Fréttablaðið - 15.02.2006, Blaðsíða 46

MARKAÐURINN 15. FEBRÚAR 2006 MIÐVIKUDAGUR22
F Y R S T O G S Í Ð A S T
Er enskukunnátta Íslendinga góð?
Enskukunnáttan er góð - en
mætti vera betri. Ég hef starf-
að fyrir alþjóðastofnanir og
kenni námskeið í háskóla á
ensku og mín tilfinning er sú
að Íslendingar telji sig hafa
betri kunnáttu í ensku en þeir
raunverulega hafa. Sá sem
telur sig kunna eitthvað leggur
sig ekki eftir því að læra það.
Ég þekki breskan prófessor í
London School of Economics
og Cambridge sem hefur alltaf
enska orðabók á skrifborðinu
og segist nota hana oft á dag
þar sem hann rekist iðulega á
ensk orð sem hann þekki ekki.
Enskan hefur gríðarlegan orða-
forða og margs konar blæbrigði
og mín upplifun er sú að sá sem
hefur mjög góð tök á henni fái
ákveðna virðingu og forskot.
Ættum við að vera jafnvíg á
ensku og íslensku?
Við búum við þann raunveru-
leika að það er
varla til það starf
á Íslandi þar sem
enskukunnátta er
ekki annað hvort
nauðsynleg eða
mjög æskileg.
Erlendar kann-
anir sýna fylgni
á milli tungu-
málakunnáttu
og tekna. Við
búum í breyttum
heimi hnattvæð-
ingar þar sem
reiprennandi
enskukunnátta
er nauðsynleg
til þess að skapa
einstaklingnum
möguleika á
að njóta þeirra
tækifæra sem
bjóðast.
Er þörf á að læra
fleiri tungumál en
ensku?
Eitt af því sem
vekur athygli
í alþjóðlegum
könnunum á
tungumála-
kunnáttu er að Bretar og
Bandaríkjamenn eru þeirrar
skoðunar að starfskraftar hafi
alls ekki nægilega góða færni í
tungumálum. Þetta segir okkur
að enska dugar ekki. Við kom-
umst langt á enskukunnáttu en
þurfum að kunna fleiri tungu-
mál, ekki aðeins til þess að gera
okkur skiljanleg heldur einnig
til þess að fá skilning á menn-
ingu og hugsunarhætti þeirra
sem við eigum í samskiptum
við.
Mun enskan halda velli sem
alþjóðatungumálið?
Enskan mun halda velli og
styrkja sig sem alþjóðatungu-
mál í fyrirsjáanlegri framtíð.
Um 250 milljónir kínverskra
skólabarna læra ensku en
aðeins um 25 þúsund banda-
rískra skólabarna læra ein-
hverja kínversku, samkvæmt
upplýsingum frá bandaríska
menntamálaráðuneytinu.
Enskan er hið alþjóðlega mál
en það er athyglisvert að sjá,
til dæmis í ESB, að öfugt við
það sem halda mætti þá hefur
orðið vakning í að viðhalda og
styrkja mállýskur og tungumál
sem fáir tala samhliða hnatt-
væðingu og aukinni enskukunn-
áttu.
Hvaða tungumál er „heitast“ að
læra í dag?
Það er alltaf erfitt að spá fyrir
um hvernig viðskipti og menn-
ingarsamskipti munu þróast.
Það er talið líklegt að Kína
verði stærsta viðskiptaveldi
heims eftir 20-30 ár og Indland
hefur tækifæri til að fylgja fast
á eftir. Íslensk fyrirtæki hafa
aukið mikið viðskipti við ríki
í Mið- og Austur-Evrópu, þar
sem vöxtur er einnig veruleg-
ur, sérstaklega
eftir Evrópu-
sambandsaðild
þeirra. Það er
því spennandi að
læra þessi tungu-
mál auk annarra,
s.s. arabísku,
spænsku, frönsku
og þýsku.
Er betra að tala
tungu þess sem
maður á í við-
skiptum við?
Við þekkjum
hvernig okkur er
innanbrjóst þegar
útlendingar tala
íslensku. Kunnátta
í máli viðskipta-
aðila vekur traust
og styrkir tengsl.
Auk þess er
tungumálanám
prýðileg leið til
þess að auka
menningarlæsi og
kynnast erlendum
mörkuðum. Hins
vegar mæli ég
ekki með því að
menn noti tungu-
mál sem þeir hafa ekki full-
nægjandi tök á! Oft tala menn
saman og semja á einu tungu-
máli en ganga frá skriflegum
skuldbindingum á ensku eða í
afriti á ensku.
Eru þess dæmi að samningar
fari út um þúfur á grundvelli
tungumálamisskilnings?
Stundum eru viðskipti þess
eðlis að hagsmunir fara eðli-
lega saman og því þarf nokkuð
til þess að menn ná ekki samn-
ingum. Í öðrum tilvikum sem
eru algengari eru margir sem
berjast um athygli og þá geta
menn orðið undir í samkeppni
við önnur fyrirtæki vegna
skorts á tungumálakunnáttu
eða vilja til að kynna sér mark-
aðsaðstæður og sérstöðu þess
fyrirtækis sem í hlut á.
Vekur traust og
styrkir tengsl
T Ö L V U P Ó S T U R I N N
til Aðalsteins
Leifssonar
aðjúnkts við Háskólann í
Reykjavík
Heimurinn hefur tekið stakka-
skiptum á síðastliðnum þremur
áratugum, gáttir hafa opnast sem
lengi voru lokaðar og við stönd-
um frammi fyrir því að heim-
urinn myndar nú einn stóran
markað. Þjóðir heims eru undir
miklum áhrifum af alþjóðavæð-
ingunni því með henni tengjast
lönd, fyrirtæki og einstaklingar
sterkum böndum þar sem við-
skipti, fjármálamarkaðir, tækni
og lífsgæði fléttast saman með
áður óþekktum hætti.
STAÐA TUNGUMÁLA
Síðustu vikurnar hafa hávær-
ar raddir verið uppi um stöðu
tungumála í samfélaginu. Ber
þar fyrst að nefna umræðuna
um að ef fram haldi sem horfi
verði íslenskan ekki töluð hér
á landi eftir hundrað ár. Ýmsir
hafa gagnrýnt að stórfyrirtæki
gefi ársskýrslur sínar út á ensku
en ekki íslensku, heimasíður
íslenskra fyrirtækja séu jafn-
vel einungis á ensku, kennsla í
háskólum fari fram á ensku og
þar fram eftir götunum.
Á viðskiptaþingi sem haldið
var í síðustu viku komu aftur á
móti aðrar raddir fram, nefni-
lega að enskukennslu þyrfti að
stórbæta og íslensk börn ættu
að byrja að læra ensku mun fyrr
en nú er. Helst ættum við að
verða tvítyngd þjóð og jafnvíg á
íslensku og ensku. Þannig værum
við reiðubúin til að takast á við
þær Þjóðfélagsumbreytingar
sem munu eiga sér stað. Var
þetta hluti af þeirri framtíðar-
stefnu sem fundarmenn vildu
marka í því alþjóðlega umhverfi
sem Ísland er hluti af.
ÍSLENDINGAR VEL STADDIR
Vafalaust má bæta enskukunn-
áttu Íslendinga þar sem alltaf
má gera betur. Þrátt fyrir það
stöndum við Íslendingar mjög
vel í samanburði við aðrar þjóð-
ir þegar kemur að tungumála-
kunnáttu. Samkvæmt alþjóð-
legri könnun IMD í Sviss (World
Competitiveness Report), sem
Viðskiptaráð annast á Íslandi,
standa Íslendingar framar öllum
öðrum þjóðum þegar spurt er
hvort tungumálakunnátta full-
nægi kröfum atvinnulífsins (8,55
af 10,00), á undan Sviss (8,47),
Danmörku (8,38), Finnlandi
(8,13) og Lúxemborg (8,00).
Neðst á listanum eru Japan,
Skotland, Bretland, Spánn,
Kolumbía og Kína. Við megum
hins vegar ekki slaka á og við
höfum allar forsendur til að gera
enn betur.
ENSKAN ER ALÞJÓÐAMÁLIÐ
Miðað við íslenskt vinnuum-
hverfi í dag er óhætt að segja að
það sé Íslendingum nauðsynlegt
að búa yfir góðri enskukunnáttu.
Það starf er vandfundið þar sem
góð enskukunnátta er ekki mikill
kostur eða jafnvel nauðsynleg.
Enskan er það tungumál sem er
notað í viðskiptum, í vísindum og
í fræðsluefni og erlendar kann-
anir sýna jafnvel fylgni á milli
enskukunnáttu og tekna. Almenn
og góð enskukunnátta er því ekki
aðeins kostur heldur grundvall-
aratriði - bæði fyrir afkomu ein-
staklinga og fyrirtækja.
Það er samt sem áður ekki
bara enskan sem við þurfum að
líta til, þótt allar líkur séu til
þess að hún muni áfram ríkja
sem alþjóðamálið. Það er líka
nauðsynlegt að líta til þess að
með alþjóðavæðingunni eru
markaðir að opnast sem lengi
höfðu verið lokaðir. Viðskipti
utan Evrópska efnahagssvæðis-
ins, Bandaríkjanna og Japan hafa
aukist töluvert og hafa farið úr
þremur prósentum af útflutningi
og sjö prósentum af innflutningi
árið 1990 í 5,1 prósent af útflutn-
ingi og 12,4 prósent af innflutn-
ingi árið 2004. Þess vegna væri
það ekki úr vegi fyrir mennta-
stofnanir að setja aukið púður
í að kenna kínversku, urdu,
spænsku, arabísku, indónesísku
og önnur tungumál sem töluð eru
á þessum mörkuðum sem eru að
opnast okkur.
RAUNVERULEGUR ÁVINNINGUR?
Það er ekki óalgengt að fólk efist
um að raunverulegur ávinning-
ur sé fólginn í því að taka tillit
til atriða eins og tungumála í
alþjóðaviðskiptum. Jafnvel er
talið að það hljóti að nægja að
við höfum okkar sameiginlega
markmið - að eiga í viðskiptum
- og að meira þurfi ekki til ef
báðir aðilar tala ágæta ensku.
Kannanir sýna þó að þekking á
tungu og hefðum geti verið upp-
spretta samkeppnisyfirburða og
að með því að hlúa að þessu
geti fyrirtæki og einstaklingar
öðlast mikilvægt samkeppnis-
forskot. Þekking á tungumálum
og menningu annarra ríkja eflir
því samkeppnishæfni íslensks
atvinnulífs á alþjóðlegum mörk-
uðum.
holmfridur@markadurinn.is
Færni í tungumálum veitir
forskot í samkeppninni
ENSKA ER ALÞJÓÐAMÁLIÐ OG GÓÐ ENSKUKUNNÁTTA GULLS ÍGILDI Í störfum Kofi Annan, aðalritara Sameinuðu þjóðanna, og
viðskiptaráðherra Katar, Ahmed Al-Thani, er góð enskukunnátta sennilega meira en bara góður kostur.
T U N G U M Á L A F Æ R N I
S A M K V Æ M T A L Þ J Ó Ð L E G R I
K Ö N N U N I M D Í S V I S S
1 Mætir ekki þörfum atvinnulífsins
10 Mætir þörfum atvinnulífsins
1. Ísland 8,55
2. Sviss 8,47
3. Danmörk 8,38
4. Finnland 8,30
5. Lúxemborg 8,00
6. Holland 7,91
7. Svíþjóð 7,81
8. Ísrael 7,76
9. Belgía 7,64
10. Maharashtra 7,58
11. Indland 7,53
12. Filippseyjar 7,41
13. Kanada 7,28
14. Noregur 7,28
15. Grikkland 7,12
16. Bavaría 7,12
17. Singapúr 7,07
18. Ástralía 6,56
19. Jórdanía 6,44
20. Portúgal 6,17