þurrausið
allri geislavirkni. Þetta rýrða úran er notað meðal annars
í fallbyssukúlur sem ætlað er að bora sig í gegn um
brynvarnir og í annan vígbúnað.
Eru til fleiri aðferðir til auðgunar úrans?
Til er önnur aðferð til auðgunar úrans, svonefnd síun,
sem byggir á því að hið léttara úran-235 síist hraðar úr úran-hexaflúóríðg-
asi í gegn um þar til gerða síu en hið þyngra úran-238. Þetta ferli þarf líka
að endurtaka oftsinnis, rétt eins og skilvinduaðferðina.
Efnafræðileg áhætta er sú sama frá öllum samsætum úrans. Rýrt
úran hefur því nákvæmlega sömu efnafræðilega eiginleika og náttúrulegt
úran. Mikið magn úrans getur haft skaðleg áhrif á líkamann eins og aðrir
þungmálmar, til dæmis getur það haft áhrif á starfsemi nýrna. Töluvert af
efninu þarf þó að berast inn í líkamann til þess að slík áhrif komi fram.
Rýrt úran sendir minna af geislun frá sér en náttúrulegt úran, enda er
búið að minnka hlut geislavirkari samsæta úrans.
FBL-GREINING: AUÐGUN ÚRANS
Framleiðsla kjarnorkueldsneytis
JÓN ÞÓR ÓLAFSSON VAR STARFSMAÐUR
ORKUVEITUNNAR Í EL SALVADOR
TEKINN SEM GÍSL
OG MYRTUR AF
GLÆPAGENGI
– FANNST LÁTINN VIÐ VEGARKANT
– 16 SKOTHYLKI Á MORÐSTAÐNUM
– LÖGREGLAN SEGIR VITNI HRÆDD
2x15-- esin 14.2.2006 21:15 Page 1